چرا با این که ادیان مختلف آسمانى، نظیر یهودیت، مسیحیت و اسلام، همه از جانب خداوند نازل شده است. احکام این ادیان با هم تفاوت ...
پرسش : چرا با این که ادیان مختلف آسمانى، نظیر یهودیت، مسیحیت و اسلام، همه از جانب خداوند نازل شده است. احکام این ادیان با هم تفاوت دارد و همچنین پیروان آنها نیز در موارد زیادى و در برهههاى زیادى از تاریخ با هم خصومت داشتهاند؟
پاسخ :
در واقع و از نظر قرآن کریم، دین خدا از آدم تا خاتم یکى است و اختلاف در دین وجود ندارد. همه پیامبران به یک مکتب دعوت مىکردهاند. اصول مکتب انبیا که دین نامیده مىشود، یکى بوده است. تفاوت شرایع آسمانى در یک سلسله مسایل فرعى و شاخهاى بود، که به حسب مقتضیات زمان و خصوصیات محیط و ویژگىهاى مردمى که دعوت شدهاند، متفاوت مىشد. همه شکلهاى متفاوت و اندامهاى مختلف، یک حقیقت و به سوى یک هدف و مقصود بوده است.
تفاوت دیگرى در سطح تعلیمات بوده که پیامبران بعدى به موازات تکامل بشر در سطح بالاترى تعلیمات خویش را که همه در یک زمینه بوده القا کردهاند مثلاً تعلیمات اسلام در مورد مبدا و معاد و جهان و معارف پیامبران پیشین از نظر سطح مسایل تفاوت دارد. به تعبیر دیگر بشر در تعلیمات انبیا مانند یک دانشآموز بوده که او را از کلاس اول تا آخرین کلاس بالا برند.
مکتب پیامبران تدریجاً بر حسب استعداد جامعه انسانى عرضه شده تا بدان جا که بشریت رسیده است، به حدى که آن مکتب به صورت کامل و جامع توسط حضرت محمد (ص) عرضه شد. از نظر قرآن آن چه وجود داشته و همه پیامبران عرضه کردهاند، دین بوده است، نه ادیان، قرآن دین خدا را از آدم تا خاتم یک جریان پیوسته معرفى مىکند، نه چند تا، و یک نام روى آن مىگذارد و آن "اسلام" است. البته مقصود این نسبت که در همه دورهها دین خدا با این نام خوانده مىشده، بلکه مقصود این است که حقیقت دین داراى ماهیتى است که بهترین معرف آن لفظ اسلام است.(1) از این رو مىگوید: "ان الدین عند الله الاسلام؛ دین نزد خدا اسلام است".(2) یا مىگوید: "ابراهیم نه یهود و نه نصرانى، بلکه حقجو و مسلمان بود".(3)
پس دین خدا که از طرف پیامبران الهى عرضه شده، یکى بوده است، با آن خصوصیتى که گفته شد و مردم در دورانهاى پیامبران موظف بودهاند از شریعت پیامبر زمان خود پیروى نمایند، به لحاظ این که در آن زمان دین به شکل کامل تر از زمان گذشته عرضه مىشود، تا برسد به دوران خاتمیت که همه مردم پس از بعثت رسول اکرم (ص) باید از دین او که دین اسلام است تبعیت نمایند.
اما اختلاف اساسى و جوهرى در ادیان که به وجود آمده، از طرف پیامبران نبوده است، بلکه از ناحیه پیروان و دانشمندان ادیان مىباشد که به خاطر ظلم و انحراف از حق و اعمال نظرهاى شخصى، اختلاف در دین را ایجاد کردهاند. قرآن مىفرماید: "آنهایى که از حقیقت آگاه بودند، و با این حال در دین خدا اختلاف ایجاد کردند، انگیزهاى جز طغیان و ظلم و ستم و حسد نداشتهاند". (4) اگر مردم مخصوصاً طبقه دانشمندان، تعصب و کینه توزى و تنگ نظرى و منافع شخصى و تجاوز از حد حدود و حقوق خود را کنار بگذارند و با واقع بینى و روح عدالت خواهى ادیان را بررسى کنند، حق روشن شده و اختلاف حل مىشود.(5)
پىنوشتها:
1-مرتضى مطهرى، وحى و نبوت، ص 165
2-آل عمران، (3) آیه 19
3-همان، آیه 67.
4-آل عمران (13) آیه 19.
5- تفسیر نمونه، ج 2، ص 351 .
