علت سختي جان دادن در چيست؟

با سلام و سپاس از ارتباط¬تان با مركز ملی پاسخگویی به سوالات دینی

در مورد ورود روح به بدن ابهامات و امور ناشناخته بسیار است و به طور قطع نمی توان گفت این امر زود و آسان انجام می شود ، بلکه طبق برخی تفاسیر فلسفی این امر نتیجه تغییر و تحولات بسیار و گسترده در ساختار وجودی انسان است که فعلا از محل بحث ما خارج است؛ اما در خصوص تفاوت هایی که در خروج جان از بدن در مورد افراد مختلف دیده می شود باید گفت:
اصولا در خصوص کیفیت و وضعیت مرگ افراد مختلف شرایط متفاوتی وجود دارد؛ حتی برای مومنان هم در منابع دینی تفاوت هایی در مورد جان دادن بیان شده؛ به عبارت روشن تر در آیات و روایات چهار نوع جان دادن نقل شده که براى هر یک بیان لطیفى آمده است:
1- خوبانى که راحت جان مى‏دهند. حضرت على (ع)مى‏فرماید: هنگام مرگ خوبان، بشارتى به آنان داده مى‏شود که چشمشان روشن می شود و به مرگ علاقه پیدا کرده و راحت جان مى‏دهند. (1)
2- خوبانى که سخت جان مى‏دهند. پیامبر فرمود: «الموتُ کفّارة لذُنوبِ المؤمنین؛ (2) مرگ و سختى‏هاى آن سبب جبران گناهان اندکى است که مؤمنان دارند تا پس از مرگ کیفر دیگرى نداشته و پاک و پاکیزه نزد خدا روند».
3- بدانى که راحت جان مى‏دهند. امام کاظم‏)ع( مى‏فرماید: «و تُصَفّى الکافرین من حسناتهم؛(3) راحت مردن کافر به خاطر تسویه حسابى است که خداوند نسبت به کارهاى نیک آنان انجام مى‏دهد، چون بعضى کافران نقاط خوبى در زندگى دنیوى خود دارند که آسان مردن جزاى خوبی آن ها در دنیا است».
4- بدانى که به سختى جان مى‏دهند، که این اوّلین عذاب الهى برای آن هاست.
البتّه در حدیثى تمام این چهار مرحله یک جا آمده است.(4)
بر این اساس لحظه مرگ ممکن است برای برخی مؤمنان شیرین و برای برخی تلخ باشد. در کل سکرات مرگ همان است که در کلام امیرمؤمنان آمده:«وانّ للموت لغمراتٍ هی أفضع مِن أنْ تستغرق بصفةٍ او تعتدِلَ على عقول أهل الدنیا؛ (5) مرگ را ورطه‌ها و دشواری‌هایی است سخت‌تر از آن که بتوان وصفش کرد، یا عقل‌های مردم بتواند آن را بفهمد».
بر اساس کلام حضرت و روایات دیگر معلوم می‌شود که لحظه و سکرات مرگ بسیار تلخ خواهد بود، مگر این که خدای ارحم‌الراحمین کمک فرماید، ولی این ناگواری کلیت نخواهد داشت. حال افراد متفاوت خواهد بود. در خصوص مومنان واقعی این لحظه شیرین ترین و بهترین لحظات آن ها خواهد بود.
از امام صادق (ع) سؤال شد: آیا مؤمن به هنگام مرگ ناراحت است؟ فرمود: به خدا سوگند ناراحت نیست؛ زیرا وقتی عزرائیل بر بالین او می‌آید، به او گفته می‌شود که دوست خدا! جزع شما برای چیست؟ سوگند به خدایی که پیامبر را به نبوت برگزید که بر تو مهربان‌تر از پدر هستم، چشم‌های خود را باز نما و نگاه کن. وقتی محتضر نگاه می­کند، می‌بیند که رسول خدا و اهل بیت (ع) بر بالین او حضور یافته‌اند. به او گفته می‌شود: ای نفس مطمئنّه! در حالی که به ولایت راضی هستی و به پاداش می‌رسی، در جمع بندگان من (پیامبر و اهل بیت) در بهشت من وارد شو. آن‌گاه روح مؤمن با کمال شادمانی پرواز می‌کند. (6)
پی‌نوشت‌ها:
1. محمد باقر مجلسی، بحار، نشر دار الاحیا التراث العربی، بیروت 1403 ق، ج6، ص 153.
2. همان، ص 151.
3.همان، ص 155.
4. همان، ص 152.
5. نهج البلاغه،نشر موسسه امیر المومنین قم، 1380 ش، ‌خطبه 221.
6. محمد بن یعقوب کلینی، فروع کافی، نشر دار الکتب الاسلامیه، 1367ش، ج 3، ص 128.