در حدیثی آمده: سرآغاز نافرمانی خدا شش چیز است: دوستی دنیا، دوستی ریاست، دوستی خوراک، دوستی خواب، دوستی استراحت و دوستی زنان...
پرسش:
در حدیثی آمده: سرآغاز نافرمانی خدا شش چیز است: دوستی دنیا، دوستی ریاست، دوستی خوراک، دوستی خواب، دوستی استراحت و دوستی زنان. در صورتی که طبق حدیثی پیامبر(ص) زن را دوست داشته، نیز استراحت و خواب را که اساس حیات است. پس منظور حضرت از شش نافرمانی چیست؟
پاسخ:
هر دو نوع روایت، در احادیث آمده است. اما برای فهم آن باید توجه داشت که مسئلهای مانند زن، غذا و... مانند بسیاری از چیزها است که اگر در حد و اندازه و جای خود استفاده شود، مثبت است و اگر از حد و اندازه خود بگذرد و در جایگاه خود قرار نگیرد، آثار منفی دارد.
مقصود حضرت دوستی در حد افراط است، نه دوستی هر چیز به اندازه و ارزش خود. دوستی در حد افراط بدین معنی که دوستی آن شش چیز یا یکی از آنها به قدری باشد که به هنگام رو در رویی با وظایف الهی، انسان را نگذارد به وظیفه شرعی و انسانی خود عمل کند، مثلاً دنیا دوستی به حدی باشد که جلوی پرداخت خمس و زکات و انفاق را سد کند، یا ریاست دوستی باعث ظلم به دیگری شود، و زن دوستی تا حدی باشد که انسان را وادار کند به حرفها و خواستههای نامشروع زن گوش کند یا آدمی را از شرکت در جهاد و انفاق در راه خدا باز دارد.
همان گونه که در آیات قرآن، مسئله زن و فرزند و... به دو صورت بیان شده است؛ در برخی از آیات همسر، از نشانههای خداوند دانسته شده که موجب آرامش انسان میشود و محبت و عشق را خداوند در همسران نسبت به یکدیگر قرار داده اما در برخی آیات دیگر به عنوان فتنه و آزمایش نامیده شده است که مانند آن دو نوع حدیث ظاهراً در مقابل یکدیگرند. اما در واقع همان گونه که توضیح داده شد، هیچ گونه تضادی ندارند و یا در آیهای محبت افراطی به پدر و... مورد مذمت و نهی واقع شده(1) در صورتی که در آیه دیگر خدا احسان و نیکی و محبت به والدین را همراه با اطاعت و عبادت خود ذکر فرموده است.(2)
و از این جا روشن میشود محبت و دوستی پدر و مادر و (که از عبادات بزرگ است و مورد تأکید قرآن و روایات میباشد و مایه برکت و نزول خیرات بر انسان است) تا وقتی مطلوب است که با عبادت و اطاعت و دین خدا در تقابل و تضاد نباشد و اگر به این حد رسید، نامطلوب و حرام است.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پی نوشتها:
1. توبه (9) آیه 24.
2. بقره (2) آیه 83.