نابود کردن شیطان

با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
طبق آيات قرآن‌، شيطان دشمن قسم خورده انسان است‌. نبايد انتظار داشته باشيم به راحتي دست از سر ما بردارد. كشتن او ممكن نيست، اما مي توان او را به اسارت گرفت و در غل و زنجير كرد، و يا لا اقل با او مبارزه نمود و او را از خود دور نمود، تا از وسوسه ها و شرارت هايش در امان ماند. گام اول و مهم‌ترين آن، شناختن او، و شناخت راه ها ، كارها، دام ها و حيله هاي او، و شناخت ياران و دوستان و همراهان او است‌. شيطان‌، موجودي است كه ما را مي‌بيند و ما او را نمي‌بينيم‌. اگرچه شيطان بسيار حيله گر ، پُر حوصله و خستگي ناپذير است ، هر دري را به روي او ببنديد، در ديگري مي گشايد و از وسوسه كردن دست نمي كشد، ولي در برابر انسان « خود ساخته اي كه از بصيت قرآني و تقواي قلبي و قالبي و عملي بر خوردار است، خود را عاجز و ناتوان مي بيند » از اين رو وقتي از درگاه رحمت الهي رانده شد، گفت: در صدد اغواگري، و وسوسه كردن و گمراه كردن همه انسان ها خواهم بود، مگر آن كسي كه عبد و بنده خالص تو باشد، ديگر زورم به او نمي رسد. (1) آري كار او فقط وسوسه كردن و زينت و زيبا جلوه دادن گناهان يا دشوار و دست نيافتني نشان دادن كارها و امور نيك و يا رسيدن به مقام نيكان ‌است‌، او از اين طريق بذر يأس و نا اميدي در دل انسان مي پاشد تا او را از پيروي پيامبران و امامان عليهم السلام باز دارد. اتفاقا همين جمله شما كه نوشته ايد: « با خود مي گويم من كه هيچ اميدي به خوب شدن ندارم براي چي خوب بشم»، كلامي است كه شيطان در دل آدم ها به خصوص جوان ها القاء مي كند، تا بلكه بتواند آنان را از « صراط مستقيم » دور كند، و همراه و هم گام خويش سازد. براي درامان ماندن از شر او بايد به كسي پناه ببريم كه او شيطان را مي‌بيند، ولي شيطان او را نمي‌بيند و او تنها خداوند قاهر بيناست‌. قرآن مي‌فرمايد:«وَ إِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَمِيعٌ عَلِيم‏» (2)و هر گاه از شيطان وسوسه‌اي به تو رسد، به خدا پناه بر، كه او شنواي داناست‌. سپس مي فرمايد: پرهيزگاران هنگامي كه گرفتار وسوسه هاي شيطان مي شوند، به ياد خدا ( و پاداش و كيفر او ) مي افتند، و ( در پرتو ياد او، راه حق را مي بينند و) ناگهان بينا مي شوند و اهل بصيرت مي گردند. (3) دقت كنيد، معناي اين كه خداوند مي‌فرمايد: پناه ببر، اين نيست كه تنها با زبان بگوييد: به خدا پناه مي‌برم‌؛يا بگوييد: أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ، بلكه منظور اين است كه در عمل نيز به خدا و احكام و دستورات خدا پناه ببريم. همانند زماني كه آژير خطر به صدا در آمد و اعلام مي شود براي در امان ماندن از بمباران هواپيماها به پناهگاه برويد، بايد فوراً به پناهگاه رفت، نه آن كه تنها به زبان بگوييم: ما الان در پناهگاه هستيم، پس اي هواپيماها از شما خطري به من نمي رسد !!
اگر با زبان بگويم: خدايا! به تو پناه مي‌برم‌، ولي عملاً كاري انجام ندهيم، فايده‌اي ندارد.
گام اول در پناه بردن به خدا، گناه نكردن و قدم ننهادن در مسير و راهي است كه شيطان مشوّق آن است، چنان كه قرآن كريم مي‌فرمايد: « وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَ َت‌ِ الشَّيْطَـَن‌ِ إِنَّه‌ُ لَكُم‌ْ عَدُوُّ مُّبِين‌;(4) از پي گام‌هاي شيطان نرويد كه او شما دشمن آشكار( و قسم خورده شما ) است‌.
به طور خلاصه راه هاي مبارزه با وسوسه هاي شيطاني عبارتند از:
1- نگهباني و مراقبت:
شيطان با جان ما سر و كار دارد. از اين رو بايد از آن حراست و مراقبت كنيم.
قرآن مجيد تقوا را لباسي مناسب و جليقه ضد شيطاني و نفوذ ناپذير براي روح و جان آدمي معرفي مي كند، لباسي كه آن را به خوبي مي‌پوشاند و حفظ مي‌كند:
«لباس التّقوي ذلك خير؛(5) بهترين جامه، تقوا است». از جمله مصاديق مهم در تقوا پيشگي،كنترل شهوت و غريزه جنسي، زبان، چشم، گوش، ورودي هاي ذهني و فكري است.
2- واكنش مناسب:
در برابر هر وسوسه‏اي بايد واكنش مناسب صورت گيرد.
پيامبر اكرم(ص) مي‌فرمايد: دشمنان عمده تو از جن و ابليس و لشكريان او هستند، پس:
اگر شيطان نزد تو آمد و گفت: فرزندت مُرد! به خود بگو: زندگان براي مردن آفريده شده‏اند.
اگر آمد و گفت: مال تو از دست رفت! بگو: ستايش خداي را كه مي‌دهد و مي‌گيرد و زكات را از من برد.
اگر آمد و گفت: مردم به تو ستم مي‌كنند! چرا تو ستم نمي‌كني؟ بگو: روز قيامت آنان كه ستم كردند گرفتارند.
اگر آمد و گفت: چه قدركار خوب و نيكي مي‌كني ؟ بگو: گناهان من بيش تر از نيكي‏هاي من است.
اگر آمد و گفت: چه قدر نماز مي‌گزاري! بگو: غفلت من از نمازهايم بيش تر است.
اگر آمد و گفت: چه قدر بخشش و كمك به ديگران مي‌كني! بگو آن قدر كه( از خدا ) مي‌گيرم، از آن چه مي‌بخشم، زيادتر است». (6) و بالاخره براي هر وسوسه اي كه مي كند بايد پاسخي داد كه مورد رضايت و خشنودي خدا باشد.
3- مجهز و مسلح شدن:
در جنگ با شيطان و در برابر تهاجم گسترده و بيرحمانه او ، بايد همواره مجهز و مسلح باشيم. پيامبر اكرم(ص) مي‌فرمايد:
« أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِشَيْ‏ءٍ إِنْ أَنْتُمْ فَعَلْتُمُوهُ تَبَاعَدَ الشَّيْطَانُ مِنْكُمْ كَمَا تَبَاعَدَ الْمَشْرِقُ مِنَ الْمَغْرِبِ قَالُوا بَلَى قَالَ الصَّوْمُ يُسَوِّدُ وَجْهَهُ وَ الصَّدَقَةُ تَكْسِرُ ظَهْرَه ؛
آيا شما را آگاه كنم بر كاري كه اگر انجام داديد، شيطان از شما فاصله مي‌گيرد، به اندازه فاصله مشرق تا مغرب؟ گفتند: آري. فرمود: روزه صورت شيطان را سياه مي‌كند . صدقه، كمرش را مي‌شكند. دوستي براي خدا و كمك براي عمل صالح، پشت او را قطع مي شكند ، توبه واستغفار از گناهان، بند دلش را قطع مي كند». (7)
4- آشنايي با دام‏هاي شيطان:
براي رهايي از شر شيطان بايد مواظب دام‏هاي او بود. يكي از دام‏هاي خطرناك شيطاني، دنيازدگي و هواپرستي است. شيطان دشمن خارجي است و نفس اماره دشمن داخلي، تا دشمن خارجي پايگاهي در داخل كشور يا درون وجود آدمي نداشته باشد، هيچ غلطي نمي تواند بكند . شيطان تنها مي تواند نفس اماره را تحريك و ترغيب تقويت كند تا براي دست يابي به خواسته‏هايش كه مورد تأييد او است، ساكت ننشيند. از اين رو بايد، با تهذيب و خودسازي و اصلاح نفس، نفس اماره را كه مهم ترين دام شيطان است، در كنترل عقل و قلب ، و دستورات ديني و نفحات رحماني در آورد. هنگامي كه دشمنان داخلي در كنترل قرار گرفتند، دشمن خارجي يعني شيطان به تنهايي نمي تواند كاري بكند. قرآن مجيد مي‌فرمايد: « ( اي شيطان !) تو هرگز بر بندگان من تسلط نخواهي يافت مگر گمراهاني كه از تو پيروي مي‌كنند». (8) بندة خدا تابع هوا و هوس نيست و خواست خدا را مقدّم مي‌دارد.
5- دعا درماني:
خواندن دعاهاي زير براي رفع و دفع بيماري هاي روحي و رواني و دور كردن شيطان و وسوسه هاي او مفيد است.
1- اللهم إن إبليس عبد من عبيدك يراني من حيث لا أراه و أنت تراه من حيث لا يراك و أنت أقوى على أمره كله و هو لا يقوى على شي‏ء من أمرك اللهم فأنا أستعين بك عليه يا رب فإني لا طاقة لي به و لا حول و قوة لي عليه إلا بك يا رب اللهم إن أرادني فأرده و إن كادني فكده و اكفني شره و اجعل كيده في نحره برحمتك يا أرحم الراحمين و صلى الله على محمد و آله الطاهرين (9)
2- پيامبر اكرم (ص) فرمودند: براي دفع شر شيطان و جادو بخوانيد : إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوى‏ عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثا وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّراتٍ بِأَمْرِهِ أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ تَبارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِينَ ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ وَ لا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها وَ ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ (10)
3- دعاي « تَوَكَّلْتُ عَلَى الْحَيِّ الَّذِي لَا يَمُوتُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيُّ مِنْ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبِيرا» براي رفع وسوسه و شر شيطان و رفع فقر مفيد است. (11)
4- امام صادق(ع) فرمود: براي دور كردن شيطان از خود، دست بر سينه بگذار و سه مرتبه بگو: « بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ اللَّهُمَّ امْسَحْ عَنِّي مَا أَحْذَر» بعد دست بر شكم خود بكش. (12)
نكته هاي پاياني:
امور زير نيز در مبارزه و مخالفت با وسوسه‏هاي شيطان مؤثر است:
1- هميشه با وضو بودن
2- پايبندي به نماز اول وقت
3- سحر خيزي و نماز شب
4- تلاوت قرآن و انس با آن
5- خود را از بيكاري، تنهايي و عوامل وسوسه‏انگيز دور نگه داشتن.
6- مطالعه و تفكر دربارة خدا و قيامت
7- شركت كردن در مراسم ديني، نماز جمعه و جماعت
پي‌نوشت‏ها:
1. به تفسير آيه40 از سوره حجر رجوع شود.
2. اعراف (7) آيه 200.
3. همان، آيه 201.
4. بقره (2) آيه 168.
5. اعراف، آيه 26.
6. علامه مجلسي، بحارالانوار، مؤسسه الوفا، بيروت، 1404 ه ق، ج 1، ص 121.
7. شيخ كليني، الكافي، دار الكتب الاسلاميه - طهران ، 1365 ه ش، ج4، ص 62.
8. حجر (15) آيه 42.
9. سيد علي بن طاوس، المجتني، ناشر دار الذخائر – قم ، سال نشر 1411 ق، ج 19، ص 19.
10. شيخ صدوق، الفقيه، انتشارات جامعه مدرسين قم، سال انتشار 1413ق، ج 2، ص 541.
11. الكافي، ج 2 ، ص 551.
12. باب سيم فهرست كتاب باقيات الصالحات، مفاتيح الجنان حاج شيخ عباس قمي.
موفق باشید.