پرسشگر گرامی، با سلام سپاس از ارتباطتان با این مرکز.
نكته اي كه بايد در اين مسئله مد نظر شما باشد، آن است كه در مسائلي مثل اثبات وجود خدا، اثبات اصل نبوت و معاد مي توانيم با استدلال های عقلي و براهين منطقي، به يقين و علم برسيم؛ ولي در مواردي مانند اين كه پيامبري كه بايد باشد كيست و نيز امامان بعد از پيامبر چه كساني هستند و چه خصوصيات فردي دارند؟ چه زمانی به دنيا آمده و چه وقت از دنيا رفته اند و طول مدت حياتشان چه اندازه بوده، در خصوص این ها با استدلال های عقلي و برهان فلسفي صرف نمي توان به نتيجه رسيد. در اين گونه موضوعات، بايد دست به دامن آيات و روايات و نقل هاي تاريخي شويم كه براي ما خبر از مسائل جزئي مانند اين گونه امور را مي دهند.
اصل لزوم و حيات يك امام و زنده بودن او در هر عصر، امري عقلاني و برهاني است و با برهان و دليل عقلي و فلسفي قابل اثبات است؛ ولي اين كه اين امام اسمش چيست و كي به دنيا آمده و كي از دنيا رفته و آيا الان هم زنده است يا نه، به كمك دليل هاي نقلي، يعني روايات و آيات و نقل هاي تاريخي امكان پذير است.
با اين مقدمه، به دلایل وجود امام زمان در عصر حاضر مي پردازيم. دلايل فراواني يافت مي شود که مي‌توان از آن ها وجود امام زمان را اثبات کرد. این دلایل را مي توان در سه مورد ذیل خلاصه كرد:
- دليل عقلي؛
- دليل قرآني؛
- دليل روایي و نقل تاريخي.
1. دلیل عقلی بر وجود امام زمان: امامت امام زمان(ع) و وجود حضرت، از مباحث امامت خاصه است. در امامت خاصه، بر خلاف امامت عامه، مستقیماً نمی توان از دلیل عقلی بهره گرفت؛ بلکه می توان از دلیل عقلی برای اثبات امامت عامه و ضرورت وجود امام بهره گرفت. سپس با بهره گیری از روایات و نقل های تاریخی، آن را در وجود حضرت مهدی(عج) منحصر کرد.
دانشمند عالی قدر، استاد جعفر سبحانی می گوید:
مبانی کلامی مهدویت گاهی مبانی نقلی و گاهی مبانی عقلی است... امّا مبانی کلامی عقلانی: می دانید که عقل نمی تواند هیچ وقت فرد مشخصی را برساند. نمی توانیم روی فرد، برهان عقلی اقامه کنیم. یکی از مبانی برهان عقلی این است که نبوت و امامت، یک فیض معنوی است... مسلمانان هم می گویند که این فیض تا وجود پیغمبر اکرم(ص) باقی است. اهل سنت می گویند که این فیض معنوی که در لباس نبوت و امامت بود، با فوت پیغمبر قطع شد. پس ارتباط بشر با عالَم بالا قطع شد.
اما ما مي پرسيم چرا خدا چنین فیضی را به گذشتگان داده، اما به ما و آيندگان نداده است؟ مگر ما از آن ها کمتر هستیم؟ شیعه امامیه این مشکل را حل کرده است و آن اين كه اين ارتباط به صورت نبوت نیست که رسالت، تکالیف و دین جدیدی باشد؛ بلکه فیض الهی به واسطه انسان کاملی برقرار است و از طریق این انسان کامل به بشر می رسد. امروزه آن واسطه، حضرت حجّت (عج) است. این برهان را علامه طباطبایی براي پروفسور کربُن بیان داشته است.(1)
بنا بر اين دليل و ادله فراوان دیگر از روایات، امام و حجت الهي بايد هميشه وجود داشته باشد. نمي توان زماني را تصور كرد كه خالي از حجت الهي باشد. پس نمي توان زمان ما را خالي از وجود حجت الهي دانست. بنابراین، امام زمان در زمان ما وجود دارد و زنده است.
امام صادق - عليه السلام - فرمود: «ما امامان، امان اهل زمين هستيم؛ چنان كه ستارهها امان اهل آسمان اند. مایيم كه خدا به وسيله ما آسمان را نگاهداشته تا بر زمين نيفتد. جز با اجازه او و براى ما آن را نگهداشته تا بر اهلش موج نزند و براى ما باران ببارد و رحمت خويش نشر كند و زمين بركات خود را بيرون دهد. اگر امام در زمين نباشد، زمين اهل خود را فرو مي برد. از روزى كه خدا آدم را آفريد، خالى از حجت نيست كه يا ظاهر و مشهور بوده است و يا غايب و مستور و تا قيامت هم خالى نمي ماند. او، حجت خدا است. اگر چنين نباشد، خدا را نمي پرستند.
سليمان، راوى حديث، مي گويد: از امام صادق (ع) پرسيدم: چگونه مردم از امام غائب بهرهمند شوند؟ فرمود: چنان كه با آفتاب پس ابر بهرهمند مي شوند». (2)
2. دلیل قرآنی: يكي از دلايل حيات حضرت حجت(عج) در عصر غيبت، آيات سوره قدر است: «فرشتگان و روح به اذن خدا، همه فرمان‌ها و سرنوشت ها را فرود مي‌آورند». نكته مهم، واژه «تنزل الملائكة و الروح» است كه فعل مضارع معناي استمرار را مي‌رساند. قيدي براي آن معين نشده تا بگوييم نزول در سال خاصي بوده و تمام شده، بلكه هر سال شب قدري دارد. (3) هر شب قدر، ملائكه و روح، امر پروردگار را نازل مي كنند. جايگاه نزول امر، قلب مقدس ولي عصر(عج) مي‌باشد.
امام جواد (ع) به شيعيان توصيه كرده‌اند كه به وسيله اين آيه با آن ها (مخالفان امامت) استدلال كنيد؛ «اي شيعيان! به آيه "انا انزلناه في ليلة مباركة" استدلال كنيد. اين سوره (دخان) پس از رسول خدا، خاصّ ولي امر در هر عصري است». (4)
آيات ديگري نيز وجود دارد كه به نوعي دلالت بر زنده بودن امام زمان(عج) مي كند، مانند سوره های: مائده / 56، مجادله / 22، صافات / 173، انفال / 7، قصص/ 5، نور/ 55، توبه / 32 - 33، فتح / 28، صف / 8 - 9 و ... . (5)
3. دلیل روایی و نقل تاریخی: اما دلايل تاريخي و روايي در مورد ولادت امام زمان در زمان و مكان معين و تداوم حيات معجزه گونه ايشان، بسيار زياد است كه به دليل عدم درخواست شما ذكر نشد. در صورت تمايل، مي توانيم مشروح اين دلايل را ارائه دهيم.
پي نوشت ها:
1. فصلنامه انتظار، ج 1، ص 66 - 70.
2. شيخ صدوق، الأمالي، المجلس الرابع و الثلاثون، ص 186، انتشارات كتابخانه اسلاميه، 1362 هجرى شمسى.
3. ثقة الاسلام كلينى، اصول كافي، كتاب الحجة، باب في شأن انا انزلناه في‌اليلة القدر و تفسيرها، حديث 2، دار الكتب الإسلامية، تهران، 1365 ه ش.
4. اصول كافي، همان، ج 1، ص 245.
5. لطف الله صافي گلپايگاني، امامت و مهدويت، ج 2 - 1، ج 2، ص 156 - 160، انتشارات جامعه مدرسين.
