پرسشگر گرامی با سلام و سپاس از ارتباطتان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در این که زن می تواند رئیس جمهوری شود یا نه، اختلاف نظر وجود دارد. برخی باور دارند که زن می تواند رئیس جمهور شود و در این خصوص منعی وجود ندارد. اگر در قانون اساسی ایران کلمه "رجال سیاسی" آمده است، این کلمه اعم شخصیت های زن مرد است. دراین میان، برخی باور دارند که زن نمی تواند رئیس جمهور گردد. به عنوان نمونه، هنگام تصویب اصل 115 مربوط به شرایط ریاست جمهوری به عنوان دومین مقام رسمی کشور ـ بعد از رهبری ـ بعضی از خبرگان معتقد بودند که باید تصریح شود رئیس جمهوری از مردان انتخاب گردد. در مقابل، عده ای دیگر این قید را لازم نمی دانستند و تصدی این پست توسط زنان از نظر آنان اشکال شرعی نداشت. یکی از نمایندگان مجلس خبرگان استدلال کرد که منصب ریاست جمهوری با وجود ولی فقیه در رأس هرم حکومت، امامت محسوب نمی شود تا برای زنان ممنوع باشد. در نهایت، در آن جلسه ابتدا اصل مذکور بدون تصریح بر این قید به صورت زیر تصویب شد: «رئیس جمهور باید ایرانی الاصل، تابع ایران، دارای مذهب رسمی کشور و مروّج آن، مؤمن به مبانی نظام جمهوری اسلامی ایران و دارای حسن سابقه و امانت و تقوا باشد».(1) گرچه در مشروح مذاکرات از مخالفت با حذف قید «بودن از مردان» چیزی ثبت نشده، ولی ظاهراً مورد اعتراض بعضی از نمایندگان واقع شد. (2) به جهت همین، مخالفت ها در تصویب نهایی در جلسه عصر همان روز، اصل مذکور به صورت زیر به تصویب نهایی می رسد:
«رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند، انتخاب گردد: ایرانی الاصل، تابع ایران، مدیر، مدبّر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوا، مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور». (3) با وجود این که برخی مخالف حضور زن درعرصه ریاست جمهوری بودند، (4) اما مجلس خبرگان قانون اساسی در مورد منصب ریاست جمهوری بر ممنوع بودن تصدی آن توسط زنان اتفاق نمی کنند و با آوردن واژه «رجال مذهبی و سیاسی»، مطلب را اجمالاً مطرح می کنند و دفتر بحث در این مورد را باز نگه می دارند تا در آینده با بحث های عمیق تر نظری و پیدا شدن زمینه های اجتماعی، بتوان تکلیف آن را روشن کرد. (5) بر این اساس، با توجه به اختلافی بودن این مسئله، نمی توان جمهوری اسلامی را زیر سؤال برد که چرا زن نمی تواند رئیس جمهور گردد؟ مهم تر از همه این که برخی از امور، تابع مقررات یک کشور می باشد و رهبران آن می توانند شرایط را برای رئیس جمهوری لحاظ کنند. شاید در ایران نیز به دلیل برخی مصالح، خبرگان قانون اساسی تشخیص دادند که زن نتواند رئیس جمهور شود.
پی نوشت ها:
1. مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، ج 3، ص 1772.
2. همان.
3. اصل 115 قانون اساسی.
4. ر.ک: محمدحسین حسینی طهرانی، رساله بدیعه، ص 217 ـ 215، بی نام.
5. شهید دکتر بهشتی، مبانی نظری قانون اساسی، بنیاد نشر آثار و اندیشه های شهید بهشتی، ص 36 ـ 33.
