دسته جمعی

آیا ممکن است به دلیل توبه یک نفر در یک مراسم دسته‌جمعی مثل شب قدر ...
در روايات با عبارات متفاوت اين حقيقت بیان‌شده است كه ممكن است خداوند به خاطر دعاي خالصانه و اشک‌های چشم يك انسان پاك و باتقوا همه آن جمعيت بلكه همه امت را ...

آیا ممکن است به دلیل توبه یک نفر در یک مراسم دسته‌جمعی مثل شب قدر دعای سایر افراد شرکت‌کننده در آن مراسم به‌صورت دسته‌جمعی برآورده یا به عبارتی بقیه افراد به خاطر توبه آن‌یک نفر بخشیده شوند؟ در صورت امکان با آیه یا دلایل نقلی بیان گردد.
با تشکر

پاسخ:

در روايات با عبارات متفاوت اين حقيقت بیان‌شده است كه ممكن است خداوند به خاطر دعاي خالصانه و اشک‌های چشم يك انسان پاك و باتقوا همه آن جمعيت بلكه همه امت را مشمول رحمت و مغفرت خود قرار بدهد و همه آنان را بيامرزد. چنان‌که امير مؤمنان (ع) فرمود: گريه و ترس از خدا يكى از احسان‌ها و از رحمت‏هاى خدا است، اگر واجد آن بوديد آن را غنيمت شمريد و دعا كنيد، چراکه اگر در ميان يك ملت مردى بگريد خداوند از گريه او بر همه ملّت ترحم آرد. (1) در حديث ديگري آمده است: هر چيزى وزن و اندازه‏اى دارد مگر اشك كه خداوند متعال با مقدار كمى از آن، درياهايى از آتش را خاموش مى‏كند. چه‌بسا ممكن است بنده‏اى درباره امتى بگريد، خداوند منّان همه افراد آن امت را به‌واسطه گريه همين يك بنده‌اش مشمول رحمت و آمرزش خويش قرار دهد. (2) پيامبر اكرم (ص) فرمود: لَوْ بَكَى عَبْدٌ فِي أُمَّةٍ لَنَجَّى اللَّهُ تِلْكَ الْأُمَّةَ بِبُكَائِه‏(3) اگر بنده‏اى در ميان جمعيتي يا ملتي اشك بريزد خدا به‌واسطه گريه‏ى او تمام آن مردم را نجات عنايت فرمايد. امام سجاد (ع) فرمود: خداوند به‌واسطه اشك چشمي درياهايي از گناهان را بپوشاند چه‌بسا ممكن است كه فردي در ميان امتي گريه كند و خداوند به‌واسطه گريه او آتش دوزخ را بر همه امت حرام گرداند. (4)
چند تذكر: 1- معناي اين احاديث اين نيست كه اگر مشكلات يك جمع دعاکننده‌ای برطرف نشد و حاجات همه آنان برآورده نشد. پس در ميان آن جمعيت يك انسان خالص و پاكي وجود ندارد. زيرا اجابت دعا هميشه آن نيست كه خواسته انسان به همان‌گونه و در همان زماني كه توقع دارد، برآورده شود. گاهي انسان خواسته‌هايي دارد كه برآورده شدنش به ضرر او و يا ديگران است و ما به دليل بی‌اطلاعی از غيب از آن بی‌خبریم. يا اجابت دعا به مقدمات و شرايطي نياز دارد كه فعلاً فراهم نيست، چنان‌که موانعي نيز براي استجابت دعا وجود دارد كه بايد آن را برطرف كرد.
2-گاهي دعا به گونه خاصي مستجاب است، ولي ما به آن توجه نداريم. امیر مؤمنان (ع) می‌فرماید: «دير اجابت شدن دعا، ‌تو را نااميد نكند. چه‌بسا در اجابت دعاي تو تأخير رخ دهد تا درخواست تو طولانی‌تر گردد و بخشش او کامل‌تر شود. چه‌بسا چيزي را خواسته‌ای آن را به تو نداده، امّا به‌جایش بهتر از آن را در دنيا به تو داده يا در قيامت بهتر از آن را به تو می‌دهد و يا خير و صلاح واقعی‌تان آن بوده كه آن را از شما بازدارد. چه‌بسا چيزي را طلب نمودي كه اگر به تو می‌داد، ‌تباهي دين يا تباهي و ناخوشی‌های دنياي خود را در آن می‌دیدی». (5)
3-از روايات استفاده می‌شود كه هيچ دعايي بی‌اثر نيست. هر دعايي در دنيا و آخرت تأثير مناسب خود را دارد، پس درواقع هر دعایی به اجابت می‌رسد، اما گونه‌های اجابت آن مختلف است. امام سجاد (ع) می‌فرماید: «دعاي مؤمن يكي از سه فايده را دارد: يا براي او ذخيره می‌گردد تا در آخرت بهتر از آنچه در دنیاطلب كرده بود. به او داده شود، يا در دنيا برآورده می‌شود و يا بلايي را كه می‌خواست در دنيا به او برسد، ‌از وي دور می‌کند». (6)
پي‌نوشت‌ها:
1. مكارم الاخلاق، حسن بن فضل طبرسي، ص 317، ناشر: دارالشريف الرضي – قم، 1412 ق
2. الكافي، شيخ كليني، ج 2، ص 482، دار الكتب الاسلاميه، تهران، ش 1365.
3. ارشاد القلوب، حسن بن ابي الحسن ديلمي، ج 1، ص 97، ناشر دار الشريف الرضي للنشر، 1413 ق.
4. كشف الغمه في معرفه الائمه، محدث اربلي، ج 2، 147، ناشر: بنی‌هاشمی.
5. نهج‌البلاغه، ترجمه فيض السلام، نامه 31.
6. تحف العقول، حسن بن شعبه بحراني، ص 202 ناشر مؤسسه نشر اسلامي – قم، 1404 ق.