متفرقه

پرسش: متفرقه
با سلام و خدا قوت
1-در مورد دحو الارض اطلاعاتي بدهيد لطفا؟اينكه كعبه اولينجايي بوده كه از زير آب بيرون آمده .يا جاي ديگر؟اين نظر با اينكه مي گويند زمين گوي آتشين بوده در نناقض است؟اين ماجرا قبل از آفرينش آدم بوده يا نه؟

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
روايات اسلامى تصريح مى‏كند كه همه زمين، نخست پوشيده از آب بود. در پي فرورفتن آب در زمين و خشك شدن بخشي از آب ها، خشكي ها تدريجا سر از آب بيرون آوردند. علم امروز نيز اين معنى را پذيرفته است. بر اساس تئوري «بيگ بنگ» در كيفيت شكل گيري كائنات اين امر پذيرفته شده كه بعد از جدا شدن زمين از خورشيد و قرار گرفتن اين جرم داغ در مدار دور خورشيد و در مسير سرد شدن زمين، گازهاي گوناگوني از آن متصاعد شدند.
نتيجه تراكم گازها در اتمسفر زمين، باران هاي سيل آسايي بود كه باريدن گرفت. سطح زمين را به طور كامل پوشاند. در گام بعدي كه شايد قرن ها طول كشيد، پس از اتمام اين بارش ها بخشي از آب ها به زمين فرو رفت .بخشي ديگر تبخير شد تا در نهايت خشكي و سطح قاره ها از زير آب خارج شده و منطقه خاكي بر سطح زمين نمايان شد. (1)
البته علوم تجربي تاكنون راهكاري كه روشن سازد اولين نقطه خارج شده از زير آب كدام منطقه زمين بوده، به دست نياورده است. ثابت شدن علمي اين امر نيازمند كارهاي علمي وسيعي است كه به آساني مانند تعيين مرتفع ترين جاي زمين نمي توان به پاسخ رسيد، اما به هر حال يقينا بخشي از زمين اولين منطقه اي بود كه از زير آب خارج شد و به مرور زمان ساير مناطق به آن افزوده شد و چه اين منطقه مكه باشد يا هر جاي ديگر، اين عقيده منافاتي با تئوري شكل گيري كائنات ندارد.
در هر حال روايات درون ديني ما مى‏گويد نخستين نقطه‏اى كه از زير آب سر برآورد، «كعبه» و شهر مكه بود، سپس خشكي هاى زمين از كنار آن گسترش يافت كه از آن به عنوان دحو الارض (گسترش زمين) ياد شده است.(2)
بديهي است كه اين مساله مروبطه به ميليون ها سال قبل است و قابل مقايسه با عمر نسل كنوني بشر كه به يك جد واحد يعني حضرت آدم (ع)منتهي مي شود نمي رسد و عمر چند هزار ساله نسل كنوني بشر با داستان دحوالارض كه مربوط به ابتداي شكل گيري سياره زمين مي باشد قابل مقايسه نيست.
پي نوشت ها:
1. ژان گيتون و برادران بوگدانف، خدا و علم (خدا و دانش) ، ترجمه آگاهى، دفتر نشر فرهنگ اسلامى،تهران، 1374.
2. ثقة الاسلام كلينى، الكافي، دار الكتب الإسلامية ،تهران، 1365 ه ق، ج 4، ص 189 .
3. انعام (6) آيه 92.
پرسش: 2-در زمان طوفان نوح آيا كل زمين را آب گرفته يا نه فقط 1 جاي خاصي؟اولين جايي كه كشتي نوح نشست كجا بوده؟
2-در زمان طوفان نوح آيا كل زمين را آب گرفته يا نه فقط 1 جاي خاصي؟اولين جايي كه كشتي نوح نشست كجا بوده؟

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
جواب در ضمن دو نكته بيان مي‌شود:
1ـ جريان طوفان نوح يك پديده غير طبيعي و خارق‌العاده و عذاب الهي بوده است. هرگز پديده طبيعي نظير طوفان سونامي نبوده است. براساس آيات در طوفان نوح از زمين و آسمان آب جريان پيدا كرده بود: «ففتحنا ابواب السماء بماء منهمر و فجرنا الارض عيوناً؛(1) در اين هنگام درهاي آسماني را گشوديم و آبي فراوان و پي در پي فرو باريد و زمين را شكافتيم و چشمه‌هاي زيادي بيرون فرستاديم».
2ـ درباره منطقه‌اي و غير منطقه‌اي بودن طوفان، دو ديدگاه مطرح شده، در برخي تفاسير ضمن تحليل مسئله آمده : از ظاهر بسياري از آيات برمي‌آيد كه طوفان نوح(ع) جنبه منطقه‌اي نداشته، بلكه حادثه‌اي براي سراسر زمين بوده ؛ زيرا كلمه «ارض» به معناي زمين ذكر شده است، مثل «رب لا تذر علي الارض من الكافرين ديّاراً؛ خداوندا! روي زمين از كافران (كه هرگز اميد به اصلاح‌شان نيست) احدي را زنده مگذار».(2) همچنين آيه 44 سوره هود: «و قيل يا ارض ابلغي مائك؛ اي زمين! آب‌هاي خود را فرو ببر». از بسياري تواريخ،‌جهاني بودن طوفان نوح برداشت مي‌شود، به همين جهت تمام نژاد‌هاي كنوني را به يكي از سه فرزند نوح (خام، سام و يافث) كه بعد از نوح باقي ماندند، باز مي‌گردانند.
اين مطلب كه نوح از حيوانات روي زمين، نمونه‌هايي با خود برداشت، نيز مؤيد جهاني بودن طوفان است. اگر محل زندگي نوح را كوفه بدانيم و طبق روايات، دامنه طوفان به مكه و كعبه كشيده شده باشد، مؤيد ديگري بر جهاني بودن طوفان است.
با اين حال احتمال منطقه‌اي بودن آن منتفي نيست،‌زيرا اطلاق كلمه «ارض» بر يك منطقة وسيع در قرآن مكرر آمده، حمل حيوانات در كشتي ممكن است به خاطر اين باشد كه در آن قسمت از زمين، نسل حيوانات قطع نگردد، به خصوص اين كه در آن روز نقل و انتقال حيوانات از نطقه‌هاي دور دست كار آساني نبود.
اين نكته نيز، قابل توجه است كه: طوفان نوح به عنوان مجازات آن قوم سركش بود، و ما هيچ دليلى در دست نداريم كه دعوت نوح به سراسر زمين رسيده باشد.
اصولًا، با وسائل آن زمان، رسيدن دعوت يك پيامبر (در عصر خودش) به همه نقاط، بسيار بعيد به نظر مى‏رسد.(3)
در تفسير الميزان نقل شده : كه ظواهر آيات با كمك قرائن و تقليدهايى كه از يهود و نصاراى قديم به ارث مانده دلالت دارد بر اينكه در دوران نوح روى كره زمين غير از نقطه‏اى كه قوم نوح بودند، هيچ نقطه ديگرى مسكونى نبوده و جمعيت بشر منحصر بودند در همان قوم نوح كه آنها هم در حادثه طوفان هلاك شدند و بعد از آن حادثه به جز ذريه آن جناب كسى نماند و اين احتمال اقتضاء دارد كه طوفان تنها در قطعه زمينى واقع شده باشد كه نوح و قومش- و يا به عبارت ديگر كل بشر- در آن قطعه زندگى مى‏كرده‏اند و طوفان همه آن بقعه را از كوهستان و دشتش فرا گرفته باشد نه همه كره زمين را، مگر آنكه احتمال ديگرى دهيم و بگوييم اصلا در آن روز كه قريب العهد به آغاز پيدايش زمين و بشر بوده از كره زمين تنها همان سرزمين نوح و قومش خشك و مسكونى بوده و ما بقى هنوز از زير آب بيرون نيامده بوده، و علماى زمين‏شناس و ژئولوژيست‏ها نيز مى‏گويند:
زمين در روزگارى كه از كره خورشيد جدا شد كره‏اى آتشين و ملتهب بود و به تدريج سرد شده و به صورت كره‏اى آبى در آمد، كره‏اى كه همه اطرافش را آب فرا گرفته بود و سپس به تدريج‏ نقاط خشكى از زير آب بيرون آمد.(4 )
البته اين مسائل تاريخى و باستانى از اهداف و مقاصد قرآن نيست و به همين جهت قرآن كريم آن را بطور صريح و قاطع بيان نكرده، اظهار نظرها از ظاهر نصوص بر مى‏آيد نه اينكه اعتقاد دينى تلقي شود، بنا بر اين اگر در فن ژئولوژى خلاف اين نتيجه ثابت شده باشد ضررى ندارد چون هيچ نص قطعى، اين بحث ها را نقض نمى‏كند.
پي‌نوشت‌ها:
1. قمر(54) آيه 11 و 12.
2. نوح(71) آيه 26.
3. تفسير نمونه، ج9، ص 102 -103،‌نشر دارالكتب الاسلاميه، تهران ـ 1379ش.
4 .ترجمه الميزان، ج‏10، ص: 395

پرسش: 3-در سوره بقره آيه 238 به نماز ظهر تاكييد بيشتري دارد؟ چرا مگر بيشتر عرفا نمي گويند نماز صبح و بيدار بودن در سحر بهتر است چرا قران از بين نمازها به نماز ظهر تاكييد دارد؟
3-در سوره بقره آيه 238 به نماز ظهر تاكييد بيشتري دارد؟ چرا مگر بيشتر عرفا نمي گويند نماز صبح و بيدار بودن در سحر بهتر است. چرا قرآن از بين نمازها به نماز ظهر تاكيد دارد؟
ممنون از شما
يا علي
پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
حَافِظُواْ عَلىَ الصَّلَوَاتِ وَ الصَّلَوةِ الْوُسْطَى‏ وَ قُومُواْ لِلَّهِ قاَنِتِين: (1) در انجام همه نمازها،(به خصوص) نماز وسطى [نماز ظهر] كوشا باشيد! و از روى خضوع و اطاعت، براى خدا بپاخيزيد.
از آنجا كه نماز مؤثرترين رابطه انسان با خدا است، و در صورتى كه با شرائط صحيح انجام گيرد دل را لبريز از عشق و محبت خدا مى‏كند و در پرتو آن انسان بهتر مى‏تواند خود را از آلودگى به گناه پاك سازد، در آيات قرآن تاكيد فراوانى روى آن شده است، مبادا گرما و سرما و گرفتاري هاى دنيا و پرداختن به مال و همسر و فرزند شما را از اين امر مهم باز دارد.
در اين كه: منظور از" صلوة وسطى" (نماز ميانه) چيست؟ مفسران، تفسيرهاى زيادى ذكر كرده‏اند، در تفسير مجمع البيان شش قول، و در تفسير فخر رازى هفت قول، و در تفسير قرطبى ده قول، و در تفسير روح المعانى سيزده قول نقل شده است.
بعضى آن را نماز ظهر، و بعضى نماز عصر، و بعضى نماز مغرب و بعضى نماز عشا و بعضى نماز صبح و بعضى نماز جمعه، و بعضى نماز شب يا خصوص نماز وتر دانسته‏اند و براى هر يك از اين اقوال، توجيهى ذكر كرده اند، ولى با قرائن مختلفى كه در دست است روشن مي شود كه منظور همان نماز ظهر است زيرا علاوه بر اين كه نماز ظهر در وسط روزو يا وسط نماز صبح و نماز عصر انجام مى‏شود، و شان نزول آيه نيز گواهى مى‏دهد، و روايات متعددى كه از معصومين (ع) نقل شده بر آن تاكيد دارند.
تاكيد روى نماز ظهر به خاطر اين بوده كه بر اثر گرماى هواى نيمروز تابستان، يا گرفتاري هاى شديد كسب و كار، نسبت به آن كمتر اهميت مى‏دادند و كمتر به طرف آن مي رفتند، آيه فوق اهميت نماز وسطى، و لزوم محافظت بر آن را مورد تاكيد قرار داده است.(2)
دليل بر اين معنا شأن نزول اين آيه هم مي تواند باشد كه نقل شده است كه آن در وسط روز است و نماز ظهر اولين نمازى است كه واجب شده است و از امام على (ع) نقل شده كه از پيغمبر اسلام (ص) نقل كرده كه فرمود خداوند در آسمان دنيا دائره‏اى دارد كه وقتى خورشيد از آن مى‏گذرد تمام اشياء تسبيح خدا مى‏كنند از اين رو خداوند در اين وقت نماز ظهر را واجب كرده است و آن همان ساعتى است كه درهاى آسمان باز شده و تا نماز ظهر خوانده نشود بسته نمى‏گردد و در آن ساعت دعا مستجاب مى‏شود.(3)
مطلب بعد اين كه قرآن به مناسبتهاي مختلف يكي از نمازها را مورد تاكيد قرار مي دهد در جايي كه مردم گرما را بهانه شركت نكردن در نماز جماعت ظهر مطرح مي كردند روي نماز ظهر تاكيد مي كند در سوره اسراء هم به مشهود بودن نماز صبح دقت دارد تا در اول وقت خوانده شود . (مشهود بودن يعني اين كه نماز صبح اگر در اول وقت خوانده شود هم ملائكه شب مي نويسند و هم ملائكه روز .)
پي نوشت:
1. بقره (2 ) آيه 238.
2. تفسير نمونه ،مكارم شيرازى ناصر ،ناشر دار الكتب الإسلامية، تهران، سال چاپ 1374 ش، نوبت اول، ج‏2، ص 206.
3. مجمع البيان فى تفسير القرآن، علامه طبرسي،مترجمان، ناشر انتشارات فراهانى، تهران، سال 1360 ش، نوبت اول، ج‏3، ص 55 ؛ تفسير آسان، نجفى خمينى محمد جواد، ناشر انتشارات اسلاميه، تهران ، سال 1398 ق، نوبت اول ،ج‏2، ص 89.

موفق باشید.