زيارت در اسلام
زيارت در اسلام
زيارت به معناي ديدار به قصد اكرام و احترام است و در اصطلاح شريعت، عبارت است از ديدار با برخي اشخاص برگزيده و محترم يا برخي مكان‌هاي مقدس كه در شرع به زيارت آنها سفارش شده است. لذا نوعي عبادت است که پاداش‌هاي اخروي و دنيوي نيز براي آن مقرر شده است؛ مانند زيارت بيت الله الحرام، كعبه مشرفه، زيارت پيامبر اعظم(ص) و امامان معصوم: در زمان حيات و مقابر مقدس آنها در زمان ممات.
در رأس همه زيارت‌ها، زيارت بيت الله الحرام، آداب مخصوص دارد و حج يا عمره مفرده ناميده مي‌شود. مسلمانان در تشريع اين زيارت، با يکديگر هم‌عقيده هستند و صريح آيات قرآن نيز به آن دلالت دارد. در ابتدا به برخي آيات قرآن كريم اشاره مي‌كنيم:
آيات حج
در قرآن كريم آمده است:
(إِنَّ أَوَّلَ بَيْت وُضِعَ لِلنّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَ هُدى لِلْعالَمِينَ فِيهِ آياتٌ بَيِّناتٌ مَقامُ إِبْراهِيمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِناً وَ لله عَلَى النّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعالَمِينَ) (آل عمران: 96 و97)
بي‌گمان اولين خانه‌اي [که براي عبادت] بناشده، همان است كه در بكّه (مكه) است، مبارك و براي جهانيان، وسيله هدايت مي‌باشد. در اين بيت، نشانه‌هاي روشني [چون] مقام ابراهيم وجود دارد. هرکس داخل آن شود در امان است. حج بيت الله براي كساني كه استطاعت دارند واجب مي‌باشد و هركس در اين رابطه كفر بورزد، خدا از جهانيان بي‌نياز است.
چند نكته مهم
در آيه شريفه به چند نكته مهم اشاره شده كه به طور كوتاه به آنها اشاره مي‌کنيم:
1. كعبه در مقام اولين بيت (خانه) براي عبادت بندگان معرفي شده است و جهانيان از سراسر جهان براي عبادت خداي متعال، رهسپار آن خواهند شد.
2. كعبه به عنوان بيت خدا معرفي شده است، با اينكه خداي متعال، خانه ندارد و همه جهان، ملك خداست. اين نام‌گذاري به دليل «تشريف» است.
3. اين بيت براي مسلمانان، مبارك است و منافع فراوان دنيوي و اخروي در بردارد؛ چنان‌كه مشاهده مي‌كنيم، مسلمانان از سراسر جهان به قصد حج به سوي آن مي‌شتابند و اسباب عمران و آبادي آن فراهم مي‌شود.
4. بيت الله الحرام، پايگاهي است براي هدايت جهانيان تا به منظور به جاي آوردن حج و عبادت، به سوي آن رهسپار شوند و با عبادت و انجام مراسم حج و سير و سلوك و انقطاع الي الله، به مراتبي از قرب الهي و كمالات نفساني، نايل گردند.
5. حضور دسته‌جمعي مسلمانان كشورهاي جهان در مراسم حج با زبان‌ها و رنگ‌هاي مختلف، مي‌تواند موجب وحدت امت اسلام شود. البته در صورتي كه مسلمانان از اين فرصت، به خوبي استفاده کنند.
6. در اين بيت، نشانه‌هاي روشني وجود دارد؛ براي مثال مقام ابراهيم كه اثر جاي پاي آن حضرت است، يادگاري است که از ايشان باقي مانده است.
7. هركس در اين بيت وارد شود، در امان خواهد بود.
8. خداوند فرمود: «هركس كه استطاعت مالي و بدني دارد، زيارت بيت الله (انجام مراسم حج) بر او واجب است».
9. در پايان آيه نيز فرمود: «هركس كه در انجام مراسم حج كفر بورزد، بايد بداند كه خدا از جهانيان بي‌نياز است».
تمامي اين مزيت‌ها و بركت‌ها براي كعبه معظمه و مكه شريفه، در اثر تقاضاي حضرت ابراهيم(ع) از پروردگارش بود؛ چنان‌كه در قرآن آمده است:
(وَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِناً وَ اجْنُبْنِي وَ بَنِيَّ أَنْ نَعْبُدَ الْاَصْنامَ * رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيراً مِنَ النّاسِ فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي وَ مَنْ عَصانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ) (ابراهيم: 35 و 36)
آن‌گاه كه ابراهيم گفت: پروردگارا! اين شهر را امن گردان و من و فرزندانم را از پرستش بت‌ها دور كن. پروردگارا! بت‌ها بسياري از مردم را گمراه كرده‌اند، پس هركس از من پيروي كند، از من مي‌باشد و هر كس با من عصيان بورزد، پس تو بخشنده و مهربان هستي.
همچنين در ادامه عرض كرد:
(رَبَّنا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنا لِيُقِيمُوا الصَّلاةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَ ارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ) (ابراهيم: 37)
پروردگارا! من برخي از فرزندانم را در اين درّه كشت‌ناپذير، نزديك خانه محترم تو جاي دادم تا نماز را بر پا دارند. پس دل‌هاي مردم را به سوي آنان متمايل كن و از انواع ميوه‌ها و نعمت‌ها بهره‌مند گردان؛ شايد سپاسگزار باشند.
در آيات پيش‌گفته، حضرت ابراهيم(ع)، آن پيامبر برگزيده الهي، از خداوند سبحان تقاضا مي‌کند كه مكه را شهري امن قرار دهد تا مسلمانان از سراسر جهان به قصد زيارت و انجام مراسم حج به سوي آن حركت كنند و پايگاه نيرومندي براي گسترش توحيد و مبارزه با شرك و پرستش خداي يگانه باشد. به همين منظور، كعبه مشرفه، يگانه قبله مشترك مسلمانان جهان شناخته مي‌شود و هر روز، چندين مرتبه به سويش نماز مي‌گزارند. انسان‌ها را به هنگام مرگ به سوي قبله قرار مي‌دهند و مردگان را در قبر به سوي قبله دفن مي‌كنند، قرباني‌ها و ذبح حيوانات را با ذكر بسم الله به سوي قبله انجام مي‌دهند. به احترام كعبه، بول و غايط (اجابت مزاج) به سوي آن حرام شده است.
