با این که پسرها از قدرت بدنی زیادتری برخوردارند، چرا باید 15 سالگی روزه بگیرند و دخترها در نُه سالگی، با اینکه ضعیف‌ترند؟ ...
پرسش : با این که پسرها از قدرت بدنی زیادتری برخوردارند، چرا باید 15 سالگی روزه بگیرند و دخترها در نُه سالگی، با اینکه ضعیف‌ترند؟ دختر کوچک و ناتوان که روزه نمی‌گیرد، چه حکمی دارد؟
پاسخ:
با سلام خدمت خواهر گرامی و با آرزوی توفیق الهی برای شما.
امیدواریم در تمام مراحل زندگی موفق و سربلند باشید و در پناه لطف و رحمت الهی باشید. از این که ما را امین خود دانسته و با ما مکاتبه کردید، سپاسگزاریم.
این امور داراى مصالح و حکمت هایی است که در بسیارى از موارد از آنها اطّلاع کامل نداریم. احکام خداوند بر اساس مصالح واقعى تشریع مىشود. او که انسان را آفریده و به نیاز های انسان و سعادت او آگاه است و احکام را در جهت سعادت و کمال و نیاز انسان ها تنظیم نموده است.
یکی از شرایط تکلیف انسان ، رسیدن به سن بلوغ است و بلوغ شرعی غالبا بر اساس بلوغ طبیعی و جنسی است . در همه مناطق جهان با در نظر گرفتن شرایط طبیعى و اجتماعى، دختران زودتر به بلوغ طبیعى مىرسند و فعّالیّت غدد جنسى در آنان قبل از پسران آغاز مىگردد. «بنابراین تقدّم بلوغ شرعى و تکلیف دختران بر پسران ،بر اساس صلاحیّت طبیعى و جنسی است و این به معناى هماهنگى قوانین تشریع با مقرّرات تکوین است».(1)
تقریباً در همه مناطق کره زمین و در تمامى ادوار از ابتداى خلقت تا کنون به همین نحو بوده است. البته تمامى دختران در یک سنّ به بلوغ نمىرسند.
علل مختلفى در تسریع یا تأخیر بلوغ دخالت دارد. یکى از صاحب نظران مىگوید:
«نژاد، تغذیه و عوامل فیزیکى و روانى موجود در محیط زندگى و خانوادگى، در زمان ظهور بلوغ و میزان ترشّحات هرمونى اثر مىگذارد. آب و هوا نیز در بلوغ بى تأثیر نیست».(2) بنابراین نمىتوان گفت تمامى دختران در نُه سالگى به بلوغ مىرسند، بلکه برخى دیرتر به بلوغ مىرسند، گرچه از نظر انجام دستورهاى مذهبى و تکالیف شرعى بنابر فتواى مشهور فقها از نُه سالگى مکلّف مىشوند.
افزون بر این، عقل (قوه شناختى) و اندیشه دختران، پیش از پسران شکوفا مىشود و یکى از نشانههاى آن، به سخن در آمدن دختران قبل از پسران است. آنان پیش از پسران زبان مىگشایند. با توجه به رابطهاى که بین اندیشه و عقل و سخن گفتن وجود دارد، این نتیجه به دست مىآید که دستگاه فکرى دختران زودتر از پسران به کار مىافتد.
شکوفا شدن قوه شناختى و هوش در دختران، باعث شده که قانون گذار در دین و شریعت ، آنان را قبل از پسران مکلّف کند، به عبارت دیگر: برنامه احکام اسلامى براى سعادت و کمال انسان در زندگى ترسیم شده و آدابى است که دربردارنده برنامه تربیتى و زندگى سعادت مندانه مىباشد و زمانى متوجه انسان مىشود که اوّلاً قابلیّت دریافت داشته باشد، ثانیاً بتواند آنها را در زندگى به کار گیرد.
این که خداوند برنامه خود را زودتر متوجه دختران و زنان نموده، نشانه آن است که از نظر بلوغ طبیعى و ذهنى، اینان بر مردان تقدّم دارند واین نشانه عنایت خداوند به زنان است که توانستهاند زودتر از مردان برنامه تربیتى واحکام اسلامى را دریافت نموده و براى خوشبختى و کمال خود در زندگى به کار گیرند. از طرف دیگر شاید در معرض تهدیدات بیشترى براى انحراف از حقیقت و سعادت در زندگى باشند. به این خاطر تکلیف زودتر متوجّه آنان شده است.
اما این که گفتید پسران قدرت بیشتری از دختران دارند، مربوط به سنین پس از بلوغ می‌شود و تا بلوغ، قدرت بدنی دختران ضعیف‌تر نیست، بلکه تنها روحیه خشن و فعالیت بدنی پسران بیشتر است. در عین حال دختران از صبر، تحمل و مقاومت بدنی بیشتر برخوردارند.
درباره روزه دختران ناتوان و ضعیف اغلب مراجع فرموده‌اند: اگر روزه موجب ضعف غیر قابل تحمل بشود و برای او مشقت و سختی زیاد داشته باشد، روزه نگیرد، ولی بعداً در صورت قدرت قضا کند.(3)
پى نوشتها:
1. محمد تقى فلسفى، بزرگسال و جوان، ج 2، ص 132.
2. صبور اردوبادى، بلوغ، ص 150.
3 – آیة الله فاضل، جامع المسائل، ج1، ص 153؛ آیة الله خامنه‌ای،استفتائات، ج1، ص 152؛ آیة‌الله مکارم، استفتائات، ج2، ص 152، س 439.
