با عرض سلام و خسته نباشید.
از قرار معلوم کلّیت اعتراضات حضرت زهرا(س) به شیخین، بر دو محور اساسی قرار دارد: اوّل غصب خلافت و دوم غصب فدک و این دومی آنقدر مهم است که در روایتی که آمده است که حضرت زهرا(س) چون نمی خواستند کسانی که ارث ایشان را غصب کرده اند، بر ایشان نماز بخوانند، وصیت به تدفین شبانه نمودند و البته معروفترین خطبه حضرت زهرا(س) نیز در مورد فدک است.
اینجا دو پرسش برای بنده ایجاد می شود:
اوّل: چرا حضرت زهرا(س) با آن تعلق خاطر بسیار ناچیز به دنیا، که از شرایط زندگی ایشان روشن است و با آنگونه تربیتی که پیامبر از ایشان نمودند که در حکایات آمده است و به قول حضرت آل محمد(ص) را با دنیا کاری نیست، باید اینقدر روی بازپس گرفتن یک زمین پافشاری کنند و از اینکه از اموال دنیوی ایشان چیزی غصب شده است، اینقدر ناراحت باشند؟
دوم: آیا در آن شرایط که مشکل بزرگتری چون غصب خلافت وجود داشت، آیا بحث فدک اینقدر اهمیت داشت و به چشم می آمد؟ مگر اینکه بخواهیم بگوییم بحث فدک اهرمی برای اثبات عدم حقانیت خلفای جدید است، که شاید سخت بتوان از این به آن رسید! زیرا اگر قرار باشد که خلیفه نیز اختیارات نبی را داشته باشد، بر اساس اولویت نبی بر مؤمنین نسبت به اموال و انفسشان، ابتدا باید ثابت کرد که خلیفه به حق نیست و بعد از این تصرف فدک را غصب دانست. البته روایتی که می گوید جلوگیری از نماز خواندن غاصبین فدک باعث تدفین پنهانی ایشان شد، در صورت صحت نشانگر مجزا بودن بحث فدک از بحث خلافت، و اهمیت بسیار بالاتر آن است، زیرا ایشان نفرمودند که نمی خواهم کسانی که خلافت را غصب کردند بر من نماز بخوانند.
با تشکر از پاسخگویی شما.
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
اگر چه فدك يك زمين كشاورزي و داراي منافع اقتصادي بود كه حضرت فاطمه از منافع آن در راه رسيدگي و كمك به محرومان و نيازمندان استفاده مي كرد و پس گرفتن آن به عنوان يك حق پايمال شده از حقوق طبيعي هر انساني است.
اما مسئله اصلي اين بود كه تلاش در راه باز پس گيري فدك نماد و سنبل مبارزه و تقابل بين حق و باطل است
به همين دليل باز پس گيري آن مقدمه اي براي رسيدن به حقوق معنوي اهل بيت پيامبر (ص) به شمار مي آمد.
براي روشن شدن حقائقي كه باعث شد حضرت زهراء اصرار بر برگرداندن فدك نمايد. چند نكته يادآوري ميشود:
آن بانو جلو انداختن مساله فدك را فرصتي طلائي براي بيان نظريهاش درباره حكومت و خلافت مي دانست از اين رو خود لازم ديد كه اين نظر راصريحا در مقابل تودههاي مردم اظهار نمايد .
بنا بر اين مساله فدك مقدمات كار را برايش فراهم ساخت تا در مسجد پيامبر كه مركز خلافت بود حاضر شده و صريح بدون هيچ ابهام و پيچيدگي نظرياتش را بيان نمود.
جانشيني پيامبر در سخنان حضرت زهرا:
شايسته گي حضرت علي (ع) براي رهبري امت اسلامي بعد از رسول خدا، مورد تاكيد آن بانو بود. اين مساله را در خطبهاي كه در مسجد پيامبر در برابر ديدگان حضار ايراد فرمود روشن و واضح ساخت.
حضرت زهرا (ع) در ضمن گفتارش چنين فرمود: «يا اينكه شما نسبت به عموم و خصوص قرآن از پدرم و پسر عمويم آگاهتر و داناتريد؟!» و يا اين سخن كه: «و كسي را كه براي قبض و بسط سزاوراتر بود كنار گذاشتيد» و واضح كرد كه علي (ع) بعد از حضرت محمد(ص) نسبت به پيام رسالت و احكام و قوانين دين از ديگران داناتر و آگاهتر است و او به خاطر اين اعلميت براي سرپرستي امتي كه بر پايه وحي مقدس ساخته شده، مناسب و شايسته تراست. (1)
پردهبرداري آن بانو از زشتيها و ناروايي هاي حكومت تازه كار كه زمام شرع مقدس را بر اساس اجتهادات بيپايه به دست گرفته، در حالي هيچ پيوند و رابطهاي با اهداف پيامبر نداشت. اين پرده برداري هويت واقعي گردانندگان حكومت را برملا مي ساخت.
اين موارد و نكتههائي از اين دست بود كه حضرت زهراء عليهاالسلام درضمن مطالبه فدك و اصرار و پافشاري آن در نظر داشت، و جز اينها، هيچ گونه هدف مادي آن گونه كه برخي از تاريخنويسان گفتهاند در نظر نداشت .
حضرت كاري را كه براي حفظ اسلام از تحريف و انحرافات لازم بود انجام داد. لذا از فدك براي انجام وظيفه و اتمام حجت بر امت به نحو احسن استفاده كرده، دين را ياري و كيان و مركزيت اسلام را حفظ نمود. (2)
مويد اين انگيزه در رفتارآن بانو اين است كه حضرت علي(ع) از اينكه فاطمه(ع) بخاطر فدك با ابوبكر روبرو شود، او را منع نفرمود، با اينكه خود گوينده اين جمله بود كه: «من فدك را مي خواهم چه كنم با اينكه فردا جايگاه هر كس در قبر خواهد بود.» (3)
نتيجه آنكه بحث فدك و غصب خلافت با هم بوده و از يك جبهه صادر شده نه آنكه جدا از هم باشند. حضرت نارضايتي از حكومت و غصب خلافت را در پوشش دفاع از حق غصب شده (فدك)، بيان داشته، همان گونه كه بخشهايي از خطبه فدكيه بر اين امر گواه است و نشان از يگانگي جبهه غاصبين خلافت و غاصبين فدك است.
پي نوشت ها:
1. شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد تحقيق محمد أبو الفضل إبراهيم، ناشر دار إحياء الكتب العربية - عيسى البابي الحلبي و شركاه، ج 16، ص 230 .
2. عبد الزهراء عثمان محمد، الزّهَراء فاطمة بنت محمد (ص) ط بيروت، ص 118- 120.
3. نهج البلاغه، نامه 45.
موفق باشید.
