قرآن

پرسشگر محترم با سلام و تشکر از ارتباطتان با این مرکز؛
تحریف به معنای کم و زیاد کردن است و در مورد قرآن این کار جا نمی افتد زیرا کسی نمی تواند سوره و سوره هایی مانند آن بیاورد و بدان اضافه کند و خدا هم عنایت دارد که این قرآن محفوظ از دستبرد و کم و زیاد بماند از این رو پیامبر و امامان و مسلمانان را از همان زمان نزول چنان نسبت به این امر حساس کرده که نسبت به ثبت و حفظ و کتابت آن کمال عنایت را به خرج داده و اجازه ندهند حتی خلفا به عنوان خدمت ، حرفی از آن کم و زیاد کنند.
قرآن کریم معجزة جاویدان، و سند رسالت نبی خاتم حضرت محمد(ص) است. خداوند فرمود:
"إنّا نحن نزّلنا الذکر و إنّا له لحافظون؛ ما قرآن را نازل کردیم و ما خود نگهدار آن خواهیم بود".(1)
از این آیه خدا خویشتن را ضامن نگهداری قرآن معرفی کرده . معلوم می شود که اگر جن و انس و تمام قدرت ها بر ایجاد خلل در قرآن متحد شوند، هیچ کاری از پیش نخواهند برد. از این رو خدا فرمود:
لا يَأْتيهِ الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزيلٌ مِنْ حَكيمٍ حَميدٍ (2)
در قرآن هیچ گونه خللی از هیچ جهت وارد نمی شود، و از جانب خداوند فرزانه و ستوده نازل گشته است.
برخی از دلایل تحریف نشدنی بودن قرآن:
1. قرآن بر قلب رسول خدا نازل شد و بر آن قلب حک گردید . رسول خدا خود اولین حافظ قرآن بود که همه آیات را در قلب خود و در امان از تصرف شیطان و فراموشی و سهو و اشتباه داشت .هر سال جبرئیل همه قرآن نازل شده را یک بار بر ایشان عرضه می کرد و سلامت آن را از دستبرد هر شیطانی اعلام می نمود .
2. رسول خدا به امر خدا قرآن را بر مردم تلاوت می کرد . آنان مستقیم به گوش خود قرآن و نحوه خواندن آن را از زبان رسول خدا می شنیدند و حفظ می کردند .در زمان رسول خدا همه مسلمانان حافظ همه یا قسمت هایی از قرآن بودند، به خصوص که در حجاز خواندن و نوشتن مرسوم نبود و بیش تر اتکای مردم به قوه حافظه شان بود.
3. رسول خدا افرادی را که قرآن را به خوبی حفظ داشتند و تلاوت می کردند، به عنوان قاری معین کرده بود که وظیفه آموزش قرآن به مردم را داشتند . اینان که حافظ قرآن در قلب خود و از لحاظ ایمان و خداترسی و راستگویی امتحان شده بودند، زیر نظر پیامبر به مردم خواندن صحیح قرآن را آموزش می دادند.
4. به امر پیامبر تعدادی از افراد که نوشتن بلد بودند، وظیفه داشتند آیات قرآن را بر نوشت افزار های مرسوم آن روز بنویسند . همه قرآن در لوح های گلی و سنگی و...نوشته شده و در همیانی پشت منبر رسول خدا نگهداری می شد. افرادی نیز برای خود قرآن را به طور کامل یا قسمت هایی از آن را نوشته و در خانه خود داشتند.
5 .ترتیب آیات و سوره ها به امر رسول خدا بود . معمولا سوره ها یکجا نازل می شد . بعد از تمام شدن، سوره بعد نازل می گردید . نزول بسم الله جدید علامت تمام شدن سوره قبلی و شروع سوره بعدی بود .گاهی نیز آیات نازل شده در اثنای آیاتی که قبلا نازل شده بود، به امر رسول خدا درج می گردید .خلاصه نظم آیات به اتفاق همه عالمان اسلام و نظم سوره ها به نظر غالب عالمان همان نظمی است که پیامبر دستور داده است.
6. تا زمانی که رسول خدا زنده بود ، نزول ادامه داشت . چند روز قبل از وفات رسول خدا آخرین آیات نازل شد .از این رو(طبق نظر برخي ) در زمان ایشان نمی شد قرآن را به صورت کتابی که بین دو جلد قرار گرفته و تمام شده، جمع آوری کرد و تحویل جامعه داد . بدین جهت امام علی به امر رسول خدا و بعضی از اصحاب به امر خلیفه اول در فاصله کمی بعد از وفات رسول خدا طبق دستور های ایشان، قرآن را به صورت کتابی بین دو جلد تنظیم و به جامعه ارائه کردند. این کار در کم ترین فاصله از وفات رسول خدا انجام شد . هنوز همه مردم دستور ها و بیانات رسول خدا در مورد قرآن را به یاد داشتند . علاوه بر این که داعیه ای بر تحریف نبود، کسی هم جرات نمی کرد و جامعه هم اجازه نمی داد کسی در قرآن دست ببرد. مسلمانان از همان زمان رسول خدا نسبت به قرآن و سالم ماندن آن از دستبرد و تحریف و کم و زیاد شدن حساسیت فوق العاده داشتند به طوری که هیچ کس حتی خلیفه با همه مقام و احترامی که داشت جرأت نمی کرد یک واو بر قران بیفزاید یا از آن کم کند از این رو همه مسلمانان با وجود اختلافاتی که بعد از رسول خدا به وجود آمد، در صحت و سلامت قرآن جمع آوری شده اتفاق داشتند.
7. علاوه بر قرآن جمع آوری شده توسط برخي صحابه که مورد اتفاق بود، بسیاری از اصحاب هم خودشان برای تلاوت شخصی، نسخه هایی کامل یا ناقص از قرآن داشتند. گاهی در لابلای آیات کلمات توضیحی که از رسول خدا شنیده بودند ، نوشته بودند که فهم مراد آیه برایشان آسان تر و روشن تر باشد. با توجه به این نسخه ها و تفاوت لهجه افرادی که به اسلام وارد می شدند و قرآن را تلاوت می کردند و تفاوت لغات قبایل مختلف قریش ، تغییرات جزیی در نسخه های قرآن پدیدار شد . گر چه به معنای کلی آیات ضرر نمی زد، ولی در صورت ادامه یافتن خطرناک می نمود . از این رو خلیفه سوم دستور داده شد همه نسخه های دیگر جمع آوری و معدوم شود .فقط از روی نسخه جمع آوری شده توسط خلیفه اول، نسخه هایی تکثیر شده و به عنوان نسخه های مرجع به سراسر جهان اسلام فرستاده شود . بدین وسیله سلامت قرآن در گذر زمان تضمین شد.
8. قرآن ابتدا با رسم الخط ساده عربی که بسیاری حروف به هم شباهت داشتند و از نقطه و حرکت ها اثری نبود نوشته شد. البته چون اصل بر قرائت بود و مردم بیش تر قرآن را سینه به سینه و شفاهی یاد گرفته بودند، این خط توسط قاریان به آسانی و صحیح خوانده و آموزش داده می شد . مشکل مهمی نمود پیدا نکرد. بعد برای تلاوت راحت تر به نقطه و اعراب گذاری اقدام کردند . این ها، همه برای در امان نگه داشتن قرآن از تحریف و تغییر در گذر زمان بود.
از زمانی هم که چاپ اختراع شد ،با چاپ قران، آن را در سراسر جهان پخش کردند . یگانگی آن در جهان با وجود مذاهب مختلف و اختلاف های بسیار اعتقادی و کلامی و فقهی، خود نشانه ای آشکار بر اراده خدا بر محفوظ ماندن آن است.
9. البته در گذر زمان و به دلایلی که در جای خود توضیح داده شده، اختلاف های جزیی و محدود قرائتی در قرآن حاصل شده، ولی خوشبختانه اختلاف ها بسیار محدود و جزیی هستند . در هیچ موردی به معناهای مخالف نمی انجامد .اضافه یا کم شدن محسوس و چشمگیری وجود ندارد. اختلاف قرائت ها هم کاملا ضبط و ثبت شده ، حول و حوش اعراب یا اضافه و کم شدن حروف و کلمه است .به معنای قرآن اصلا ضربه نمی زند . سبب پیدایش معناهای مختلف و مخالف نمی شود.
10. عقل انسان حکم می کند که احتمال هر گونه تغییر و تبدیل از قرآن کریم به دور است، زیرا قرآن کتابی است که از روز اوّل مورد عنایت و اهتمام مسلمانان بوده . قرآن برای مسلمانان همه چیز بوده است: قانون اساسی، دستور عمل زندگی، برنامه حکومت، کتاب مقدس آسمانی و رمز عبادت و بندگی.
با دقت در این موضوع روشن می شود که اصولاً کم و زیاد در آن امکان نداشته است.
قرآن کتابی بود که مسلمانانِ نخستین همواره در نمازها، در مسجد، در خانه، در میدان جنگ، به هنگام رو به رو شدن با دشمنان و به عنوان استدلال بر حقانیت مکتب از آن استفاده می کردند.
از تواریخ اسلامی استفاده می شود که تعلیم قرآن را مِهر زنان قرار می دادند. اصولاً تنها کتابی که در همه محافل مطرح بوده و هر کودکی را از آغاز عمر با آن آشنا می کردند و هر کس می خواست درسی از اسلام بخواند، آن را به او تعلیم می دادند، قرآن مجید بود.
مسلمانان سخت به یادگرفتن و حفظ آن اهمیت می دادند. اصولاً شخصیت افراد در آن عصر تا حد زیادی به این شناخته می شد که چه اندازه از آیات را حفظ کرده باشد. شمار حافظان قرآن به اندازه ای زیاد بود که در تواریخ می خوانیم در یکی از جنگ ها که زمان ابوبکر واقع شد، چهارصد نفر از قاریان قرآن به قتل رسیدند. در داستان "بئر معونه" (یکی از آبادی های نزدیک مدینه) و جنگی که در آن منطقه در زمان حیات پیامبر(ص) اتفاق افتاد می خوانیم که جمع کثیری از قاریان در حدود هفتاد نفر شربت شهادت نوشیدند.
11. اصولاً پس از قبول خاتمیت پیامبر(ص) و این که اسلام آخرین آیین الهی است و رسالت قرآن تا پایان جهان برقرار خواهد بود، چگونه خدا این یگانه سند اسلام و پیامبر خاتم را پاسداری نکند؟ آیا با تحریف قرآن ، جاودانگی اسلام طیّ هزاران سال و تا پایان جهان مفهومی می تواند داشته باشد؟!
چون یکی از دلایل تجدید نبوت ها، تحریف کتاب آسمانی بوده ، اگر این تحریف در قرآن صورت گرفته بود، باید پیامبری از طرف خداوند برای اصلاح می آمد، در حالی که پیامبر اسلام، خاتم پیامبران شناخته شده و خود نیز آن را بیان کرده است.
با توجه به این دلایل و دلایل فراوان دیگر که در کتاب هایی که در زمینه عدم تحریف قرآن نوشته شده ، علما و دانشمندان و مفسران اسلامی، با قاطعیت تمام، تحریف قرآن را ردّ کرده و معتقد شده اند که قرآن مجید به هیچ وجه تحریف نشده و تحریف نخواهد شد، زیرا با وجود اراده خدا و حساسیت پیامبر و امامان و مسلمانان و اقدامات آنان در این زمینه ، امکان تحریف دراین کتاب آسمانی راه ندارد و هر اقدامی در این زمینه محکوم به شکست است و خواری و رسوایی اقدام کننده را در پی دارد .
امروز قرآن هایی که در جهان چاپ می شود، قبل از چاپ توسط سازمان هایی که در این زمینه مسئولیت دارند، به دقت کنترل می شوند و اگر توسط دشمنان در گوشه ای از جهان قرآنی تحریف شده چاپ شود، به سرعت توسط مسلمانان و دولت های اسلامی شناخته شده و مورد برخورد شدید قرار می گیرد و از این رو است که هیچ کس حتی غیر مسلمان ها جرأت دستکاری قرآن را ندارند.
بنا بر این تحریف نشدن قرآن از آن جهت است که خدا خواسته و تقدیر خدا بر این قرار گرفته است. البته تقدیر خدا بر این قرار گرفته که خود قرآن چنان باشد از حیث محتوا و حقانیت و نظم و ترتیب و گیرایی و جذابیت و... ، که کسی نتواند و نمی تواند سوره ای مانند آن بیاورد و تقدیر خدا بر این قرار گرفته که با اقدامات پیامبر و امامان و مؤمنان به قرآن، این کتاب محفوظ بماند و اقداماتی که در جهت وتحریف و کم و زیاد شدنش صورت می گیرد، به نتیجه نرسد.
بنا بر این این گونه نیست که خدا در روح و روان افراد معارض تصرف کند و آنان را از تحریف قرآن منصرف نماید یا فکر و زبان و قلم آنها را از کار بیندازد تا نتوانند در قرآن دست ببرند بلکه آنان اقدام می کنند و دست می برند ولی با واکنش شدید مواجه می شوند و شکست می خورند و قرآن در امان از اقدامات آنان ، سالم می ماند.
پی‌نوشت‌ها :
1. حجر (7) آیة 9.
2. فصلت (41) آیة 42.