چون خودم در ماه محرم زنجیر زنی میکنم همیشه این سوال در ذهنم هست که این کار ایا دلیلی دارد یا همین طوری از روی عادته و تقلید از کشور های مسلمان دیگه.التماس دعا.
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
سينه زني و زنجير زني اعمالي است كه براي تعظيم شعائر الهي و شركت در غم و اندوه مصيبت سيد الشهدا(ع) صورتي ميگيرد. سينه زني از مراسم سنتي عزاداري براي سيد الشهدا(ع) و ديگر ائمه مظلوم است كه همراه با نوحه خواني و با آهنگ خاصي بر سر و سينه زدن همراه است. اصل اين سنت به ويژه درميان عرب ها رواج داشته و بعدها به صورت موجود در آمده است. اين امر در دوران صفويه توسعه يافت و در عصر قاجاريه بيشتر رواج پيدا كرد.(1) و اكنون نيز به اين شيوه اجرا مي شود.
اصل عزاداري و نوحه خواني خصوصاً بعد از حادثه جانگداز كربلا، همواره مورد تأكيد و سفارش بسيار امامان معصوم (ع) بوده است.
امام باقر(ع) به كساني كه روز عاشورا نمي توانند به زيارت امام حسين بروند، دستور مي دهد: بر حسين ندبه و عزاداري و گريه كنند. به اهل خانه خود دستور دهند بر او بگريند. نيز در خاندانش با اظهار گريه و ناله بر حسين مراسم عزاداري بر پا كنند و يكديگر را با گريه و تسليت گويي در سوگ حسين در خانه هاي شان ملاقات كنند.(2)
اما استفاده از ابزار خاصي نظير زنجير، طبل، بر پا داشتن عَلَم، بعد ها متداول گشت و اكنون به عنوان عزاداري سنّتي جايگاه خاصي نزد شيعيان دارد، در عين حال همان طور كه زنان و برخي از مردان در عزاي نزديك ترين افراد خود، به سر و صورت يا به سينه و روي زانوي خود مي زنند، در عزاي امام حسين نيز به همان صورت و يا به صورت منظم و به شكل هيأت هاي عزاداري مرسوم شده است.
البته در مورد زنجير زني بايد گفت: مطلب دقيقي در كتاب هاي اصلي تاريخي در مورد فلسفه و تاريخ آن پيدا نشد. بنا به نقلي اين شيوه عزاداري مربوط به ايران قبل از اسلام و در رساي مرگ سياوش انجام مي شد كه در اين مراسم مردان خود را با زنجير مي زدند و زنان بر سر خود خاك و كاه مي ريختند. بعد از ظهور اسلام اين شيوه مرسوم و سنتي عزاداري براي حضرت اباعبدالله(ع)به كار رفت و براي سوگواري واقعه عاشورا انجام شد.
نقل ديگر اينكه «زنجير زني»، از هندوستان و پاكستان به ايران آمده است. البته از آن جا كه برخي به وضع نامناسبي با زنجير عزاداري كرده و موجب زخمي شدن بدن و خون آمدن آن ميگشت، برخي از علما به حرمت آن فتوا دادند؛ ولي اگر اين عمل به شيوهاي انجام شود كه موجب صدمه به بدن و تقبيح عاقلان نگشته، زمينه را براي وهن آموزههاي عاشورا فراهم نسازد، اشكالي ندارد؛ چنان كه در عموم عزاداريهاي ايران در خصوص زنجيرزني، به دليل رعايت شؤون عزاداري اين نوع سوگواري رايج است. (3)
البته اين نقل ها تنها در حد يك احتمال مي باشد. نمي توان گفت كه قطعا اين شيوه عزاداري ريشه در اين امر دارد. اما به هر حال مي توان گفت كه حداقل همان مساله اي كه در مورد سينه زني گفته شد، در اين جا نيز كاربرد دارد. يعني انسان در رثاي عزيزان خود بر سر و سينه مي زند و اين شيوه نيز انعكاسي از همان امر است.
پي نوشت ها:
1. جواد محدثي، فرهنگ عاشورا، نشر معروف، قم، 1389ش، ص 237.
2. همان، ص 312.
3. الخليلي، جعفر، موسوعة العتبات المقدسة، منشورات موسسة الاعلمي، 1407ق، ج 8، ص 378.
موفق باشید.
