آیا دنیا گرایی با آخرت سازگار است ؟
از دیدگاه مسلمانان مراحل وجود، منحصر به نشئة مادی و دنیایی نیست. آنان با اعتراف به عظمت دنیا در درجهای که هست، به نشئة دیگری که بسی عظیمتر و وسیعتر است، قائل اند که دنیا در برابر آخرت چیزی به شمار نمیرود و انسان در ماورای عالم مادی دنیوی به حیات خود ادامه خواهد داد و دامنة وجود و حیات انسان تا ماورای دنیا گسترده است.
با این اهمیت نباید هدف نهایی خود را دنیا و مادّیّات قرار دهد و خود را به دنیا بفروشد.
علی(ع) میفرماید: " ولبئس المتجر أنتری الدّنیا لنفسک ثمناً ؛(1) بد معاملهای است که خود را به دنیا بفروشی و ارزش وجودی خود را با دنیا عوض کنی ".
در روایت دیگر از امیرالمؤمنین(ع) آمده است: " ارزش تو بهشت است. خودت را به کمتر از آن نفروش ".(2)
دنیا به اندازة خودش ارزشمند است و آخرت نیز به اندازة خودش. انسان عاقل کسی است که برای هر کدام به اندازة منزلت آنها سرمایه گذاری کند. امام کاظم(ع) فرمود: " حظّ و بهرة حالی برای دنیایتان قرار دهید، به مقداری که اشتها و به آن تمایل دارید و از آن برای امور دینی کمک بگیرید. از ما نیست هر کس دنیایش را برای دینش رها میکند یا دینش را برای دنیایش رها سازد ".(3)
لقمان به فرزندش فرمود: " طوری در دنیا وارد نشو که به آخرتت زیان وارد شود و دنیا را نیز طوری رها نکن که سربار و مزاحم جامعه باشی ".(4)
وقتی که امیرالمؤمنین در بصره بر "علاء بن زیاد" برای عیادت او وارد شد، علاء به امیرالمؤمنین(ع) گفت: برادرم "عاصم بن زیاد" عبایی بر تن کرده و خود را از دنیا آسوده نموده (گوشه نشینی و رهبانیت اختیار کرده است). حضرت فرمود: او را نزد من آرید. وقتی وارد شد، حضرت به او فرمود: " یا عدیّ نفسه لد استهام بک الخبیث أما رحمت أهلک و ولدک ؛ ای دشمن نفس خویش! راه خبیثی بر خود هموار کردی امّا نباید به زن و بچه ات رحم کنی؟! " به حضرت گفت: شما با این ل باس خشن و زندگی فقیرانه و خوراک ناگوار زیست میکنید. پس چرا خود چنین هستید؟ حضرت فرمود: من مانند تو نیستم. خداوند بر امامان و پیشوایان حق لازم کرده که خود را با ضعیفترین مردم تطبیق دهند تا بر فقرا سخت نگذرد.(5)
امام مجتبی(ع) به جناده فرمود: " اعمل لدنیاک کأنّک تعیش أبداً واعمل لآخرتک کأنّک تموت غداً ؛(6) برای دنیایت کار و تلاش کن مانند کسی که همیشه در دنیا زنده خواهد بود و برای اخرتت طوری عمل کن و آمادگی داشته باش، مثل این که فردا خواهی مرد ".
کار و تلاش و زندگی دنیوی به اندازة معقول از وظایف هر فرد است، ولی نباید دنیا را اصل قرار داد و آخرت را فراموش کرد. حضرت فرمود: " فأنزل الدّنیا بمنزله المیته خذ منهما ما یکفیک؛ دنیا را مانند مردار محسوب کند. به اندازهای که دنیایت آبرومندانه اداره شود، اکتفا کن و بیش از آن خود را به زحمت نیانداز ".
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پی نوشت ها:
1. بحارالانوار، ج 75، ص 5.
2. بحارالانوار، ج 70، ص 132؛ نهج البلاغه، حکمت 456.
3. میزان الحکمه، عنوان 1252.
4. همان.
5. بحارالانوار، ج 63، ص 320.
6. همان، ج 44، ص 139.
