آیه به این شرح است:
قُلْ هُوَ الَّذي أَنْشَأَكُمْ وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ قَليلاً ما تَشْكُرُونَ
علت این که "سمع" مفرد آورده شده، ولی "ابصار و افئده" جمع از آن جهت است که "سمع" مصدر و به معنای "شنوایی" است که جمع بسته نمی شود. زیرا یک مفهوم کلی است که در همه افراد وجود دارد ولی آلت و وسیله شنوایی "اذن = گوش" است که در مواردی که آمده و در ردیف اسم های جمع بوده ، آن هم جمع و "الآذان" آمده است. اما ابصار و افئده جمع "بصر و فؤاد" به معنای چشم و دل هستند که آلت شنیدن و تعقل می باشند و مفرد و جمع دارند. (1)
یک وجه دیگر هم گفته شده این که دیدن ها و فکر کردن ها مختلف اند . هر کس به گونه ای در آشیاء و حوادث و ... نظر می کند و فکر می نماید اما شنیدن آیات قرآن برای همه یکسان است گر چه تدبر و فهم آن که کار دل و عقل است، تفاوت دارد از این رو دیدن و تعقل کردن را به اعتبار کثرت آن به کثرت افراد، جمع آورده، ولی شنیدن را که از همه یکسان است ، مفرد ذکر کرده است. (2)
پی نوشت ها:
1. سید عبد الحسین طیب ، اطیب البیان ، تهران ، انتشارات اسلام ، 1378 ق، ج 13، ص 113.
2. ابن عاشور، التحریر و التنویر ، ج 1 ، ص 252.
