سلام. دلیل بلاها و مصیبت هایی که سر انسان میآید چیست.
بلاها و گرفتاری‌ها و سختی هایی که در زندگی بر انسان وارد می شود، در عین حال که مانند همه امور عالم بر اساس اراده و مشیت خداوند است اما در شناخت علل بروز آن ریشه و عوامل گوناگونی می تواند داشته باشد.
ریشه و اساس بسياري از گرفتارها و مصيبت های انسان، «عملکردهای او» است. قرآن کریم می فرماید:
«وَما اصابکم من مصیبه، فبما کسبت ایدیکم و یعفو عن کثیر؛(1)هر مصیبت و ناملایماتی (فردی یا اجتماعی) که به شما می رسد، به خاطر اعمالی است که با دست خود انجام داده اید (تازه این تمام مجازات و کیفر اعمال شما نیست). خدا از بسیاری از گناهان می گذرد و آن ها را مورد عفو قرار می دهد».
در آیه دیگر می فرماید: «اگر خرابی و فساد، سخن و تنگناها، در خشکی و دریا ظهور و بروز پیدا می کند، همگی به خاطر گناهانی است که مردم می کنند. پیدا شدن خرابی ها و فشارها برای این است که خداوند می خواهد نمونه‌ای از آثار شوم عملکردهای‌شان را به آنان بچشاند، بلکه برگردند».(2)
بسیاری از رنج ها در حقیقت مصیبت نیستند . بسیاری از نعمت های الهی و الطاف ویژه خداوند در لباس «سختی‌ها، تنگناها، مصیبت‌ها و مشکلات» ظاهر می شود. از این رو تشخیص «نعمت‌ها» از «نقمت‌ها»، و کیفر و کفاره‌ها از الطاف و هدایت‌های خاص خداوند، بسیار مشکل می گردد. خداوند انبیا، امامان، اولیا و دوستان خاص خود را در دنیا به انواع سختی‌ها، مصیبت ها دچار ساخته است، تا بدین وسیله بر ایمان و استواری آنان، و برمقام و مرتبت و منزلت‌شان بیفزاید.
امیرالمؤمنین(ع) می فرماید:«انّ البلاء للظالم ادبٌ، و للمؤمن امتحان، و للانبیاء درجه و للاولیاء کرامه؛(3)
بلاها برای ستمگران جنبه کیفر و تأدیب دارد. برای مؤمنان، امتحان و برای پیامبران باعث ارتقای رتبه و درجه و برای اولیای الهی موجب کرامت و بزرگواری می گردد».
البته از آن جا که عالم عالم امتحان و ساخته شدن بشر در کوره حوادث است، همه افراد به نوعی درگیر حوادث و رویدادهای سخت می شوند . خداوند به وسیله رنج ها و حوادث، انسان‌ها را امتحان می‌کند. قرآن می‌فرماید:
"قطعاً همة شما را با چیزی از ترس و گرسنگی و زیان مالی و جانی، و کمبود میوه‌ها آزمایش می‌کنیم. بشارت ده استقامت کنندگان را".(4)
خداوند برای شکوفا کردن استعدادها و پرورش دادن بندگانش، آنان را با گرفتاری‌ها می‌آزماید، یعنی همان گونه که فولاد را برای استحکام بیش تر در کوره می‌گذارند تا آبدیده شود، آدمی را نیز در کورة حوادث سخت پرورش می‌دهد تا مقاوم گردد.
اما علت رخداد حوادث گاهی اعمال بندگان است. گاهی امتحان آن ها. گاهی هر دو . به صورت مطلق نمی‌توان گفت سختی ها و بلاها و مشکلات همیشه و پیوسته محصول گناهان و عملکردهای زشت افراد است.
در مورد ما انسان های عادی در غالب موارد سختی ها و رنج هایی که می بینیم، ناشی از اشتباهات و گناهان مان است اما در عین حال بلا و مشکل عاملی برای امتحان خواهد بود . به علاوه کفاره گناهان ما و سبب رسیدن به درجات و مقامات آخرتی خواهد بود .
البته اين رنج ها و سختي ها كه براي برخي از افراد زمينه آزمايشات دشوار است مورد محاسبه دقيق خداوند قرار مي گيرد و عطا و پاداش الهی در برابر سختی ها و مشکلات دنیا آن قدر زیاد و بی نظیر است که بر اساس روایات هنگام اعطای پاداش ها به اهل بلا کسانی که در دنیا کم تر سختی دیده اند، آرزو می کنند به جای آن ها بوده و در دنیا به انواع بلاها دچار می شدند تا ثواب آن را به دست می آوردند. از امام باقر(ع) حکایت شده: «اگر مؤمن می‌دانست که خداوند در مقابل بلاها چه اجری به او می‌دهد، آرزو می‌کرد گوشت‌های بدنش را قیچی می‌کردند تا به اجر آن برسد.»(5) .
پی‌نوشت‌ها :
1. شورى (42) آیه 30.
2. روم (30) آیه 41.
3. علامه مجلسی، بحار الانوار، دارالکتب الاسلامیه تهران ، بی تا ، ج 81، ص 198.
4. بقره (2) آیه 155.
5 .بحارالانوار،همان ، ج 67، ص 24.
