زنان

با سلام و عرض تبریک سال نو و آرزوي سال پرخیر و برکت برای شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
خواهر گرامي! پاسخ به اين سوال از يك نامه خارج و داراي زواياي متعددي است كه گاه حتي در يك كتاب نيز نمي گنجد. ما در اين نامه به بخشي از وظايف مشترك و وظايف زن و شوهر در مقابل يكديگر و نيز وظايف زن در برابر همسراشاره كرده و در پايان منابعي را جهت مطالعه و يافتن بقيه مطالب معرفي مي كنيم:
الف) مهمترين وظايف متقابل زن و شوهر نسبت به هم عبارتند از:
- حفظ حريم و احترام و خوش رفتارى با هم.
- تأمين نياز جنسى و روحي و رواني يكديگر.
- اجتناب از سوء ظن‏هاى بى‏مورد.
- پرهيز از تندخوى، بدزباني، درشت گفتاري، ترشروى و سرسنگين نبودن در برابر يكديگر.
- اجتناب از تمجيد ديگران در مقابل يكديگر؛ يعني هيچگاه زن نبايد از مرد ديگر در مقابل شوهر تعريف كند و متقابلا مرد نيز نبايد از زن ديگري در مقابل همسرش تعريف و تمجيد كند.
- تحقير نكردن يكديگر و همين طور خويشان و بستگان همديگر.
- تندخويى و گاهى بداخلاقى همديگر را تحمل نمودن.
- هرگز به هم دروغ نگفتن و رعايت صداقت، امانت، فداكارى و گذشت.
- با تمام توان از ميهمانان يكديگر پذيرايى كردن و ابراز ناراحتى نكردن از اينكه ميهمانان متعلق به همسر هستند.
- به خويشاوندان هم خصوصا خويشاوند نزديك او احترام فوق العاده بگذاريد.
- عيوب يكديگر را پيش هيچ كس بازگو نكنيد و به رخ هم نكشيد.
- در حق همديگر دعا كنيد و از خداوند بخواهيد كه در كارها موفقتان بدارد.
- با مشكلات زندگى به طور منطقى برخورد كردن و كمتر دچار احساسات شدن.
- در تمام مدت زندگى به هم ابراز علاقه و عشق كردن و در مناسبتها براى هم هديه (هر چند ارزان قيمت) تهيه كردن.
با توجه به اين نكات و وظائف مذكور، بعضى از خصوصيات بارز يك مرد هم بدست مى‏آيد از جمله غيرت و مردانگى، صداقت، راستگوئى و امانت‏دارى، داشتن روحيه‏ى فداكارى، گذشت و ايثار، داشتن روحيه محبّت، همكارى و هميارى و...
ب) وظايف زن نسبت به شوهر در دو محور قابل توجه است :
1 / وظايف اخلاقي زن نسبت به شوهر
1- اطاعت از شوهر: اطاعت از شوهر و خود داري از نافرماني او، از وظايف اوليۀ زن است. شكي نيست كه غرض از اطاعت زن، فرمانبرداري او از شوهر است در اموري كه مخالف احكام الهي نباشد و هر آنگاه كه چنين فرمان و دستوري رسد، وظيفه، تخلف و يا به صورتي فرار از آن است. زيرا در همه حال حكم خداوند متعال بر حكم بشر مقدم است. پيامبر اكرم(ص) مي فرمايند: «اگر سجده كردن براي غير خدا جايز بود، دستور مي دادم تا زن در برابر شوهرش سجده كند.»(1) و در جاي ديگر مي فرمايند: «زني نمي تواند حق خدا را ادا كند، مگر اين كه حق شوهرش را ادا كند.»(2)
2- خوب شوهر داري: خوب شوهر داري يك هنر است و نياز به ذوق و سليقه و مهارت هاي خاص دارد. سعادت يا شقاوت «خانواده» در دست «زن» است.
زن اگر به فن خوب شوهرداري آشنا باشد، مي تواند با انجام وظايفي كه خداوند بر عهدۀ او مقرر فرموده، خانه را به صورت «بهشت برين» درآورد و از شوهر و فرزندان خود، افرادي لايق، پويا، خلّاق و آبرومند بسازد و خانه را محل آسايش و فضيلت و خوشبختي قرار دهد.
شوهرداري در اسلام اهميت بسيار زيادي دارد و در همين رابطه امام علي (ع) مي فرمايند: «جهاد زن خوب شوهرداري است.»(3)
3- خوش اخلاقي: زن فهيم و نيك انديش مي داند كه تمامي انسان ها شيفتۀ محبت و دلباختۀ جذابيت هاي رواني و كشش هاي نفساني اند. از اين رو هنر او در اين است كه با دركي درست از ويژگي هاي اخلاقي، خصيصه هاي شخصيتي و نيازهاي نفساني شوهر، مهرطلبي ها، محبت جويي ها، تشويق پذيري ها، زيبانگري ها و عاقبت انديشي ها را با به كارگيري مطلوب ترين روش ها در مناسب ترين موقعيت ها به شوهر پاسخ گويد و او را دور از دغدغه ها و وسوسه هاي درون، در برابر همه ي كشش ها و محرك هاي بيروني مصون نمايد.
زن خوش اخلاق، در زندگي مشترك با همسر خود، زيبايي كلام و جذابيت بيان، زبان تشويق و ترغيب و تأييد و تكريم را سرمايۀ ارزشمند زندگي خويش مي داند و هيچ فرصتي را براي «ابلاغ پيام» و «ابراز محبت» به شوهر از دست نمي دهد و لذا در تاريكي هم با همسر خويش با زباني لين و آرام، شيرين و پرمعنا، گيرا و آرام بخش و به دور از اضطراب و تنش سخن مي گويد.
زن فهيم و لايق با اخلاق درست و رفتار شايسته ي خود، در برخورد با شوهر و فرزندان، در كانون گرم خانواده هميشه شاد و خندان است و مانند «فرشتۀ رحمت» محيط خانه را سرشار از مهر، عشق، عطوفت، دوستي و آرامش مي نمايد.
پيامبر اسلام (ص) مي فرمايند: «هر زني كه شوهرش را با زبانش بيازارد، خداوند هيچ كار واجب و مستحبي را از او نمي پذيرد و هيچ كار نيكش را قبول نمي كند تا وقتي كه شوهرش را راضي كند.» اگر چه روزها روزه بگيرد و شب ها به عبادت مشغول شود.» (4)
او هرگز در برخورد با شوهر و فرزندان، صدا و كلام گيراي خود را با نقّادي و تهديد و تحقير و سرزنش و استهزا نمي آميزد، بلكه زبان حق شناسي و قدرشناسي، شكر و سپاسگزاري از صفات برجستۀ او در حريم خانواده است.
4-احترام به شوهر: زن آگاه و مهربان به خوبي مي داند كه همۀ انسان ها ذاتاً محبت پذير و قهرستيزند، همۀ انسان ها تكريم پذير و تنبيه گريزند. هر كس به شخصيت خويش علاقه مند است و دوست دارد ديگران به او احترام بگذارند و هر كس كه شخصيت او را محترم بشمارد محبوبش واقع مي شود.
زن فهميده مي داند كه شوهرش آرامش خواه و امنيت طلب مي باشد و دوست دارد در محيطي سرشار از صميميت و صفا زندگي كند.
امام صادق (ع) مي فرمايند: «...خوشا به سعادت و خوشا به سعادت آن همسري باد كه به شوهرش احترام گذارد و او را آزار نرساند و در تمام مواقع از شوهرش اطاعت كند.»(5)
5-اظهار عشق و علاقه نسبت به شوهر: زن خردمند و شايسته مي داند كه شوهرش تشنۀ محبت و دوستي اوست و دل او به محبت همسرش زنده مي باشد. اگر شوهر بداند كه محبوب واقعي زنش نيست، احساس بي كسي، تنهايي و غربت مي كند و هميشه پژمرده، غمگين و ناراحت و مضطرب است. ليكن زن نيك انديش و مهربان، محبت و دوستي خود را نسبت به شوهرش به زبان آورده و عشق و علاقه ي خود را در قالب واژه هاي طيب و زيبا و پر مفهوم عينيت مي بخشد.
امام باقر (ع) مي فرمايند: «براي زن هيچ شفاعتي در پيشگاه پروردگارش به اندازۀ رضايت شوهرش ثمربخش و مفيدتر نيست.» (6)
6-استقبال گرم از شوهر: يكي از سنت هاي بسيار نيكوي مسلمانان اين است كه هرگاه به يكديگر مي رسند، «سلام» مي كنند، زيرا سلام كردن ايجاد انس، الفت و محبت مي كند، كينه ها و كدورت ها را مي زدايد. بنابراين دو زوجي كه نياز به صداقت و صميميت بيشتري دارند، اين دستور الهي را بيشتر بايد رعايت نمايند.
7-تهيۀ غذاي مناسب: امام صادق(ع) مي فرمايند: «بهترين زنان شما(مسلمين) زني است كه خوشبو و خوش دستپخت باشد.» (7)
8- زينت و آرايش براي شوهر.
2 / وظايف شرعي زن نسبت به شوهر:
1- عدم خروج از منزل مگر به اذن شوهر؛
2- زن بايد خود را براى هر لذتى كه همسرش مى خواهد تسليم نمايد و بدون عذر شرعى از نزديكى او جلوگيرى نكند؛(8)
3- پاك كردن خود از هر چيزى كه باعث دور كردن شوهر از تمتعات جنسى است؛(9)
4- عدم جواز صدقه دادن، نذر كردن مگر به اذن شوهر( از مال شوهر- در نذر و صدقه از مال خودش آزاد هست).(10)
- نكتۀ پاياني:
البته توجه داشته باشيد كه اين نكاتي كه بيان كرديم وظايفي بود كه بر عهدۀ زنان بود، اما در همين زمينه مردها نيز وظايفي نسبت به زنان دارند كه نبايد از آن غافل بود.
براي مطالعۀ بيشتر در اين زمينه به كتاب هاي ذيل مراجعه نماييد. لازم به ذكر است كه ترتيب ذكر كتاب ها بر اساس اولويت بندي محتوايي مي باشد و معرفي 15 كتاب طبق اهميت مطالب و نگاه هاي جديد به زواياي زندگي است :
1- آيين همسرداري،ابراهيم اميني.
2- بهشت خانواده. دكتر سيد جواد مصطفوي.
3- تحكيم روابط خانواده، محمد محمدي ري شهري.
4- ازدواج مكتب انسان سازي، شهيد پاك نژاد.
5- مطلع مهر، امير حسين بانكي پور فرد، انتشارات حديث راه عشق.
6- اخلاق زن و شوهر و تنظيم خانواده، احمد صادقي اردستاني.
7- ازدواج پايدار، عليرضا جعفري و معصومه ساماني.
8- دينداري و رضامندي خانوادگي، نويسنده: مجتبي حيدري.
9- راهنماي همسران جوان، محمد علي سادات.
10- نيازها و روابط زن و مرد، محسن ماجراجو.
11- نقش عشق(ازدواج در آيينه دين و خرد)، محمود اردگاني بهبهاني حائري، انتشارات دارالموده، قم.
12- راه زندگي: الفباي سعادت خانواده، جواد محدثي، انتشارات فرهنگ اسلامي.
13- ازدواج وآداب زناشويي در اسلام، محمد باقر مجلسي. مترجم: داود احمدي.
14- آداب زناشويي از خواستگاري تا فرزند داري، حسين درياب.
15- ويژگي ها، تفاوت ها و نيازهاي عاطفي زنان و مردان. مجتبي حيدري.
پي نوشت ها:
1. محمد بن يعقوب كليني، فروع كافي، نشر دار الاحياء للتراث العربي، بيروت، بي‌تا. ج5، ص507، ح6.
2. المحدث النوري، مستدرك الوسائل، مؤسسة آل البيت، قم، 1408 ه.ق. ج2، ص552.
3. محمد باقر مجلسي، بحار الانوار، مؤسسه الوفاء، بيروت، 1404 ه.ق، ج3، ص252.
4. همان، ج103، ص244، ح15.
5. همان، ج103، ص252، ح55.
6. شيخ عباس قمي، سفينه البحار، دار الاسوه الطباعه و النشر،1422ه.ق. ج1، ص561.
7. محمد بن الحسن الحر العاملي، وسايل الشيعه، دار التراث العربي، بيروت، 1391 ق. ج14، ص15.
8. امـام: تـحـريـر الوسـيـله، كـتـاب نـكـاح، فـصـل فـى النـشـوز، قبل از م 1 و توضيح المسائل، م 2288. و بهجت: توضيح المسائل، م 1897. و فاضل: توضيح المسائل، م 2480.
9. تبريزى: منهاج الصالحين، م 1365.
10. امـام: تـحـريـر الوسـيـله، كـتـاب نـكـاح، فـصـل فـى النـشـوز، قبل از مسئله 1.
موفق باشید.