کفّاره شکستن قسم

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما در اين ماه عزيز؛ و تشكر به خاطر ارتباطتان با اين مركز؛
قسم شرعي داراي شرايط ويژه اي مي باشد، از جمله اينکه:
1. از روى قصد و اختيار قسم بخورد، بنابراين قسم خوردن بچّه و كسى كه مجبورش كرده اند، درست نيست. همچنين اگر در حال عصبانى بودن بدون اراده و قصد قسم بخورد.
2. كارى را كه براى انجام آن قسم مى‏ خورد، بايد حرام و مكروه نباشد. كارى را كه قسم بر ترك آن مى‏ خورد، واجب و مستحب نباشد. اگر براى انجام كار مباحى قسم مى‏ خورد، بايد ترك آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، همچنين اگر قسم براى ترك كار مباحى مى‏ خورد، بايد انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد.
3. به يكى از نام هاى خداوند قسم ياد كند، خواه نامى ‏باشد كه به غير ذات مقدّس او گفته نمى‏ شود ،مانند «خدا» و «اللَّه» يا نامى كه به غير او نيز گفته مى‏ شود، ولى از قرائن معلوم است كه مقصودش خداست، بلكه اگر به نام هايى قسم ياد كند كه بدون قرينه, خدا به نظر نمى‏ آيد، ولى او قصد خدا را كند، بنابر احتياط واجب بايد به آن قسم عمل كند.
4. قسم را بايد به زبان بياورد.
5. عمل كردن به قسم براى او ممكن باشد. اگر موقعى كه قسم مى‏ خورد، ممكن باشد، ولى بعداً عاجز شود يا مشقّت شديد داشته باشد، از همان وقت كه چنين شده ،قسم او به هم مى‏ خورد.(1)
با توجه به شرايطي که در بالا ذکر شد، اگر آنچه براي آن قسم خورده است، از نظر شرع امر پسنديده اي باشد (صحبت نکردن با دوست و غذاي خاصي را نخوردن، به خودي خود نمي تواند امر پسنديده شرعي باشد) و در موقع قسم خوردن به گونه اي عصباني نبوده که از حالت اختيار خارج شده و ناخواسته کلامي را بر زبان جاري کرده باشد، بايد به قسم خود عمل کند. هرگاه عمداً با قسم خود مخالفت كند، بايد كفّاره بدهد، به اين صورت که يا ده فقير را سير كند، يا بر آن ها لباس بپوشاند، و اگر توانايى بر اين ها نداشته باشد، بايد سه روز روزه بگيرد.(2)
اگر قسم شرايط لازم را نداشته باشد (مورد قسم امر خوب و پسنديده نباشد و يا در حالتي که اختيار را از دست داده بود، قسم بخورد) چون قسم شرعي محقق نشده است، عمل نکردن به آن موجب کفاره نمي شود.

پي نوشت ها :
1. آيه الله مکارم شيرازي , توضيح المسائل ,م2300 .
2. همان ,م2302.