واجبی

خوب بود متن و آدرس حدیث را ذکر می کردید. زیرا در کتاب های معتبر به چنین حدیثی با این تفصیل خاص (یک روز و یا دو روز در میان) بر نخوردیم اگر چه در غیر مورد سوال که به امام رضا سلام الله علیه منتسب شده بود،از رسول خدا صلوات الله علیه و نیز از امام صادق سلام الله علیه در مورد تبعات عدم استفاده از نوره به مدت چهل روز روایت هایی ذکر شده است که در ادامه به آن اشاره خواهد شد.
با این حال مناسب است در روایات آن چه در مورد اهمیت استفاده از داروی نظافت آمده است؛ توضیح مختصری ارائه کنیم:
طبیعی است که انسان ها برای حفظ بهداشت و پیراستگی بدن ؛خود را از هر گونه آلودگی دور می کنند و این مسئله فطری و ارتکازی است و مراجعه به حمام و شستشوی بدن، نمونه آشکار آن است.
و اما حکمت اصلی استفاده از واجبی به این خاطر است که
وجود موهای زاید، یکی از علت های اصلی تجمع میکرب و دیگر آلودگی ها می باشد و اسلام در این خصوص تاکید فراوانی دارد که مسلمانان هر چند وقت یک بار موهای زاید را از بین برده و خود را به نظافت های شایسته آراسته کنند.
اسلام در مورد رعایت نظافت، تاکید بسیاری دارد تا آنجا که نظافت را از ایمان می داند و فراوان در زبان معصومین سلام الله علیهم این تاکید به چشم می خورد.رسول گرامی اسلام صلوات الله علیه فرمودند:
"النّظافة من الإيمان"(1)پاكيزگى از ايمان است.
معلوم است کسی که به نظافت بدن اهمیت ندهد و زشتی و پلشتی او را بیالاید،فردی با ایمان نیست (ایمان او ناقص است )، زیرا آلودگی او از دو جنبه در توجه دیگران قرار می گیرد، هم از نظر ظاهری که معمولا چنین افرادی به ظاهر خود نیز اهمیت نمی دهند، به طوری که دیگر مسلمانان از او متنفر و گریزان می شوند و حتی معتقدین دیگر ادیان چنین رفتاری را به حساب مسلمانی و حتی دین اسلام می گذارند، و جنبه دیگر موضوع این است که وجود موهای زاید در بدن موجب تجمع میکروب در نتیجه به خطر افتادن سلامتی خود و دیگران می شود، به همین جهت است افرادی که به نظافت شخصی خود اهمیت نمی دهند، در اصل بی اعتنای به دین و ایمان و به نوعی خارج از آن هستند.
البته احادیث بسیاری در مورد استفاده از نوره که در فارسی واجبی نام دارد از معصوم سلام الله علیهم اجمعین صادر شده است که در بعضی از آن زمان تعیین نشده و اصل استفاده از نوره به عنوان نظافت کننده قوی توصیه شده است و در بعضی تاریخ و زمان خاصی ذکر شده است که در بیشتر روایات، هر پانزده روز مد نظر است و ترک آن به مدت چهل روز و بیشتر، نشانه بی ایمانی دانسته شده و به همین جهت است که به مومنین سفارش شده که از نوره استفاده کنند.
امیر مومنان سلام الله علیه فرمود: "النُّورَةُ طَهُورٌ"(2) یعنی نوره بسیار پاک کننده است.
این حدیث در مورد اصل استفاده از نوره و واجبی بود و اما در خصوص زمان استفاده از نوره نیز احادیث بسیاری نقل شده است از جمله:
رسول خدا صلوات الله علیه فرمود:
" مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يَتْرُكْ عَانَتَهُ فَوْقَ أَرْبَعِينَ يَوْماً" یعنی کسی که دوست دارد به خدا و روز قیامت ایمان داشته باشد، نباید نظافت عانه(کنایه از نظافت از موهای زاید قسمت های مربوط به عورت و نیز دیگر قسمت های پنهان بدن ) را بیش از چهل روز ترک کند. (3)
این روایت هشدار به افرادی است که بی اعتنایی نسبت به استفاده از داروهای نظافت را از حد و مرز تعیین شده می گذرانند، در حالی که افراد مومن به چنین سفارش هایی عمل می کنند و شخصی که به این توصیه عمل نمی کند از ایمان به خدای متعال و قیامت دور است.
روایات فراوان دیگر نیز نقل شده است که محدوده استفاده از نوره که حدود پانزده روز است را تعیین کرده است، البته به نظر می رسد هر پانزده روز یک بار، زمان مناسبی برای ازاله موهای زاید باشد، زیرا در این مدت موهای زاید به اندازه کافی رشد کرده کرد و باید از بین برود.
مولای متقیان سلام الله علیه فرمود:
"أُحِبُّ لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يَطَّلِيَ فِي كُلِّ خَمْسَةَ عَشَرَ يَوْماً مِنَ النُّورَةِ"(4) یعنی دوست دارم که مومن هر پانزده روز یک بار از نوره استفاده کند
امام صادق سلام الله علیه فرمود:
"السُّنَّةُ فِي النُّورَةِ فِي كُلِّ خَمْسَةَ عَشَرَ يَوْماً فَإِنْ أَتَتْ عَلَيْكَ عِشْرُونَ يَوْماً وَ لَيْسَ عِنْدَكَ فَاسْتَقْرِضْ"(5) ‏ سنت (اسلامی) در مورد نوره این است که هر پانزده روز یک بار انجام شود و اگر بیست روز بر تو گذشت و پولی برای این کار نداشتی حتما پول قرض کن (تا بتوانی این کار را انجام دهی)
باز از حضرت صادق سلام الله علیه نقل شده است:
السُّنَّةُ فِي النُّورَةِ فِي كُلِّ خَمْسَةَ عَشَرَ يَوْماً فَمَنْ أَتَتْ عَلَيْهِ إِحْدَى وَ عِشْرُونَ يَوْماً فليستدين [فَلْيَسْتَدِنْ‏] عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لْيَتَنَوَّرْ وَ مَنْ أَتَتْ عَلَيْهِ أَرْبَعُونَ يَوْماً وَ لَمْ يَتَنَوَّرْ فَلَيْسَ بِمُؤْمِنٍ وَ لَا مُسْلِمٍ (6) یعنی:سنت در استفاده از نوره هر پانزده روز یک بار است و اگر بر کسی بیست و یک روز بگذرد، باید برای استفاده از نوره قرض کند، و اگر بر کسی چهل روز گذشت و از نوره استفاده نکرد، آن شخص نه مومن است و نه مسلمان.
البته از جمع بندی این احادیث و ظاهر آن به نظر می رسد که بی اعتنایی به امور بهداشتی و نظافت بدن، ایمان انسان را ناقص می کند. پس در واقع می توان تندی بیان معصومین سلام الله علیهم اجمعین را به این خاطر دانست که حفظ بهداشت دارای اهمیت فوق العاده ای در اسلام است به گونه ای که بی اهمیتی به آن به نفی کمال می انجامد یعنی راه رسیدن به کمال در مقابل چنین افراد بی اعتنایی سخت است، پس منظور این نیست که اشخاصی که از نوره و واجبی استفاده نمی کنند و یا این که بر خلاف توصیه معصوم عمل می کنند و این کار را با تاخیر انجام می دهند، مومن و یا مسلمان نیستند و به نظر می رسد بی اعتنایی به این گونه توصیه های موکد موجب می شود که انسان به کمال بالا نرسد. همان گونه که در احادیث معتبری از معصومین سلام الله علیهم اجمعین وارد شده است این موضوع مورد تاکید قرار گرفته است: رسول خدا صلوات الله علیه فرمود:
"لَا صَلَاةَ لِجَارِ الْمَسْجِدِ إِلَّا فِي مَسْجِدِهِ"(7)
یعنی: نماز نیست برای همسایه مسجد مگر که در مسجدش(مسجدی که در همسایگی اش قرار دارد) نمازش را بخواند. البته این تاکید نشان از نفی کمال نماز دارد ، یعنی این که ثواب نماز کامل ندارد
نتیجه:
این خلاصه ای بود از آنچه در بیان معصومین سلام الله علیهم اجمعین در مورد استفاده از نوره یا واجبی که مقصود اصلی ایجاد نظافت و رسیدگی به امور شخصی است، ذکر شد که در کتاب های معتبر شیعه بیان آن گذشت. در نتیجه متوجه می شویم که بین نظافت و ایمان ارتباط عمیقی وجود دارد، به طوری که بی اعتنایی به آن،موجب عواقب ناخوشایندی برای انسان می شود.
پی نوشت ها:
1.پاینده ابو القاسم، نهج الفصاحة مجموعه كلمات قصار حضرت رسول صلوات الله علیه ،تهران، انتشارات دنیای دانش سال 1382 هجری شمسی، چاپ چهارم، ص791.
2.شیخ صدوق، من لا يحضره الفقيه،قم انتشارات جامعه مدرسین،چاپ دوم، سال 1404 هجری قمری، ج‏1، ص 120.
3.من لا يحضره الفقيه پیشین.
4.علامه مجلسی محمد باقر بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار،تهران، انتشارات اسلامیه، ج‏10، ص 115.
5.من لا يحضره الفقيه پیشین .
6.شیخ صدوق،الخصال،قم ،انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه،سال 1362 هجری شمسی،چاپ اول، ج‏2، ص 504.
7.شیخ حر عاملی، وسایل الشیعه،قم انتشارات موسسه آل البیت علیهم السلام، سال 1409 هجری قمری، جلد 5، ص 194.