پرسش 16 . چرا امام على علیه السلام ترک گناه را آسانتر از توبه دانستهاند؟
فرمایش امام على علیه السلام در اینباره از چند طریق قابل توجیه است:
1- از نظر اسلام، گناه بیمارى است. امام على علیه السلام مىفرماید: « اَلذُّنُوبُ الَدّأُ وَ الدَّوأُ اَلاْ ِسْتِغْفارُ وَ الشِّفأُ أنْ لا تَعُودَ؛ گناهان درد و داروى آن استغفار است و شفاى این بیمارى آن است که دیگر به گناه بازنگردى» .77 در جاى دیگر درباره شهوات مىفرماید: « شهوات دردهاى کشندهاى است که بهترین داروى آن خوددارى و صبر است» .78 امروزه ثابت شده که پیشگیرى از بیمارى به مراتب آسانتر و کارسازتر از درمان است، از این رو، متخصصان امر بهداشت و درمان، همواره بر پیشگیرى از بیمارى تأکید کرده، هزینههاى زیادى را براى این امر اختصاص دادهاند. این قاعده در مورد بیمارى روحى نیز صادق است، براین اساس امام على علیه السلام مىفرماید: «ترک گناه از توبه آسانتر است» .79
2- نکته دیگر آن است که حضرت با این حدیث مىخواهد به همه پیام دهد که به بهانه توبه، جسورانه معصیت نکنند، زیرا توبه کردن کار سادهاى نیست رهایى از گرداب مهلک گناه و رسیدن به ساحل نجات، بسیار مشکل است، بهویژه اگر گناه، براى انسان به صورت یک عادت در آمدهباشد.
3- توبه، شرایطى دارد که دستیابى بر آن با دشوارى همراه است، بهخصوص اگر حقى از مردم ضایع شده باشد که از آن به «حق الناس » یاد مىشود. توبه در گرو رضایت صاحب حق است. چه بسا این امر در مواردى با مشکل روبهرو شود.
4- هر چند توبه، گناه را محو مىکند اما به این نکته باید توجه داشت که « شخص تائب حتى پس از توبه، صفاى باطنى روحانى و نور خالص فطرى برایش باقى نمىماند، چنانکه صفحه کاغذى را اگر سیاه کنند و باز بخواهند جلا و صیقل دهند، به حالت پاکى و درخشندگى اوّلى برنمىگردد، یا چینى شکسته را اگر درست کنند، باز حالت اوّل را مشکل است پیدا کند. خیلى فرق است میان دوستى که در تمام مدت عمر با صفا و خلوص با انسان رفتار کند، یا دوستى که خیانت کند و پس از آن عذر تقصیر طلب نماید»80
