عاق والدین

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما در اين ماه عزيز و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
دو نكته در پرسش تان ذكر شده كه لازم است در پاسخ به آن پرداخته شود.
1- آيا ممكن است كسي بعد از مرگ پدر و مادر مورد عاق آن ها قرار گيرد؟ بله، چه بسا افرادي كه در زمان حيات پدر و مادرشان مورد عاق آنان بودند ولي بعد از فوت شان آنان را حلال كردند. و چه بسيارند افرادي كه والدين شان در زمان حيات از آن ها راضي بودند. ولي بعد از مرگ آن ها مورد عاق والدين قرار گرفتند. امام محمد باقر (ع) فرمود: حقيقت اين است كه بنده خدا با والدينش در زمان زندگى و حيات شان با آن ها خوشرفتاري مي كند، و پدر و مادر از او راضي باشد. اما پس از مرگ، فرزندشان را مورد عاق قرار مي دهند .به خاطر آن كه فرزند يادي از آنان نمي كند، در حق شان طلب مغفرت و رحمت نمي كند ، بدهكاري آنان ( از حق الناس و حق الله ) را نمي پردازد. و بسا فرزندي كه در زندگى پدر و مادر مورد عاق باشند. اما بعد از مرگ آنان نسبت به آنان نيكي كند بدهكاري هايشان را بپردازد. برايشان از خدا آمرزش و رحمت بخواهد، خدا ي عز و جل نام آن فرزند را از عاق شدگان حذف كند و در ليست نيكي كنندگان بنويسد(1). از امام صادق (ع) نيز روايت شده « إِنَّ الرَّجُلَ لَيَمُوتُ وَالِدَاهُ وَ هُوَ عَاقٌّ لَهُمَا فَيَدْعُو اللَّهَ لَهُمَا مِنْ بَعْدِهِمَا فَيَكْتُبُهُ مِنَ الْبَارِّين»(2) همانا پدر و مادر كسي مي ميرد در حالي كه فرزندش مورد عاق هر دو نفرشان بود، بعد از فوت آنان، فرزند در حق پدر ومادر نيكي مي كند، خداوند نام آن فرزند را در ليست نيكوكاران بنويسد.
پيامبر اكرم (ص) فرمود: سَيِّدُ الْأَبْرَارِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ رَجُلٌ بَرَّ وَالِدَيْهِ بَعْدَ فَوْتِهِمَا (3) سرور و آقاي نيكان در روز قيامت كسي است كه بعد از فوت پدر و مادرش به او نيكي كند. و فرمودند: مَنْ زَارَ قَبْرَ وَالِدَيْهِ أَوْ أَحَدِهِمَا فِي كُلِّ جُمُعَةٍ فَقَرَأَ عِنْدَهُمَا يس غَفَرَ اللَّهُ لَهُ بِعَدَدِ كُلِّ حَرْفٍ مِنْهَا (4) هر كسي روزهاي جمعه سر قبر پدر و مادرش يا يكي از آن دو برود و سوره يس بخواند خداوند به تعداد هر حرفي كه مي خواند گناهي را از اين فرزند بيامرزد.
2- اگر پدري وظيفه پدري خود را در قبال فرزندانش انجام نداده باشد باز فرزند وظيفه اي در برابر آنان دارد و آيا باز ممكن است در زمان حيات يا مرگ شان مورد عاق قرار گيرند؟
اگرچه حقوق و وظايف طرفيني است. يعني همان طور كه پدر و مادر حقوقي به گردن فرزند دارند وظايفي نيز در برابر فرزندان دارند، چنان كه فرزندان نيز در برابر وظايفي كه در مقابل پدر و مادر دارند حقوقي نيز به گردن آنان دارند. هر كدام از اين دو گروه وظايف خود را در برابر ديگري انجام ندهند گناه كارند و مورد عاق قرار خواهند گرفت. اما نكته بسيار مهمي كه بايد به آن توجه كنيم اين است كه هر كدام از والدين و فرزندان تكليف دارند وظيفه خود را در برابر طرف مقابل انجام دهند. اگر چه آن طرف عامل به وظيفه خود نبوده باشد. بنا بر اين فرزندان موظفند وظيفه خود را در قبال پدر و مادرشان انجام دهند اگر چه آن ها عامل به وظيفه خود نبوده باشند، خواه پدر و مادر زنده باشند يا مرده، خوب باشند يا بد، و حتي خواه مسلمان باشند يا غير مسلمان. مردي به امام صادق عرض كرد: پدر و مادر من مخالف شما و مذهب شيعه هستند، حضرت فرمود: با آن ها خوشرفتاري كن همان گونه كه با مسلمان هاي دوست ما اهل البيت خوشرفتاري مي كنيد.(5) امام باقر(ع) فرمود: سه چيز است كه خداوند اجازه مخالفت در آن را به كسي نداده است و آن عبارت است از: رد امانت به صاحبش خواه نيكوكار باشد يا بدكردار، وفاي به عهد و پيمان نسبت به نيكوكار و بدكردار، و خوشرفتاري با پدر و مادر ، نيكوكار باشند يا بدكردار(6) امام صادق (ع) فرمود: حتي اگر پدر و مادرت تو را زدند نسبت به آنان بدي مكن بلكه بگو: خدا شما را بيامرزد (7) و فرمود: هر كسي با حالت خشم و غضب به پدر و مادرش نگاه كند نماز و روزه آن شخص قبول نيست حتي اگر پدر و مادرش به او ستم كرده باشند. (8)
پي نوشت ها :
1. الكافي، شيخ كليني، ج 2 ، ص163،دار الكتب الاسلاميه، تهران، ش 1365.
2. ارشاد القلوب، حسن بن ابي الحسن ديلمي، ج1، ص 195، ناشر دار الشريف الرضي للنشر ، 1413 ق.
3. مستدرك الوسايل، محدث نوري، ج 13، ص 414، مؤسسه آل البيت، قم 1408 ش.
4. بحار الانوار، علامه مجلسي، ج 89، ص 293، مؤسسه الوفاء بيروت – لبنان، سال انتشار 1404 ق.
5. الكافي، ج 2، ص162.
6. همان.
7. همان، ج 2 ، ص 157.
8. مستدرك الوسايل، ج 15، ص 195.

موفق و موید باشید