4. عبید اللّه زیاد و سیاستهاى خشن او
بنى امیه و دوستداران آنان نظیر عمر بن سعد، عبد اللّه بن مسلم حضرمى و عماره بن عقبه بن ابى معید به یزید نامه نوشتند و او را از اخبار کوفه آگاه نمودند، آنگاه یزید با مشارو خود سرجون به رایزنى پرداخت. او تصمیم گرفت تا نعمان بشیر را از کوفه عزل و عبیداللّه زیاد را جایگزین او سازد. از این رو نامهاى تند به عبیداللّه نوشت که:«...اما بعد فان شیعتى من اهل الکوفه کتبوا الى یخبرونى ان مسلم بن عقیل فیها یجمع الجموع و لیشق عصا المسلمین...»؛ به من خبر رسیده مسلم بن عقیل وارد کوفه شده و مردم اطراف او را گرفتهاند او بین مسلمانان اختلاف ایجاد مىکند، با رسیدن نامه به سوى کوفه حرکت کن و مسلم را دستگیر و او را تبعید کرده یا به قتل برسان. (26) ابن زیاد که در آن روزگار در بصره بود با پانصد اسب سوار به همراه سران اهل بصره و رؤساى قبایلى که در بین عشایر و مردم کوفه نفوذ داشتند وارد کوفه شد. با ورود او جبهه امویان، مروانیان و عثمانیان قوت یافت و در جبهه حق و مسلم بن عقیل تزلزل به وجود آمد. اوضاع کوفه دگرگون شد و مجراى بسیارى از امور متحول گردید. او از یک طرف سران و زعماى کوفه را با تهدید و تطمیع به سوى خود جذب کرد چنان که جمعى از سرشناسان را به قصر فراخواند و از آنان تعهد گرفت تا اسامى صاحب نفوذان کوفه را به او بدهند؛ و از طرف دیگر هواداران او در شهر به شایعه پراکنى، تهدید، وعده و وعید پرداختند. آنان مىگفتند که هم اکنون لشکر شام به پشت دروازههاى کوفه رسیده و آماده ورود به شهر مىباشد. کوفیان که از لشکر پرقدرت و منسجم شامیها، ترس عجیبى به دل داشتند ترسیده و رعب و هراس بر آنها حاکم شد؛ از اینرو پدر از رفتن فرزند و برادر از رفتن برادر و پیوستن به جبهه حق جلوگیرى مىکرد. حیرت و سرگردانى عجیبى مردم کوفه را فراگرفته بود. سران شیعه را در بند کرده و اهل دنیا را به سوى خود کشاندند و گروهى که نامه نوشته بودند از ترس پنهان شده بودند. مسلم وضعیت را زیر نظر داشت و حکیمانه با مسایل برخورد مىکرد. از اینجا دوره پنهان کارى شروع مىشود. در آغار هر چند مسلم با کمک جمعیت زیادى که به او پیوسته بودند، مىتوانست نعمان بن بشیر را از کوفه طرد کند و با یک حرکت سریع شهر را پاکسازى نماید ولى چون منتظر دستور امام حسین (ع) بود طبق دستورات اسلامى حرکت کرد و وارد معرکهاى خونین نشد. در هر صورت طولى نکشید که با حضور ابن زیاد جریان کوفه تغییر کرد و به نفع عبیداللّه تمام مىشد.
عبیداللّه بن زیاد براى پیشبرد اهداف خود تدابیر مهمى را اتخاذ نمود که بعضى از آنها عبارت بود از:
1. گماشتن جاسوسهاى فراوان؛
2. قرار دادن نگهبانان بسیارى در راههاى منتهى به کوفه؛
3. دستگیرى هر شخص متهم و مظنون و کشتن آنها.
با توجه به اقدامات ابن زیاد گروهى از سران شیعه همچون عبداللّه بن یزید کلبى، عماره بن ازدى، هانى بن عروه و....دستگیر شده و یا به قتل رسیدند و گروهى دیگر مثل اصبغ بن نباته و حارث الاعور همدانى که از یاران نزدیک امام على (ع) بودند در حبس نگه داشته شدند. عبیداللّه مهمترین عامل اجراى سیاست تهدید و کشتار در هنگامه قیام امام حسین (ع) است و مىتوان او را بانى اصلى عهدشکنى و عدم حمایت مردم کوفه از امام (ع) دانست. وى کثیفترین و بى اصالتترین نوکر یزید بود. یزید عبیداللّه را که در بصره حکومت داشت با حفظ سمت به استاندارى کوفه منصوب نمود و به او مأموریت داد تا کوفه را آرام کند. او از روشهاى خاصى جهت پراکنده ساختن مردم بهره گرفت، مکر، حیله، تهدید و رعب از اصلىترین اقدامات او بود. عبداللّه آن چنان کوفه را در برابر قدرت پوشالى یزید مرعوب ساخت که توانست در کمترین مدت سلطه از دست رفته یزید را باز گرداند و نیروى عظیمى که در حمایت از مسلم بن عقیل گرد آمده بود متلاشى سازد. وى دستور داد منادى ندا دهد، مردم کوفه بر بیعت یزید ثابت بمانید پیش از آنکه وى از شام ارتشى نیرومند بفرستد تا مردان شما را بکشند و زنان شما را به اسارت ببرند. او در بصره با خشنترین زبان با مردم سخن گفت: «اگر به من خبر برسد که کسى مخالفت و ستیزه جویى کرده یا شایعه پراکنى نموده است، خودش و بستگانش را خواهم کشت». عبیداللّه زیاد در کوفه حکومت نظامى برقرار ساخت و در حدود 500 اسب سوار به فرماندهى غرره بن قیس جهت حفاظت از دروازه هایى کوفه منصوب کرد تا کسى به امام نپیوندد. (27)
با اقدامات او بازار آهنگران کوفه یکسره شب و روز کار مىکرد و صداى تیز کردن نیزهها و شمشیرها در شهر پیچیده بود. آتش کوره آهنگران لحظهاى خاموش نمىشد تا شمشیرها تیز شده و با زهر آب داده شود. او با ایجاد جنگ روانى، روحیه مردم را تضعیف نمود.
بنابراین اختلافات طایفهاى، قومى، عقیدتى و نبودن رهبرى واحد در میان مردم کوفه و سیاستها و عملکرد حکومت معاویه و یزید در تطمیع، کشتار و تهدید، و دنیاطلبى و منفعت دوستى مسلمانان باعث شد تا امام حسین بن على (ع) تنها بماند و یزید و یارانش نه تنها امام حسین (ع) بلکه شیعیان او را در کربلا و کوفه به شهادت برسانند.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
(26) - الفتوح، ج 5، ص 61 و الارشاد، شیخ مفید، ج 2، ص 40.
(27) - مع الحسین فى نهضته، ص 176.
