فلسفه نماز شکسته چیست وآیا این جواب که بعضی ها میگویند بخاطر مسافت طولانی وراحتی درسفر باید نماز شکسته خواند دراین زمان صدق میکند ودرست است چون الان با هواپیما میشود به هرنقطه ای کمتر ازیکساعت رفت میخواستم دراین خصوص توضیح بدهید چون به نظرم جواب قانع کننده ای نیست .
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در ابتدا بايد گفت كه تمام احكام عبادي اسلام اموري تعبدي هستند و چون خداوند عادل و حكيم و متعال انجام آنها را از ما خواسته است انجام مي دهيم هر چند كه فلسفه و حكمت اكثر آن اعمال براي ما معلوم نباشد. چرا كه معتقديم هيچ كار خداوند بدون حكمت و فلسفه نيست.
حال در مورد فلسفه شكسته شدن نماز مسافر مي گوييم كه خداوند در قرآن مي فرمايد: وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ يَفْتِنَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنَّ الْكافِرِينَ كانُوا لَكُمْ عَدُوًّا مُبِيناً(1) و چون در زمين سفر كرديد، اگر بيم داشتيد كه آنان كه كفر ورزيدهاند به شما آزار برسانند، گناهى بر شما نيست كه نماز را كوتاه كنيد، چرا كه كافران پيوسته براى شما دشمنى آشكارند.
در نتيجه در اين آيه شريفه علت و حكمت شكسته شدن نماز را ترس و خطر مطرح كرده است. اما مفسرين معتقدند اين قيد غالبى است و منافات با فراگيرى حكم نسبت به ساير موارد سفر نيست چنانكه سنت پيامبر(ص) و امامان معصومعليهم السلام كه خود مفسر و بيانگر آيات الهى بودند اين بود كه در سفرهاي كوتاه و بدون خطر نماز را شكسته مىخواندند.(2)
بنابراين دليل و فلسفه اصلي شكسته شدن نماز در سفر به طور كامل براى ما روشن نيست و تنها از برخى روايات استفاده مىشود كه يكى از حكمتهاى اين حكم تخفيف و هديه الهى براى مسافر است چنانچه در روايتي رسول اكرم(ص) فرموده:اين هديهاى است كه خداوند به شما داده است آن را بپذيريد.(3)حضرت على(ع) مىفرمايد:هر كس نماز را در مسافرت شكسته بخواند و روزهاش را افطار كند، تخفيف [ و هديه ]خداوند را پذيرفته و نمازش كامل است.(4)
در نتيجه شكسته شدن نماز در سفر ممكن است دلايل و حكمت هاي فراواني داشته باشد كه ما از آنها بي خبر هستيم و راحتي مسافر از سختي ها و دشواري هاي سفر و... ممكن است يكي از حكمت هاي آن باشد نه تمام حكمت آن .
اما در مورد فلسفه اي كه ذكر كرديد مي گوييم كه اولا؛ راحتي درسفر و سختي ها و دشواري هاي سفر علت تامه اي براي شكسته خواندن نماز نيست هرچند كه ممكن است يكي از علل و حكمت هاي آن باشد . ثانيا؛ برفرض كه حكمت شكسته شدن نماز در سفر راحتي مسافر و سختي هاي سفر باشد مي گوييم اين حكمت و دليل منافاتي با پيشرفت تكنولوژي ها و ابزار هاي مسافرتي ندارد زيرا به طور معمول در سفر شرايط تغيير مىكند و اگرچه وسايل نقليه و امكانات مسافرت با گذشته فرق كرده است؛ ولى در عين حال هم اكنون نيز مسافرت داراى محدوديتهاى ويژه است چرا كه در سفرها و لو سفر كوتاه و فوري به ويژه در ميان راه آن آرامش لازم وجود ندارد؛ به ويژه آنكه در سفر با وسايل سريع، دغدغهها بسيار زياد و فرصت اندك است. بنابراين اين حكم با توجه به مشكلات زياد اغلب مردم در سفرها و عدم آرامش آنها، صادر شده است.
پي نوشت ها:
1. نساء (4)، آيه 101.
2. ر.ك.مكارم شيرازي،تفسير نمونه،دارالكتب الاسلاميه، قم،1374ش، ج 4، ص 94-98.
3. همان، ص98.
4. محدث نوري، مستدرك الوسائل، موسسه آل البيت، قم،1408ق، ج 1، ص 503.
موفق باشید.
