با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
مي گويند بيكاري دوره اي است كه انسان با شيطان زندگي مي كند. تحقيقات نشان داده بسياري از مفاسد و آسيبهاي جسمي و رواني در زمان بيكاري و اوقات فراغت بدون برنامه اتفاق افتاده است.
بنابراين مي بينيد كه اوقات فراغت مقوله واقعاً مهمي است و دليلي ندارد چون حرف درباره اش زياد زده شده و عمل به آن كم، با شنيدن اسمش دل آشوبه بگيريد.
مسأله استفاده بهينه از وقت و اوقات فراغت يكي از مسائل مهم در زندگي آدمي است كه متأسفانه كمتر به آن توجه مي شود. در معارف ديني به اين مسأله اهميت زيادي داده شده است. رسول خدا (ص) در ضمن سخني حكيمانه مي فرمايد: «اوقات فراغت خود را غنيمت بشماريد قبل از آن كه آن را از دست بدهيد.»(1)
حضرت علي(ع) نيز مي فرمايد: «به راستي فرصت ها مانند ابر (سريع و بدون سر و صدا) در گذرند هر وقت كارهاي خير دست داد و ممكن شد، آن فرصت ها را غنيمت شماريد وگرنه كار به ندامت و پشيماني مي كشد.»(2)
گرچه زندگي پيچيده امروزي باعث شده ما اوقات فراغت كمتري داشته باشيم، ولي در اين ميان زنان معمولا سهم بيشتري از اوقات فراغت دارند كه متأسفانه از آن كمتر بهره مي برند. شايد علت عمده آن بافت فرهنگي غلطي باشد كه از گذشته بر خانواده ها حاكم شده كه زن بايد در حاشيه بماند. ما اگر بخواهيم اوقات فراغت زنان را به نحو شايسته پر كنيم لازم است براي آن برنامه ريزي دقيقي داشته باشيم.
نكته اي كه در اينجا تذكرش لازم است اين است كه اوقات فراغت انسان مسلمان و معتقد مانند عمر و اوقات ديگر زندگي او بايد در راستاي كمال و سعادت فردي و اجتماعي اش سپري شود؛ در اهميت اوقات فراغت اين فرمايش امام صادق(ع) را بايد هميشه مورد عنايت قرار داد كه: «سلامت و نيرومندي، فراغت، جواني، نشاط و بي نيازي خود را فراموش نكن، در دنيا از آن بهره برداري كن و متوجه باش كه از آن سرمايه هاي عظيم به نفع معنويات و آخرت خود استفاده نمايي.»(3)
- ويژگي هاي برنامه خوب و كارآمد را براي پر كردن اوقات فراغت:
ما قبل از اين كه به اصل پاسخ شما بپردازيم، ابتدا ويژگي هاي برنامه خوب و كارآمد را براي پر كردن اوقات فراغت زنان يادآور مي شويم؛ يك برنامه خوب بايد:
1. متناسب با روحيات زن باشد.
2. سطح دانش و معرفت زن را بالا ببرد.
3. نشاط آور و شادي بخش باشد.
4. تا جايي كه ممكن است داخل منزل باشد و نيازي به خروج از منزل نداشته باشد.
5. از نظر اقتصادي با صرفه باشد.
- حال با توجه به مطالب فوق، برنامه هاي زير را جهت پر كردن اوقات فراغت خانم ها در منزل پيشنهاد مي كنيم:
1- مطالعه كتاب ها و مجلات مفيد و آموزنده: اين كه چه كتاب هايي براي شما مفيد است، بستگي به علاقه و نيازهاي شما دارد. اين كتاب ها و مجلات مي تواند در زمينه موضوعاتي چون: همسرداري و زندگي، تربيت فرزندان و روان شناسي كودك، بهداشت و تغذيه، اطلاعات عمومي، آشپزي، كارهاي هنري و موضوعات اسلامي مثل تاريخ اسلام، كتاب هاي اخلاقي و تفسير قرآن باشد.
اگر خانم ها بخشي از اوقات فراغت روزانه خود را به طور منظم به مطالعه اختصاص دهند نه تنها سطح دانش و معلومات خود را بالا مي برند، بلكه موجب خشنودي خداوند و اهل بيت(ع) را هم فراهم مي كنند.
امام صادق(ع) در حديثي مي فرمايد: «دوست ندارم جواني از شما را ببينم، مگر آن كه روز او به يكي از دو حالت آغاز شود، يا عالم و دانشمند باشد، يا فراگيرنده علم.»(4)
2- استفاده از برنامه هاي آموزشي: مانند آموزش كامپيوتر، آموزش كارهاي هنري مثل خياطي، گلدوزي، تزريقات و امثال آن، آموزش قرآن اعم از روخواني، تجويد، صوت و حفظ، آموزش زبان هاي خارجي خصوصا زبان عربي كه امام صادق(ع) فرمود: «زبان عربي را بياموزيد، چون زبان دين شماست.»(5)
و به طور كلي فراگيري كارهايي كه مانند ابزار براي زندگي انسان است و از هر كدام مي توان در اوقات فراغت كارهاي مفيدي انجام داد.
3- شركت در برنامه هاي مذهبي مثل: مسجد و حسينيه، اردوهاي زيارتي، كانون هاي كمك به فقرا و مستمندان (كه معمولا توسط افراد يا مراكز خيّر و نيكوكار اداره مي شود)، برگزاري جلسات مذهبي در منزل، مثل جلسات مولودي يا عزاداري و پختن غذاهاي نذري و مانند آن.
4- شركت در برنامه هاي ورزشي مانند: كوه نوردي، شنا، ژيمناستيك و غيره به شرطي كه مكان هاي مناسبي در دسترس باشد.
5- صله رحم و پذيرايي از ميهمان: يكي از سرگرمي هاي خوب و سازنده براي خانم ها شركت در مهماني ها و پذيرايي از مهمان است، به شرطي كه اولا هدف رضاي خدا باشد و از چشم و هم چشمي به دور باشد. ثانيا، خسته كننده و بيش از حد نباشد. ثالثا، با افراد و خانواده هاي مؤمن و با ادب رفت و آمد كنيم.
6- تفريح و شادي: يكي از نيازهاي مهم انسان تفريح و شادي است. خصوصا خانم ها به علت اين كه دائما در منزل هستند، نياز بيشتري به آن دارند. خانم ها مي توانند بخشي از اوقات فراغت خود را به اين امر اختصاص دهند. البته بسياري از موارد قبلي مي تواند تأمين كننده اين نياز باشد. علاوه بر آن تفريحاتي مثل رفتن به پيك نيك، تماشاي فيلم و تئاتر، رفتن به كنار دريا و مانند آن نيز مفيد است.
- نكات پاياني:
1- چطور يك برنامه شسته رفته براي تابستان طراحي كنيم؟!
شنيده ايد كه مي گويند هر كسي بهترين دكتر خودش است؟ براي رفع دل آشوبگي ناشي از اوقات فراغت كلپوره به كارتان نمي آيد، بايد خودتان دست به كار شويد و يك برنامه درست و درمان براي خودتان طراحي كنيد. مطمئن باشيد نسخه اي كه خودتان براي خودتان بپيچيد به هر حال بهتر از نسخه اي است كه شرايط و زمانه برايتان بپيچد قبل از پيچيدن نسخه بايد چند كار مهم انجام بدهيد:
** فهرستي از نيازها و علايقتان تهيه كنيد. با خودتان رودربايستي نداشته باشيد، واقعاً به هر چه علاقه داريد روي كاغذ بنويسيد. به خواستگار كه نمي خواهيد نشان بدهيد!
** حالا فهرستتان را مرتب كنيد. يعني آنها را به ترتيب اهميت و اولويتي كه برايتان دارند از نو بنويسيد. تو اين قضيه بايد يك كم واقع بين باشيد، بالاخره بايد تصميم بگيريد كه علاقه تان به فضا نوردي مهمتر است يا كلاسهاي تقويتي درسهاي افتاده!
** به فهرستتان وسع مالي باباجان و امكانات موجود را هم اضافه كنيد. متأسفانه (در اكثر موارد!) در اين قسمت بايد دور بعضي از علايقتان را خط بكشيد. اگر اين شرايط و امكانات را در نظر نگيريد و بي خيال، براي خودتان بلند پروازي كنيد كه نفعي براي خودتان ندارد، عواقب بدي هم براي خانواده تان دارد اميدواريم خدا بدهد، شما هم آرزو به دل نمانيد!
** حالا برنامه شسته و رفته تان را برداريد و با پدر و مادر (به عنوان سرمايه گذاران مالي!) و كسان ديگري كه به عنوان مشاور، حرفشان برايتان با ارزش است، مشورت كنيد. هر سري يك عقلي دارد!
** در برنامه تان برخي تعهدات و به تبع آن تنبيه ها و تشويقها براي خودتان قائل شويد. مثلاً اگر شيطان گولتان زد و تا لنگ ظهر خوابيديد، فلان سريال را نگاه نكنيد يا جريمه 100 صفحه كتاب بخوانيد(مگر كه ما با جريمه كتابخوان بشويم!)
** جايي را هم براي حوادث غير مترقبه در برنامه تان باز كنيد. مثلاً اگر فلان كار را بايد انجام مي داديد و خاله يا عمه با ايل و قبيله شان آمدند خانه تان، روز جمعه آن كار را انجام دهيد.
- هدف واقعي شما از پركردن اوقات فراغتتان چيست؟!
«دومازيه» جامعه شناس فرانسوي سه كاركرد براي ايام فراغت مطرح كرده است:
1- استراحت، براي رفع خستگي و هيجانات ناشي از كار مداوم
2- تفريح، براي اينكه از يكنواختي دربياييم.
3- رشد شخصيت.
پي نوشت ها:
1. مجلسي، محمدباقر بن محمد تقي، بحار الانوار، دار احياء التراث العربي، بيروت، چاپ دوم، 1403ق، ج 77، ص 184.
2. آمدي، عبد الواحد بن محمد، غرر الحكم، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، قم، ۱۳۶۶ هـ.ش، ج 2، ص 244.
3. حديث تربيت، ص 12.
4. بحار، همان، ج 1، ص 170.
5. بحار، همان، ج 1، ص 213.
موفق باشید.
