علائم ظهور

پرسش: علائم ظهور
دو سوال دارم:
1. اگر در روايات از نشانه ها صحبت به ميان آمده است و اگر هدف از نشانه ها اين است كه بفهميم ظهور نزديك است يا نه، پس چرا اجازه ي انطباق آن ها را نداريم؟

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
مقصود از نشانه‏هاي ظهور اين نيست كه با تحقق هر يك ظهور حضرت وقوع مي‏يابد، بلكه مراد، رخدادهايي است كه بر اساس پيشگويي معصومان(ع) پيش و يا در آستانه ظهور حضرت مهدي(عج) پديد خواهند آمد كه تحقق هر يك نويد نزديك‏تر شدن ظهور حضرت است، به گونه‏اي كه با وقوع تمامي آن رخدادها و به دنبال آخرين نشانه‏هاي ظهور، حضرت قيام خواهد نمود.
3- انواع نشانه‏هاي ظهور:
با نگاهي به روايات معصومان(ع) مي‏توان نشانه‏هاي ظهور را بدين شرح تقسيم و دسته بندي نمود:
أ) نشانه‏هاي حتمي و غير حتمي:
نشانه‏هاي شماري به روشني به عنوان علائم حتمي ظهور ياد شده است؛ بدين معنا كه بدون هيچ قيد و شرطي قطعاً تحقق خواهند يافت و ظهور حضرت منوط به پيدايش آن ها مي‏باشد، امّا نشانه‏هاي غير حتمي به نشانه‏هايي گفته مي‏شود كه مقيد و مشروط به اموري هستند كه در صورت تحقق آن ها، به عنوان نشانه به شمار مي‏آيند. (1)
ب) نشانه‏هاي عادي و غير عادي:
برخي از نشانه‏هاي ظهور به روال طبيعي و عادي تحقق مي‏يابد، مانند زوال دولت عباسيان، ولي برخي به روال غير طبيعي و غير عادي است مانند «صيحة آسماني» و «طلوع خورشيد از مغرب».
اين دسته روايات را بايد به نوعي خاص معنا نمود، چون پديدار شدن آن ها عادتاً ممكن نيست. اين ها را يا مي‏بايست در چار چوب معجزه قرار داد و توجيه نمود، يا از معناي ظاهري آن دست كشيد و به معناي كنايي و مجازي آن دانست.
ج) نشانه‏هاي متصل و غير متصل:
در روايات شماري از نشانه‏هاي ظهور به گونه‏اي بيان شده است كه از آن ها استفاده مي‏شود بين آن ها و ظهور حضرت فاصله‏اي وجود ندارد، بلكه به زمان ظهور متصل مي‏باشند، مانند خروج سفياني و يماني. اين ها نشانه‏هاي متصل به ظهورند، امّا بيش تر نشانه‏ها به گونه‏اي ديگر است كه بين تحقق آن ها و زمان ظهور حضرت مهدي ممكن است فاصله زيادي وجود داشته باشد، به عنوان مثال در روايات آمده:
يكي از نشانه‏ها درآمدن پرچم‏هاي سياه از خراسان است. حال اگر اين را به خروج ابومسلم خراساني و سپاه سياه جامگان تفسير كنيم، بين اين نشانه و ظهور حضرت مهدي زمان طولاني فاصله است.
اگر در روايات از نشانه‏هاى ظهور سخن به ميان مى‏آيد، بدين معنا نيست كه از اين طريق وقت ظهور حضرت مهدى(عج) را مشخص كنيم. بنا به مصالحى زمان ظهور حضرت مشخص نشده است. هيچ كس جز خدا از وقت دقيق ظهور حضرت آگاه نيست. بارها از امامان(ع) در مورد زمان خروج قائم پرسيدند، اما آنان از مشخص نمودن آن نهى نمودند و زمان ظهور را همانند علم به قيامت در انحصار خدا معرّفى كردند.(2)
شيخ طوسى در اين‏باره مى‏گويد: زمان ظهور مهدى(عج) به روشنى بر ما معلوم نيست، بلكه او تا آن‏گاه كه خداوند اجازه خروج بدهد، از ديدگان ما پنهان است.(3)
آري منتظران بايد علاوه بر آگاهي از نشانه هاي ظهوراز رخدادهاي جامعه بشري نيز آگاه گردند. اما از تطبيق و مصداق سازي بپرهيزد.
اما اين كه چرا تطبيق و مصداق سازي صحيح نيست زيرا آثار منفي در پي دارد، چرا كه اگر پس از مدتي مشخص شود از باب نمونه فلان شخص مصداق سيد حسني يا سفياني نبوده، و يا پادشاه عربستان را مصداق براي علامت خاصي از ظهور دانستيم و پس از مردن او توقع ظهور امام زمان را داشته باشيم. اما مطابق انتظار ما رقم نخورد، ممكن است برخي نسبت به آموزه‌هاي ديني و مهدويت، بوي‍ژه نشانه هاي ظهور دچار شك و ترديد شوند، يا آن كه در مسير مهدويت به خطا و اشتباه رفته و از مسير اصلي باز بمانند.
همچنين اين موضوع سبب مي‌شود تا مخالفان ، از آن عليه شيعه و امام زمان سوء استفاده كنند، بايد از تعيين مصداق پرهيز نمود، به خصوص با توجه به اين كه تعيين وقت ظهور و حتى نزديك بودن ظهور به صورت تقريبي نيز مورد مذمت و نكوهش قرار گرفته است.
براي آگاهي بيشتر رك . مجله حوزه، شماره 72 و دادگستر جهان نوشته ابراهيم اميني
پي نوشت ها:
1. مجله حوزه، شماره 72، ص 240.
2.علامة مجلسي، بحار الأنوار، بيروت – لبنان، ناشر دار إحياء التراث العربي سال چاپ 1403 - 1983 م، ج 52، ص 182.
3. شيخ طوسي، الغيبة، قم انتشارات بصيرتي، ص 425.
پرسش: علائم ظهور
2. در شب قدر امسال صيحه‌ي آسماني شنيده نشد. پس تا قبل از شب قدر سال بعد كه با توجه به نشانه ها ظهور اتفاق نمي افتد. پس چطور تا سال بعد در اين فاصله با علم به اين موضوع منتظر باشيم؟

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
ظهور را بايد فرايندي دانست كه آخرين مرحله آن حاضر شدن حضرت مهدي(ع) در مسجد الحرام و به صورت آشكار مي‌باشد در حالي كه پرچم قيام و پيروزي را به اهتزاز در آورده است. پس بايد هميشه منتظر ظهور بود شايد جامعه در متن خود آبستن رويداد‌هايي باشد كه ظهور نهايي را رقم مي‌زند. از اين رو در روايات داريم هر صبح و هر شب منتظر ظهور باشيد، زيرا ظهور ناگهاني است. گمان نبريد كه حركت جامعه به قدري شفاف و روشن است كه شما مي‌توانيد زمان ظهور را تخمين بزنيد و آن را نزديك يا دور بدانيد،
در بسيارى از رواياتى كه از پيامبر اكرم (ص) و امامان معصوم (ع) نقل شده، اين نكته مورد تاكيد قرار گرفته كه ظهور نيز مانند قيامت، ناگهانى و غير منتظره فرا مى رسد و زمان آن را هيچ كس جز خداوند نمى داند.
از جمله در روايتى از امام رضا(ع)، چنين آمده است: به پيامبر(ص) عرض شد: اى رسول خدا آن قائم كه از نسل شماست چه وقت ظهور مي كندآن حضرت فرمود: ظهور او مانند قيامت است. (1)
امام باقر(ع) نيز درتفسير آيه شريفه (هل ينظرون إلا الساعةَ أَن تَاتيِهم بغته وهم لا يشعرون(2) مى فرمايد: مراد از ساعت، ساعت قيام قائم (ع)است گه ناگهان بر ايشان مى آيد.
حضرت مهدى (ع) نيز در نامه خود به شيخ مفيد مى نويسد:.. فَإن امرنا بغتة فجاة(3) فرمان ما به طور ناگهانى فرا مى رسد.
دو واژه بغتة وفجاة هر دو، به يك معناست كه عبارت از ناگهانى رسيدن امر است و ظاهر سخن اين است كه منظور از امرنا در نامه مبارك، همان ظهور حضرت ولى عصر(ع) است.
پس نمي توان گفت كه ظهور امام زمان(ع) در چه روزي است،شب قدر، روز عاشورا و يا...
زيرا روايات در اين باره اختلاف دارند،برخي جمعه(4) برخي شنبه مصادف با روز عاشورا(5).و...
انتظار براي ظهور امام زمان را نبايد به مانند انتظار آمدن يك مسافر در روز معيني پنداشت كه تنها در روز آمدنش آمادگي براي ستقبال و پذيرائيش داشت و در طول اين مدت به كار هاي روز مره و غيره مشغول بود.
در ادبيات ديني ما واژه انتظار فرج مفهومي بس ژرف و پر ارج دارد. گويي انتظار زيباترين و كامل‌ترين جلوه بندگي حق تعالي و نماد همه ابعاد دين داري در دوران پس از حضور است تا آن جا كه پيامبر اسلام(ص) فرمود: «برترين اعمال امت من انتظار فرج است.»(6) نيز فرمود: منتظر فرج باشيد و از رحمت الهي نا اميد نشويد كه محبوب‌ترين كارها نزد خداي عزوجل، انتظار فرج است. (7)
بنابراين معلوم مي‌شود كه انتظار فرج و گشايش در امر كارهاي مربوط به ظهور مهدي (ع) از گران بهاترين تكاليف شرعي و مسئوليت‌هاي ديني است. اين آموزه‌ متعالي از اموري است كه صدها فعل و تاثير برتر و پرثمرتر دارد، به خصوص آن كه انتظار فرج در واقع مخالفت و ناراضي بودن به وضع موجود و تلاش اميدوارانه براي بهتر شدن شرايط در ساحات مختلف حيات مادي و معنوي است.
انتظار فرج به همراه تلاش براي زمينه‌سازي ظهور، يك رويكرد بسيار متعالي است. عصر غيبت و دوران آخر الزمان آكنده از انواع فتنه‌ها و شرارت‌ها، ضلالت‌ها و مفاسد و مهالك است.
در چنين جوي است كه انسان منتظر با پاي فشردن بر شاخص‌هاي حيات معقول انسان و ديني و اجراي حدود الهي و حق مدار ماندن و پرواي الهي داشتن و دست به چرب و شيرين دنيا نيالودن و از پرتگاه فتنه‌ها جستن و به دام بدعت‌ها و التقاط‌ها گرفتار نيامدن، بايد آمادگي خويش را براي ظهور فراهم آورد.
نتيجه آنكه انتظار كشيدن ظهور يك مصلح، در انسان آمادگي براي انجام كارهاي نيك و اصلاح گرايانه ايجاد مي‏كند.
بنا بر اين بايد براي هميشه و هر هفته وهرروز آمادگي براي ظهور آن حضرت داشته باشيم.
پي نوشت ها:
1. كمال الدين و تمام النعمة، شيخ صدوق، ص 485، سال چاپ محرم الحرام 1405 - 1363 ش، ناشر مؤسسة نشر إسلامي وابسته به جامعة مدرسين قم، ج 2، ص372.
2. سوره زخرف 66.
3. علامة المجلسي، بحار الأنوار، بيروت - لبنان، ناشر دار إحياء التراث العربي سال چاپ 1403 - 1983 م، ج24،ص 164.
4. صدوق،خصال- ترجمه جعفرى‏، ناشر: نسيم كوثر، مكان چاپ قم‏، سال چاپ 1382 ش‏،نوبت چاپ اول‏ج‏2، ص 95.
5. صافي گلپايگاني، منتخب الاثر،قم، موسسه السيد المعصومه، ص 574 - 576.
6. شيخ صدوق‏، كمال الدين و تمام النعمة، ناشر: اسلاميه‏، مكان چاپ تهران‏، سال چاپ: 1395 ق‏، نوبت چاپ دوم‏، ج‏2، ص 645.
7. شيخ صدوق، الخصال، نشر النشر الاسلامي، قم 1403 ق، ج 2، باب 400، ص 616.
پرسش: 3. آيا از علائم حتمي تاكنون چيزي اتفاق افتاده است؟

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
ابتدا به نشانه هاي حتمي اشاره مي شود:
1- خروج سفياني:
پيش از قيام قائم (ع)مردى از نسل ابوسفيان در منطقه شام خروج مى كند و با تظاهر به دين دارى، گروه زيادى از مسلمانان را مى فريبد و بخش گسترده اى از سرزمين هاى اسلام را به تصرف خويش در مى آورد و بر مناطق پنجگانه شام، حمص، فلسطين، اردن، منطقه عراف، سيطره مى يابد و در كوفه و نجف به قتل عام شيعيان مى پردازد و براى كشتن و يافتن آن ها جايزه تعيين مى كند. وى آن گاه كه از ظهور مهدى (ع) باخبر مى گردد، با سپاهى عظيم به جنگ وى مى رود و در منطقه (بيداء) بين مكه و مدينه با سپاه امام (ع)برخورد مي كند و به امر خدا، همه لشكريان وي به جز چند نفر، در زمين فرو مي روند و هلاك مي شوند.
2- خروج يماني:
يكي از علايم ظهور خروج يماني است. سرداري از يمن قيام مي كند و مردم را به حق و عدل دعوت مي كند. امام صادق (ع)مي فرمايد:
قيام خراسانى و سفيانى و يمانى، در يك سال و در يك ماه و يك روز خواهد بود و در اين ميان هيچ پرچمى به اندازه پرچم يمانى دعوت به حق و هدايت نمى كند.
بنابراين خروج يماني، از نشانه هاي حتمي ظهور است، هر چند جزئيات و چگونگي قيام وي روشن نيست.
3 - قتل نفس زكيه:
قتل نَفْس زكيه، نيز از علايم ظهور است. گويا در آستانه ظهور مهدي (عج) فردي پاكباخته، مخلصانه در راه امام (ع)مي كوشد و مظلومانه به قتل مي رسد. فرد ياد شده از اولاد امام حسن مجتبي (ع) است كه در روايات گاهي از او به عنوان نفس زكي) و سيد حسني نيز ياد شده است.
4 - صيحه آسماني:
از ديگر علايم، صيحه آسماني است. منظور از صيحه آسماني ظاهراً صدايي است كه درآستانه ظهور حضرت مهدي (عج) از آسمان شنيده مي شود و همه مردم كره زمين آن را مي شنوند. محتواي اين پيام آسماني، دعوت به حق و حمايت و بيعت با مهدي (عج)است.
هم زمان با شنيده شدن اين صدا از آسمان و يا كمي پس از آن، در روي زمين نيز صدايي شنيده مي شود؛ اين ندا دهنده شيطان است كه مردم را به گمراهي فرا مي خواند و تلاش مي كند با ايجاد ترديد در مردم، آنان را از حمايت مهدي (عج) و اجابت دعوت آسماني، باز دارد.
جبرئيل، مردم را به حق فرا مي خواند و شيطان و نيروهاي شيطاني و پيروان سفياني به باطل.
5 - كسوف:
از ديگر نشانه هاي ظهور، كسوف در نيمه ماه رمضان و خسوف در آخر يا اول همان ماه است. كسوف در روزهاي نخست و روزه هاي آخر ماه و خسوف در روزهاي مياني ماه ، طبيعي و عادي است و در طول تاريخ بارها و بارها، رخ داده است و از نظر علمي، خسوف و كسوف در روزهاي ياد شده، پديده عادي به حساب مي آيد، ولي خورشيد گرفتگي در وسط ماه يا ماه گرفتگي در اول و يا آخر آن، ظاهراً امري غير عادي است كه تنها در هنگام ظهور امام زمان (ع) اتفاق مي افتد. (1)
ما نمي دانيم كه تا به حال كدام نشانه محقق شده؛ ولي بيشتر نشانه هاي حتمي تا كنون تحقق نيافته است.
درباره مسايل مر بوط به امام زمان (عج) از جمله نشانه هاي ظهور حضرت، به منابع زير مراجعه فر ماييد:
1- امام مهدي (ع) از ولادت تا ظهور، سيد محمد كاظم قزويني.
2- مو عود نامه، مجتبي تونه اي.
3- دادگستر جهان، ابراهيم اميني.
پي نوشت ها:
1. مجله حوزه، ويژه امام زمان (عج)شماره 70ـ 71، ص 224-تا 262- بررسي نشانه هاي ظهور- با تلخيص، رك: موعود نامه، مجتبي تونه اي، ص731-732، انتشارات مشهور، قم، 1388.

موفق باشید.