سوالی از قرآن

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
اين قيام به معناي اقدام براي رضاي خداست و به شكل هاي مختلف مي تواند صورت گيرد. اقدام به تفكر و تامل در حقانيت مطلبي، همچنان كه در ادامه اين آيه آمده كه قيام كنيد و در باره پيامبر و نبوتش تفكر كنيد تا به اين نتيجه برسيد كه مجنون و جن زده نيست:
قُلْ إِنَّما أَعِظُكُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنى‏ وَ فُرادى‏ ثُمَّ تَتَفَكَّرُوا ما بِصاحِبِكُمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلاَّ نَذيرٌ لَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذابٍ شَديدٍ
بگو: «شما را تنها به يك چيز اندرز مى‏دهم، و آن اينكه: دو نفر دو نفر يا يك نفر يك نفر براى خدا قيام كنيد، سپس بينديشيد اين دوست و همنشين شما [محمّد] هيچ گونه جنونى ندارد او فقط بيم‏دهنده شما در برابر عذاب شديد (الهى) است!»
اين قيام مي تواند قيام به عبادت، قيام به امر به معروف و نهي از منكر، قيام به مبارزه با طاغوت ها و قيام براي تشكيل حكومت اسلامي باشد.
هر اقدامي مي تواند مصداق اين قيام باشد. پيام مهم آيه اين است كه اقدام هايتان چه فردي و چه جمعي براي رضاي خدا باشد نه براي دنيا و مقام دنيا و ...، عبارت اخراي اين آيه همان سخن حسين بن علي است كه بر اثر تربيت قرآني به جايي رسيد كه با اطمينان كامل اعلام فرمود:
للهم إنك تعلم أنه لم يكن ما كان منا تنافسا في سلطان( 3 ) ولا التماسا من فضول الحطام ولكن لنري المعالم من دينك ونظهر الاصلاح في بلادك ويأمن المظلومون من عبادك ويعمل بفرائضك وسننك وأحكامك(1)
خدايا تو مي داني كه آنچه از ما سر زده براي سبقت به سوي سلطنت يا رسيدن به متاع ناپايدار دنيا نبوده است. بلكه خواستين نشانه هاي حق را بنمايانيم و در زمين تو اصلاح كنيم تا بندگان تو ايمن شوند و به واجبات و سنت هاي دين عمل نمايند.
البته طبيعي است كه قيام به حق چه فردي باشد يا گروهي، بايد از بصيرت و آگاهي نشأت بگيرد و به بيان پيامبربه زبان قرآن:
أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى‏ بَصيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَني(2)
اين راه من است من و پيروانم، و با بصيرت كامل، همه مردم را به سوى خدا دعوت مى‏كنيم!
و حركت و قيام اگر ناشي از غوغا و احسات بدون پشتوانه شعور باشد، ارزشي ندارد.
اين آيه در صدد نفي اجتماع در اقدام نيست. بلكه "مثني" كه در مقابل "فرادي" قرار گرفته خود به اجتماع بيش از يك نفر (از دو تا ...) دلالت دارد بلكه در صدد نفي اقدام غير خدايي است و يكي از مصداق هاي اقدام غير خدايي اقدام هاي غوغاگرانه و ناشي از شعار و احساسات و بدون پشتوانه شعور و فكر است.
متاسفانه غالب اقدامات غوغايي بر احساس و شعار جماعت بي فكر دلالت دارد و علامه هم به اين غالب اشاره دارد. سخن ايشان به شرح زير است:
" مَثْنى‏ وَ فُرادى‏" يعنى دو بدو، و يكى يكى، و اين تعبير كنايه از تفرق، و دورى از اجتماع، و بر پا كردن غوغا است، چون غوغا فكر و شعورى ندارد، وقتى بپا شد، غالبا حق را مى‏ميراند، و باطل را زنده مى‏كند.(3)
آنچه آيه در صدد آن است اين كه قيام و اقدامتان(در هر زمينه اي) بعد از فكر و بر مبناي بصيرت و براي رضاي خدا باشد چه اين قيام و اقدام فردي باشد يا گروهي و مبادا كه قيام و اقدامتان ناشي از شعار و احساس غير مبتني بر شعور و فكر و معرفت باشد.
پي نوشت ها:
1. ابن شعبه حرّاني، تحف العقول، قم، انتشارات اسلامي، 1404ق، ص239.
2. يوسف(12) آيه 108.
3. طباطبايي، الميزان، ترجمه موسوي همداني، قم، انتشارات اسلامي، 1374ش، ج16، ص585.
موفق باشید.