می گویند قاتل حق زندگی را از مقتول می گیرد و فرصت تکامل و جبران خطاها از او سلب می شود حال تمام کسانی که زودتر از عمر طبیعی می میرند میتوانند از خداوند شکایت کنند که چرا به ما فرصت رشد و تکامل و جبران گناه ندادی ؟ سوال و جواب اینگونه افراد در روز قیامت چگونه است؟
اینکه قاتل حق زندگی و ادامه حیات را از مقتول گرفته و فرصت ادامه جبران خطاها را از او سلب می نماید، امری پذیرفته و قابل قبول است اما به چند نکته توجه فرمائيد:
1-هر عاملی که حق ادامه حيات از او سلب نموده ، بر اساس نظام علي و معلولي صادر شده ، مثلاً شخصي كه با تصادف ،جان خود را از دست مي دهد، عامل مرگ ،برخورد ماشين با وي بر اثر بي احتياطي او، راننده و... است ،نه آن كه فعل خدا باشد تا مورد شكايت قرار گيرد . انتظار آن كه در چنين مواردي خداوند مانع تاثير گذاري اين علت خاص شود، امري غير صحيح و باعث اخلال در نظام اين عالم است .با بيان قبل، تمامي افراد كه به نوعي جان شان را از دست مي دهند (چه در مرگ هاي طبيعي و چه غير طبيعي) بايد از خدا شكايت كرده كه چرا مثلاً در اثر كهولت سن و مرض منجر به فوت گرفته و در نتيجه فرصت جبران از وي سلب كرده است.اين امر انحصار در مرگ هاي غير طبيعي ندارد .
2- خداوند مرگ را بدون اطلاع قبلي و ناگهاني قرار داده تا اين امر زمنيه اي براي امتحان افراد بوده و در اين ميان افراد خود را دائماً براي مرگ آماده سازند ،چرا كه در غير اين صورت و با فرض قبولي توبه و جبران گناهان ، حداقل در اوائل عمر كسي خود را ملزم و پايبند به اوامر و نواهي الهي نمي داند . اين با حكمت و غرض الهي ناسازگار است . در اين ميان فرقي ميان مرگ هاي ناگهاني از طرق گوناگون وجود ندارد.تقريباً تمام مرگ ها ناگهاني و بدون اطلاع قلبي است .
خداوند به هر فرد بر اساس فرصت و تمکنات زمانی و محیطی و استعدادی و .... تکلیف وضع می کند .در همین ظرف محدود یا طولانی از او توقع کمال مناسب از جمله توبه و جبران خطا را دارد ، در نتیجه کم یا زیاد بودن زمان حیات بی عدالتی نيست . در هين زمان خداوند با بيانات متعدد بندگان را به انجام دستورات امر و به نافرماني از آن نهي كرده است . در هر حال پرهيز از گناه مقدم بر توبه مي باشد . از رسول اكرم (ص) نقل شده است كه خطاب به ابن مسعود فرمود:
ٍ لَا تُقَدِّمِ الذَّنْبَ وَ لَا تُؤَخِّرِ التَّوْبَةَ وَ لَكِنْ قَدِّمِ التَّوْبَةَ وَ أَخِّرِ الذَّنْبَ ؛(1) به سوى گناه مشتاب و در ارتكاب آن عجله مكن و توبه را عقب مينداز، بلكه به توبه با عجله اقدام نما و گناه را به عقب انداز و....
توبه و فرصت جبران لطفي از جانب خداوند براي بندگان خطاكار بوده و منحصر به زماني است كه زنده بوده و حداقل فرصت جبران باقي مانده باشد .
پي نوشت :
1.حسن بن فضل، مكارم الاخلاق،چ شريف رضي، 1412 ه ق ، ص 454.
