پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :

پرسش 1:
آيا دريافت قرض/هديه مصداق تصرف در مال هست؟ شرح با اجازه آيت الله شيخ علي آقاي صافي گلپايگاني بر تفليد از آيت الله بهجت (رحمه الله) باقي مانده ام.
1. آيا دريافت قرض الحسنه -از کسي که معتقد به پرداخت خمس نباشد- مصداق تصرف در مال است که اگر مبلغ مورد نظر متعلق خمس بود ،خمسش بر قرض گيرنده واجب گردد (چه سال خمسي بر آن بگذرد و چه نگذرد)؟
پاسخ:
سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما ؛ و تشكر به خاطر ارتباطتان با اين مركز؛

1. دريافت قرض يا هديه مصداق تصرف در مال مي باشد ،ولي در فرض مزبور اگر ندانيد که داخل پول قرض گرفته شده ، پول حرام يا خمس هست ، تصرف در آن بر شما حلال است(1)
2. همچنين دادن خمس پولي که قرض گرفته مي شود واجب نيست. (2)
پي نوشت ها:
1. آيت ا... بهجت ، استفتاءات ، ج 3 ، سوال 3680
2. همان ، سوال 3676
پرسش 2:
آيا دريافت هديه -از کسي که معتقد به پرداخت خمس نباشد- مصداق تصرف در مال است که اگر مبلغ مورد نظر متعلق خمس بود خمسش بر هديه گيرنده واجب گردد (جداي از مازاد بر مؤؤنه در پايان سال خمسي که خمسش احتياطاً واجب است)؟
پاسخ:

گرفتن هديه مصداق تصرف در مال است. بنا به نظرمرحوم آيت ا... بهجت اگر هديه از راه حرا م باشد ،هديه گيرنده نبايد آن را بگيرد ،مگر اين که مال حرام را به صاحبش برگرداند و خمس مال متعلق خمس را بپردازد(1)
اما اگر علم و اطمينان به بودن خمس در مال مورد ابتلا ندارد ،تصرف در آنها مانعي ندارد(2)
پي نوشت ها:
1. آيت ا... بهجت ، استفتاءات ، ج 3 ، سوال 3579
2. همان، سوال3745

پرسش 3:
اگر از شخصي پولي را به عنوان قرض الحسنه بگيريم و آن شخص معتقد به پرداخت خمس نباشد، و به طور خاص بدانيم که در مال مورد ابتلا خمس هم وجود دارد، آيا گيرنده ي قرض حق استفاده از اين مبلغ را دارد؟ اگر ندارد آيا مي تواند 4 سهم از 5 سهم آن را مصرف کند و يک سهم باقي مانده را خمس دهد و در زمان بازپرداخت قرض تمام 5 سهم را به قرض دهنده پس دهد؟ يا آيا مي توان تمام را خرج کند و هر چه خرج کرد و بعداً به قرض دهنده پس داد ،نسبت 1 به 4 آن را به عنوان خمس بدهد (همان موقع که قرض گرفت يا وقتي داشت قرضش را پس مي داد)؟ اگر نمي شود چه بايد کرد ،وقتي به آن پول نياز داريم؟
پاسخ:

1- در صورتي که يقين نداشته باشد در خصوص پولي که قرض گرفته ، خمس تعلق گرفته است و نداند که در خصوص اين مورد خمس تعلق گرفته ، دادن خمس لازم نيست ،هرچند شخص قرض دهنده اهل خمس نباشد، اما ممکن است از درآمد سال يا پولي که هنوز متعلق خمس نشده است، قرض داده باشد ، مي تواند قرض بگيرد و در پول مذکور تصرف کند..
2- در صورتي که احتمال بدهيد پولي که پدر به شما قرض مي دهد ياهديه است ،در اين پول خمس واجب نشده باشد و از درآمد بين سال که هنوز متعلق خمس نشده ، به شما پول داده است، تصرف درآن اشکال ندارد . اگر يقين داريد از پولي که به آن خمس تعلق گرفته، از عين همان پول به شما قرض يا هبه داده ، پيش از دادن خمس نمي توانيد در آن تصرف کنيد . بايد خمس آن را پرداخت کنيدو يا با اجازه مرجع تقليد خود در آن تصرف کنيد .هر وقت توان مالي پيدا کرديد ،خمس آن را بدهيد.