سنن النبی

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مركز
کتاب سنن النبی اثر مرحوم علامه طباطبایی مربوط به عصر اخیر است،هنوز آن طور که باید و شاید در بوته نقد و تحقیق قرار نگرفته و به جز در بعضی از موارد،که مورد سوال قرار گرفته است، بر کلیت این اثر ارزشمند خدشه ای وارد نشده است. علاوه بر این، از موارد امتیاز این کتاب، شخص نویسنده آن است که به خاطر اشراف ایشان به بسیاری از علوم، خود نقطه قوتی است برای تلقی صحیح از این کتاب.
این کتاب تنها کتابی است که پیرامون آداب و سنن و روش رفتاری رسول خدا (ص) تدوین گردیده است و برای شیفتگان دین و طالبین معارف حقه، این کتاب گنجینه ای بس عظیم از معارف می باشد.
اما نظر مولف راجع به کتاب سنن النبی قابل توجه است، ایشان نوشته است:
این کتاب از جمله عنایات، الطافی است که خداوند سبحان امکان تالیف آن را به ما داد، بحثی از روایاتی که راویان مسلمان حدیث در کتاب های خود در مورد آداب و سنت های آقا و سرورمان حضرت رسول خدا (صلوات الله علیه) آورده اند را تا آنجا که زمان اندک و فرصت کوتاه ما اجازه داد انتخاب نموده ایم(1).
آن طور که معلوم است، ايشان اسانيد(سند های) روايات را حذف نموده و روايات مرسله و مسنده را از يك ديگر جدا نموده است و براى اين كه كار بر خوانندگان آسان شود، نام مؤلفين و كتاب هاى ايشان را ذكر كرده‏اند تا ايشان بتوانند به اصل روايات منقوله مراجعه نمايند.
علامه اضافه نمودند:
كتابى كه از نظر خوانندگان محترم مى‏گذرد مجموعه‏اى است از روايات سنن كه متضمن روش‏هاى عملى حضرت نبى اكرم صلى الله عليه و آله بوده و آن اعمالى را كه آن حضرت در سير زندگى به آن‏ها مداومت فرموده و عنايت داشته است ضبط مى‏كند.
بخشى از معروف ‏ترين اين روايات را اين جانب در سال هزار و سيصد و پنجاه قمرى در رساله‏اى به نام سنن نبى گردآورده بودم اخيراً دانشمند معظم جناب آقاى آقا شيخ محمدهادى فقهى- دامت بركاته- با تتبعى وسيع و كوششى چند ساله بقاياى آن‏ها را كه در جوامع حديث و غير آن‏ها متفرق بودند به عنوان ملحقات جمع‏آورى نموده و به اصل ضمّ و به منظور تعميم فايده تمام كتاب را با حفظ اصل عربى روايات به فارسى ترجمه نموده و در دست‏رس مراجعه كنندگان قرار داده‏اند جزاه‏اللَّه عن الاسلام و صادعه خيرالجزاء. (2)
با این حال، همین مترجم در پاسخ به شبهاتی که ممکن است در پی نقل بعضی از روایت های این کتاب ایجاد شود در مقدمه نوشته است:
در مورد احاديث نقل شده در اين كتاب، بايد به طور كلى اشاره نمود كه استاد علامه، مانند علامه مجلسى در حلية المتقين اهتمام خاصى به غير ضعيف يا مستند بودن آن‏ها نداشته، بلكه احاديثى را كه از محتواى ارزشمندى درباره مسائل زندگى برخوردار بوده‏اند، نقل كرده است.
... با توجه به اين نكته، نخست قرار شد در اين كتاب رواياتى را كه از لحاظ سند ضعيف هستند حذف كنيم، ولى بعضى از دوستان صلاح ديدند كه اصالت متن كتاب استاد علامه محفوظ بماند و در مجموعه آثار ايشان، فقط متن تأليفى خود استاد، با ترجمه حضرت آقاى فقهى، آورده شود و از نقل «ملحقات» خوددارى گردد و البته بعيد به نظر نمى‏رسد كه اگر خود مرحوم علامه طباطبائى امروز اين كتاب را تأليف مى‏نمودند، يا بعضى از اين احاديث را نقل نمى‏كردند و يا در حواشى آن‏ها، توضيحاتى هم اضافه مى‏نمودند ... همان كارى كه در مورد بحارالانوار آغاز كردند، ولى متأسفانه به علت مخالفت برخي، متوقف شد و ناتمام ماند! و جامعه ما و حوزه‏هاى علميه، از آن تعليقات ارزشمند و پربها، محروم ماندند.
... اشاره به يك نكته ديگر نيز در اين مقدمه ضرورى است و آن اين‏كه، چندى پيش بعضى از دوستان! ناآگاه و غير متخصص، بخشى از مسائل مطرح شده در «تعليقات» و يا ملحقات كتاب سنن النبى را ترجمه نموده و به عنوان سؤالات امتحانى در مراكز آموزش و پرورش مطرح ساختند كه محتواى آن‏ها نه تنها زيبنده مقام نبوت نبود، بلكه موجب وهن هم بود و به همين دليل مورد اعتراض شديد علماى عظام و اهل فرهنگ قرار گرفت ....
متأسفانه انتخاب كننده آن سؤالات، كه بعضى از آن‏ها هرگز با ضرورت‏هاى زمانه، انطباق نداشت، در مقابل اعتراض‏ها، مدعى شد كه آن‏ها را از كتاب سنن النبى! استخراج و ترجمه كرده و اين نشان مى‏دهد كه نام برده در واقع به اصل و متن كتاب تأليفى استاد علامه و ملحقات و اضافات بعدى، توجهى نداشته است ...(3)
نتیجه این که علامه طباطبایی تمام سعی خود را مبنی بر گزارشی از آداب و رسوم سنت نبوی و کارهایی را که پیامبر انجام می دادند صرف کردند و به موضوع کارشناسی احادیث نقل شده از نظر سند و اعتبار توجهی نکردند، به همین جهت اگر برای خواننده ای مورد یا مواردی از این کتاب محل تامل است، خود شخصا می تواند تحقیق کند.
در پايان لازم است اشاره شود كه طبق اطلاع دقیق،قرار است اين كتاب پس از بازبينى مجدّد و ويرايش كامل و ثبت منابع و مصادر در پاورقى‏ها و تعيين فهرست اعلام و اماكن و ... تقديم علاقه‏مندان مى‏گردد.
پی نوشت ها:
1. ر،ک،فقهی محمد هادی، مقدمه ترجمه سنن النبی علامه طباطبایی،قم انتشارات بوستان کتاب،سال 1389شمسی چاپ اول .
2. همان .
3.همان.