با سلام پاسخ شیعه به این خطبه 228 امام علی(ع) چه می باشد؟ شاید بگویید در اینجا امام علی(ع) تقیه کرده و چنین خطبه ای را ایراد کرده اند من اصلا چنین تقیه ای را که در تاریخ ثبت شود اصلا قبول ندارم چون اینطوری حق و باطل مخلوط می شوند و شناخت آنها از یکدیگر مشکل می شود، و این خطبه امام برحق بودن کار خلفا را ثابت و برحق بودن مذهب سنی را ثابت می کند.
خطبه نهج البلاغه228:
امام علي –عليه السلام- در ستايش حضرت عمر –رضي الله عنه- مي‌فرمايد :
«پاداش نيک فلاني (عمر –رضي الله عنه) نزد خداست، زيرا کجي را راست کرده و بيماران را مداوا ساخت، سنت را برپاداشت و فتنه و (بدعت) را پشت سر انداخت و در حالي از دنيا رفت که دامانش پاکيزه و وجودش کم عيب بود. به خير دنيا رسيد و از شر آن گريخت. طاعت حق را بجاي آورد و آنگونه که شايسته بود تقوا گزيد »
با سلام و تشكر از ارتباط شما با مركز ملي پاسخگويي به سوالات ديني
از آنجا که حضرت علی(ع) در این خطبه از لفظ « فلان » استفاده کرده اند. بین شارحان نهج البلاغه اهل تسنن و شیعه اختلاف است که این خطبه اشاره به چه کسی می کند:
اين كلام كوتاه تعريف از شخصيتى مىكند كه در دوران زندگى خود، وظايف خويش را انجام داد و پاكدامن از دنيا رفت و در حفظ سنّت پيامبر اكرم (ص) و اطاعت پروردگار كوشيد.
در مورد اينكه اين شخص چه كسى بوده، ميان شارحان نهجالبلاغه اختلاف شديدى است. شارحان اهل تسنن مانند ابن ابىالحديد و محمد عبده، اين سخن را اشاره به خليفه دوم مىدانند و مىگويند على (ع) آن را بعد از فوت عمر گفت در حالى كه چنين چيزى با خطبههاى ديگر نهجالبلاغه هماهنگ نيست، زيرا امام (ع) در خطبه شقشقيه شكايت زيادى از حكومت خليفه دوم دارد و در خطبهها و برخى نامههاى نهجالبلاغه از غصب خلافت، شديداً شكايت مىكند.
چگونه مىتوان آن همه را ناديده گرفت و اين كلام مبهم و مجمل را ناظر به خليفه دوم دانست؟
جالب اينكه طبرى كه اين سخن را درباره عمر مىداند آن را از مغيرة بن شعبه نقل كرده كه از دشمنان على (ع) است.
عجيبتر اينكه ابن ابىالحديد هم که این خطبه را درباه عمر می داند در چند صفحه بعد از اين عبارت حديثى از ابن عباس نقل مىكند و مفهومش اين است كه پيامبر اكرم (ص) مىخواست در بيمارى وفاتش صريحاً نام على(ع) را به عنوان خليفه و جانشين خود بنويسد و من(عمر) مانع شدم.
آيا اين سخن با تفسير ابن ابىالحديد از خطبه مورد بحث، سازگار است؟
شارحان شيعه كه يقين دارند اين سخن نمىتواند درباره خليفه دوم باشد بسيارى آن را اشاره به مالك اشتر و بعضى به سلمان فارسى دانستهاند. به نظر مىرسد كه احتمال اوّل مناسبتر است و با موقعيت مالك و نقش او در ميان اصحاب اميرمؤمنان(ع) و فرماندهى او در لشكر و فكر بلند و عزم راسخش تناسب دارد.(1)
بنابراین پاسخ شیعه درباره این خطبه این است که قرائن و شواهدی که از خطبه ها و سخنان و رفتار امیر المومنین نقل شده نشان می دهد که این خطبه درباره عمر بیان نشده است و هیچ یک از شارحان نهج البلاغه شیعه منظور حضرت از « فلان » را عمر بیان نکرده اند.
پی نوشت:
1. مکارم شیرازی، پيام امام اميرالمؤمنين(ع)، ج8، ص 466.
