آیا این ادعا که پیامبر در ابتداء فقط می خواست قریش را هدایت کند ولی بعد از پیشرفت درکار خود، تصمیم گرفت دعوت خود را به همه ...
پرسش:
آیا این ادعا که پیامبر در ابتداء فقط می خواست قریش را هدایت کند ولی بعد از پیشرفت درکار خود، تصمیم گرفت دعوت خود را به همه ملل عرب وغیر عرب تعمیم دهد، سخن درستی است؟
پاسخ:
این سخن یک تهمت ناجوانمردانه بیش نیست و علاوه بر اینکه هیچ دلیل تاریخی ندارد، با اصول و قرائنی که از آیات اولیه قرآن (که بر پیغمبر اکرم نازل شد) استفاده میشود مباینت دارد.
در قرآن مجید آیاتی هست که نزول آنها در مکه و در همان اوایل کار بعثت پیغمبر اسلام بوده و در عین حال جنبه جهانی دارد.
یکی از این آیات، آیهای است در سوره تکویر که از سورههای کوچک قرآن است. این سوره از سورههای مکیه است که در اوایل بعثت نازل شده است. آن آیه چنین است: «ا اِن هُوَ اِلا ذِکرُ لِلعالَمینَ» (1) [نیست این مگر یک تذکر و بیدار باش برای تمام جهانیان.]
در آیة دیگر که در سورة سبأ است میفرماید: « وَما اَرسَلناکَ اِلًا کافًهً لِلناسِ بَشیراً وَ نذیراً وَ لکِنً اَکثَرَ الناسِ لایَعلَمونَ» (2)[تو را نفرستادیم مگر آنکه برای همه مردم بشارت دهنده و باز دارنده باشی ولی بیشتر مردم نادانند.]
نیز در سوره انبیاء میفرماید: «وَ لَقَد کَتَبنا فِی الزًبورِ مِن بَعدَ الذًکرِ اَنً الاَرضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَالِحونَ»(3) [و هر آینه نوشتیم در زبور پس از ذکر که «زمین» به بندگان صالح من خواهد رسید.]
نیز در سوره اعراف میفرماید: «یا اَیُهَا الناسُ اِنی رَسولُ اللِهِ اِلَیکُم جَمیعا» (4) [ای مردم، من فرستادة خدایم بر همه شما.]
در قرآن هیچ جا خطابی بصورت «یا اَیُهَا العَرب» یا «یا اَیُهَا القُرَشیون» پیدا نمیکنید. آری، گاهی در برخی از جاها خطاب «یا اَیُهَا الًذینَ آمَنوا» هست که مطلب مربوط به خصوص مؤمنین است که به پیغمبر(ص) گرویدهاند (ودراین جهت هم فرق نمیکند، مؤمن، از هر قوم و ملتی باشد داخل خطاب هست) وگرنه در موارد دیگر که پای عموم در میان بوده عنوان «یا اَیَهُا الناسُ» آمده است.
یک مطلب دیگر در اینجا هست که مؤید جهانی بودن تعلیمات اسلامی و وسعت نظر این دین است و آن اینکه آیات دیگری در قرآن هست که از مفاد آنها یک نوع «تعزز» و اظهار بی اعتنائی به مردم عرب از نظر قبول دین اسلام استنباط میشود. مفاد آن آیات این است که اسلام نیازی به شما ندارد، فرضاً شما اسلام را نپذیرید اقوام دیگری در جهان هستند که آنها از دل و جان اسلام را خواهند پذیرفت. بلکه از مجموع این آیات استنباط میشود که قرآن کریم روحیة آن اقوام دیگر را از قوم عرب برای اسلام مناسبتر و آمادهتر میداند این آیات به خوبی جهانی بودن اسلام را میرساند؛ چنانکه در سورة انعام میفرماید: «فَاِنْ یَکفُرْ بِها هؤُلاءِ فَقَد وَکَّلنا بِها قَوما لَیئسوا بِها بِکافِرینَ» (4) اگر اینان (اعراب) به قرآن کافر شوند همانا ما کسانی را خواهیم گمارد که قدر آن را بدانند و به آن مؤمن باشند.
پی نوشت ها :
1-تکویر/ آیه 27
2-سبأ/28
3-انبیاء/ آیه 105
4-اعراف/آیه 158
5-انعام/آیه 89
