حق الناس

با سلام و سپاس از ارتباط تان با مركز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
باید بدانید همه گناهان چه حق الله و چه حق الناس گناهانی بزرگ هستند و گناه چون نافرمانی خداوند بزرگ است چه حق الله باشد چه حق الناس باشد بزرگ است و نمی توان گفت که گناهانی که مربوط به حق الله هستند، کوچک ترو کم اهمیت تر و یا پایین تر از گناهان حق الناسی هستند. و حتی در مواردی که گناه صغیره هم باشد ما نباید نگاه پایین تری به گناه صغیره داشته باشیم لذا پیامبر اعظم (ص)فرمودند: لَا تَنْظُرُوا إِلَى صَغِيرِ الذَّنْبِ وَ لَكِنِ انْظُرُوا إِلَى مَا اجْتَرَأْتُمْ(1)
نگاه نکنید به کوچکی گناه، بلکه نگاه کنید به جرأتی که بر خداوند پیدا کرده اید به سبب گناه تان.
اما در گناهان مربوط به حق الناس چون باید از مردم حلالیت طلبیده شود و حقوق آنها جبران شود، بخشیده شدن منوط به راضی شدن مردم است و طبیعتا راضی کردن مردم سخت تر است از راضی کردن خدایی که یکی از صفاتش سریع الرضا هست و روایتی که دلالت بر این مطلب می کند این روایت است:
أَوَّلُ قَطْرَةٍ مِنْ دَمِ الشَّهِيدِ كَفَّارَةٌ لِذُنُوبِهِ إِلَّا الدَّيْنَ فَإِنَّ كَفَّارَتَهُ قَضَاؤُهُ(2)
اولین قطره از خون شهید که به زمین می افتد کفاره تمام گناهانش هست مگر دین (که جزء حق الناس است) که کفاره ان اداء دین و بدهی است.
اما در روایتی امام سجاد (ع) حق الله و حق النفس را اینگونه بیان نموده اند:
حَقُّ اللَّهِ الْأَكْبَرُ عَلَيْكَ أَنْ تَعْبُدَهُ وَ لَا تُشْرِكَ بِهِ شَيْئاً فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِكَ بِإِخْلَاصٍ جَعَلَ لَكَ عَلَى نَفْسِهِ أَنْ يَكْفِيَكَ أَمْرَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ حَقُّ نَفْسِكَ عَلَيْكَ أَنْ تَسْتَعْمِلَهَا بِطَاعَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ حَقُّ اللِّسَانِ إِكْرَامُهُ عَنِ الْخَنَا وَ تَعْوِيدُهُ الْخَيْرَ وَ تَرْكَ الْفُضُولِ الَّتِي لَا فَائِدَةَ لَهَا وَ الْبِرَّ بِالنَّاسِ وَ حُسْنَ الْقَوْلِ فِيهِمْ وَ حَقُّ السَّمْعِ تَنْزِيهُهُ عَنْ سَمَاعِ الْغِيبَةِ وَ سَمَاعِ مَا لَا يَحِلُّ سَمَاعُهُ وَ حَقُّ الْبَصَرِ أَنْ تَغُضَّهُ عَمَّا لَا يَحِلُّ لَكَ وَ تَعْتَبِرَ بِالنَّظَرِ بِهِ وَ حَقُّ يَدِكَ أَنْ لَا تَبْسُطَهَا إِلَى مَا لَا يَحِلُّ لَكَ وَ حَقُّ رِجْلَيْكَ أَنْ لَا تَمْشِيَ بِهِمَا إِلَى مَا لَا يَحِلُّ لَكَ فَبِهِمَا تَقِفُ عَلَى الصِّرَاطِ فَانْظُرْ أَنْ لَا تَزِلَّا بِكَ فَتَرَدَّى فِي النَّارِ وَ حَقُّ بَطْنِكَ أَنْ لَا تَجْعَلَهُ وِعَاءً لِلْحَرَامِ وَ لَا تَزِيدَ عَلَى الشِّبَعِ وَ حَقُّ فَرْجِكَ أَنْ تُحْصِنَهُ عَنِ الزِّنَا وَ تَحْفَظَهُ مِنْ أَنْ يُنْظَرَ إِلَيْهِ ؛(3)
حق الله که بزرگ ترین حقی است که بر گردن توست، آن است که تنها او را عبادت کنی. تنها از او اطاعت کنی و فرمان ببری. هیچ کس و هیچ چیزی را شریک او قرار ندهی. اگر این کار را خالصانه انجام دادی، خداوند امور دنیا و آخرت تو را تضمین می کند.
اما حق نفس بر تو آن است که که آن را تنها در طاعت خدا به کار بگیری، مثلا تکریم زبان آن است که آن را در خیانت، گفتن حرف های بی فایده و زیادتر از نیاز و در چیزهایی که خدا حرام کرده نظیر غیبت، تهمت، فحش و توهین به کار نگیری، بلکه با زبانت با مردم به نیکی و مهربانی رفتار کنی و.. گوش را از شنیدن غیبت و یا گوش دادن به هر صوت و آواز و آهنگ هایی که خدا حرام کرده نگهداری. چشم خود را از دیدن و نگاه کردن هر کسی و هر چیزی که خدا حلال نکرده حفظ کنی. با آن شگفت های آفرینش را مشاهده کنی و از آن درس عبرت بگیری و به عزّت و عظمت خدا پِی ببری. دست خود را به سوی چیزی که خدا حلال نکرده دراز نکنی. با پاهای خود در آن جایی که خدا حلال نکرده قدم نگذاری. بدان و آگاه باش که باید با همین پاها از پُل صراط عبور کنی، پس مواظب باش کاری نکنی که در صراط پاهایت بلغزد و به سوی جهنم سرازیر شوی. شکم خود را ظرف حرام قرار نده و آن را از غذا پُر و انبار غذا قرار نده. و...
پی نوشت ها:
1. شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، مؤسسه آل البيت (ع) قم، 1409، ه.ق ،ج 15، ص 313.
2. شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، انتشارات جامعه مدرسين قم، 1413 ه، ق، ج 3، ص 183.
3. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، موسسه النشر الاسلامی، قم، 1413 ه ق.