پرسش 33 .براى اینکه توبه شکسته نشود چه باید کرد؟
در پاسخ به این سؤال باید عوامل گرفتارى به گناه و کستن توبه را بررسى کنیم. به نظر بعضى از عالمان اخلاق، چهار عامل در این جهت مؤثر است:
1- آشکار نبودن کیفر گناه،
2- فورى و محسوس بودن لذات گناه و مشکل بودن مخالفت با آن،
3- غلبه آرزوى دراز و امید به زنده ماندن،
4- چشم دوختن به فضل الهى و عفو پروردگار.127
راه غلبه بر امور یاد شده (که دوام توبه را تضمین کند) فکر کردن
است. کسى که بیندیشد مرگ نزدیک است و چه بسا فرصت توبه کردن را پیدا نکند و عاقبت گناه را در نظر بگیرد، از لذت آنى گناه چشم پوشى مىکند و دامن خود را با معصیت خدا آلوده مىسازد.128
بعضى از بزرگان، راهکارهاى مشخصى جهت عدم بازگشت به گناه و نشکستن توبه پیشنهاد کردهاند:
1- جدا شدن از محیط گناه و عدم شرکت در مجالس معصیت،
2- تجدید نظر و دوستان و معاشران،
3- یاد خدا،
4- پیش چشم قرار دادن آثار مرگبار گناه،
5- اندیشه در سرگذشت گناهکاران،
6- توجه به الطاف و عنایت پروردگار به توبهکاران،
7- پر کردن اوقات فراغت.129
علاوه بر نکات ذکر شده براى موفقیت در توبه و حفظ آن مطالب زیر قابل توجه است:
1- باقى ماندن بر خُلقى پسندیده نیاز به مراقبت و ریاضت دارد. شیطان با همه امکانات خود در پى شکستن توبه و بازگشت انسان به گناه است. مبارزه پیوسته و همبستگى با وسوسههاى شیطانى، دوام توبه را تضمین مىکند.
2- براى استمرار توبه، برنامه زمانبندى شده براى مبارزه با گناه لازم است. این برنامه باید در ابتدا سبک و قابل اجرا و به تدریج جدىتر و سنگینتر باشد.
3- براى پایبندى به استمرار توبه، بازخواست از نفس و تعیین جریمه و اداى آن مثل دادن صدقه یا گرفتن روزه مؤثر است.
4- براى استمرار توبه، لازم است با زمینهها و علل گناه به صورت ریشهاى برخورد کرد، مثل فراهم کردن شرایط ازدواج براى جوانان و پرهیز از برخورد با نامحرم.
