تکامل در بهشت

با سلام و تشکر از ارتباط¬تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی

لازمه روح بی نهایت و مطلق طلب انسان این است که حیات آخرتی او به منتهایی ختم نشود و همچنان در اوج شکوه و لذت و زیبایی و تکامل ادامه یابد . وگرنه بشر انگیزه چندانی برای رسیدن به چنین نعمت محدود و گذرایی در دنیا نخواهد داشت؛ اگر بنا بر خوشی موقت باشد، خوشی موقت دنیایی را برای خود بر می گزیند .
ميل به جاودانگي در وجود و فطرت انسان قرار داده شده است به اين جهت است كه جاودانگی عالم آخرت و بهشت، خواسته فطری و درونی انسان است که همیشه آن را می خواهد ؛ بنابراین عالم آخرت و بهشت، پاسخی به خواستة درونی آدمی است.
در عین حال آخرت محل بر طرف شدن محدودیت ها و سرآغاز زندگی سراسر کمال و خوشی است . تکامل و رشد در ابعاد گوناگون در آن وجود دارد چون میل به تعالی و تکامل روحی و معرفتی و.... به طور نامحدود برای بشر در آن جهان اقتضا مي كند که چنین تکاملی باشد .
اصولا نباید در آن عالم تصور تکرار و دلزدگی از نعمات را نمود زیرا همه لذت ها در آن جا از خلوص تمام برخوردار است. به علاوه ظرفیت ما در درک آن ها مانند دنیا نیست . در واقع همان احساس میل به غذای لذیذ که پس از مدتی در همان انسان سیر بی میل به غذا دوباره شکل می گیرد، در بهشتیان بدون فاصله محقق می شود. تفاوت مهم بین نعمت ها و انسان های بهشتی و دنیایی است.
ً نعمت های بهشت همواره جسمانی نیستند. بلکه در بسیاری از موارد روحانی خالص یا مخلوطی از نعمت جسمانی و روحانی اند که در آن ها محدودیت های مادی و جسمانی وجود ندارد؛ آیا در عشق یک عالم بزرگ به مطالعه و تحقیق و لذت روحی که از آن می برد، تکرار و یکنواختی معنا پیدا می کند؟ مسلما نعمت های عظیم روحی بهشتیان هزاران بار از این نمونه ها فراتر است.
حتی در مورد نعمات جسمانی و حسی بهشت نیز همین اصل برقرار است. زیرا از آن جا که ذات و صفات خدا بی نهایت است، بدون شک جلوه های او نیز بی پایان است. هر روز لطف و عنایت تازه ای و هر دم رحمت جدیدی از آن خزانه غیب به بهشتیان می رسد، به گونه­ای که اصلاً تکراری در آن نیست.
امام صادق (ع) فرمود: «خداوند بهشتى آفریده که هیچ چشمى ندیده و هیچ مخلوقى از آن آگاه نیست. خداوند هر صبحگاه آن را مى گشاید و مى گوید: بوى خوشت را افزون کن و نسیمت را بیفزا». (1) بنا بر این برای بهشتیان هیچ گونه ملال و دلزدگی از بهشت و نعماتش معنی و مفهوم ندارد.
«برای اهل بهشت سفره هایی می گسترانند که بر آن، آنچه مورد علاقه آن هاست ، قرار داده می شود. طعام هایی که از آن لذیذتر و معطر تر نیست». (2)
در عین حال در بهشت نوعي تکامل وجود دارد، در همه چیز حتی در خود بهشتیان. هر تکاملی جلوه جدیدی از زیبایی های همان منظر واحد را به انسان می نمایاند، چه رسد به اینکه همان منظر نیز در حال تکامل است؛ در روايتي آمده است:
«سوگند به خدایی که قرآن را بر محمد نازل کرد! اهل بهشت پیوسته بر جمال و زیبایی شان افزوده می شود، همچنان که در دنیا بر پیری و فرتوتی آنان افزوده می شد». (3)
بنا براین در بهشت یکنواختی و در جا زدن و خستگی و ملال نیست. البته این حقیقت را نباید از یاد برد که واقعیت بهشت و نعمت های آن برتر از درک ما بوده، مقایسه آن با دنیای مادی به این اشکال ها منتهی می شود،در حالی که تفاوت آن ها را جز خدا نمی داند.

پی نوشت ها:
1. بقره (2) آیه 81.
2. بحرانى سيد هاشم‏، البرهان فى تفسير القرآن‏، بنياد بعثت‏ ، تهران‏، 1416 ه ق‏، ج4، ص 394 .
3. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت، 1404 ه ق، ج8، ص199.