روح، نفس، جان، خود، من

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در ابتدا بايد گفت بر اساس تحليل عقلي نفس آدمي داراي مراتب است. هر مرتبة آن به تناسب نام خاصي دارد كه درجاي خود به تفصيل بحث شده است(1)، ولي بايد اشاره شود:
حقيقتي كه از آن به" من" آدمي ياد مي شود، در آن جا كه سخن از ارتباط او با جسم است و تأثير متقابل اين دو با يك ديگر مطرح است، آن را روان و جان مي نامند، اما در آنجا كه جداي از جسم مورد بحث قرار مي گيرد، آن را روح مي نامند.
در آن جا كه سخن از تدبير روح نسبت به بدن مطرح است، آن را نفس مي خوانند، بنا بر اين واژه روح و نفس يك حقيقت است، ولي به اعتبارات مختلف با تعابير متفاوت ياد مي شود.
هر كدام نسبت به كاركردش به مرتبه خاص از آن حقيقت (من) اطلاق مي گردد. در مجموع نفس و روح همان واقعيت باطني و جزء ديگر از حقيقت انسان است كه در مقابل بدن و جسم و ظاهر انسان قرار دارد و آدمي موجود مركب از بدن و روح (يا نفس) است.
دو واژه روح و جان هم كه اولي عربي و دومي فارسي است، به صورت مترادف و به يك معنا به كار برده مي شود، اين نام گذاري ها به اختلاف اعتبار ها و اختلاف زاويه هاي نگاه است، ولي در عالم واقع يك چيز بيش نيست. (2)
پي نوشت ها:
1. استاد حسن‌زاده آملي در كتاب: «ممد الهمم، نشر وزارت ارشاد اسلامي، 1370 ش، ص 55» و محمدتقي آملي در: «درر الفوايد، نشر اسماعيليان، قم، بي تا، ج 1، ص 131».
2. محمد تقي مصباح، اخلاق در قرآن، نشر موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، قم 1385 ش، ج1، ص263.
موفق باشید.