در قرآن مجيد آيات زيادي در مورد شأن و مقام و حقانيت اميرالمومنين علي (ع) وجود دارد و ما مشهورترين آنها را كه در تفاسير شيعه و سني به آن اشاره شده را مي آوريم:

1- « الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً »(1)

 امروز كافران از (زوال) آئين شما مايوس شدند، بنا بر اين از آنها نترسيد و از (مخالفت) من بترسيد، امروز دين شما را كامل كردم و نعمت خود را بر شما تكميل نمودم و اسلام را به عنوان آئين (جاودان) شما پذيرفتم.

2- «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِينَ» (2)

 اي پيامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است كاملا (به مردم) برسان و اگر نكني، رسالت او را انجام نداده‏اي و خداوند تو را از (خطرات احتمالي) مردم نگاه مي‏دارد، و خداوند جمعيت كافران (لجوج) را هدايت نمي‏كند.

دو آيه فوق درباره واقعه غدير و نصب حضرت علي به عنوان جانشيني پيامبر نازل شده است.

3-« إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ »(3)

 سرپرست و رهبر شما تنها خدا است، و پيامبر او، و آنها كه ايمان آورده‏اند و نماز را بر پا مي‏دارند و در حال ركوع زكات مي‏پردازند.

اين آيه در جريان صدقه دادن حضرت در ركوع نازل شد

4- « وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ »(4)

 بعضي از مردم (با ايمان و فداكار، همچون علي ع در" ليلة المبيت" به هنگام خفتن در جايگاه پيغمبر ص)، جان خود را به خاطر خشنودي خدا مي‏فروشند، و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.

اين آيه شريفه مربوط به " ليله المبيت " است كه حضرت علي به جاي پيامبر خوابيدند تا جان ايشان حفظ شود.

5- « يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا ناجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْواكُمْ صَدَقَةً ذلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ أَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (5)

اي كساني كه ايمان آورده‏ايد هنگامي كه مي‏خواهيد با رسول خدا نجوي كنيد قبل از آن صدقه‏اي (در راه خدا) بدهيد، اين براي شما بهتر و پاكيزه‏تر است، و اگر توانايي نداشته باشيد خداوند غفور و رحيم است.

اين آيه كه معروف به آيه نجوي است فقط حضرت علي به آن عمل كردند و پس از پرداخت صدقه با پيامبر نجوا مي كردند.

پي نوشت ها:

1. مائده(5)آيه3.

2. همان، آيه67.

3. همان، آيه55.

4. بقره(2)آيه207.

5. مجادله(58)آيه12

همه انسانها بر فطرت توحيد متولد مي شوند و اگر فطرتشان توسط تربيت پدر و مادر و محيط و ... خدشه دار نگردد، بر اين فطرت به بلوغ مي رسند و بر اين فطرت زندگي مي كنند. پيامبر فرمود:

كل مولود يولد علي الفطرة، يعني المعرفة بأن الله عز وجل خالقه ، كذلك قوله: " ولئن سألتهم من خلق السماوات والأرض ليقولن الله (1)" .(2)

هر فرزندي بر فطرت يعني شناخت خدا به خالقيت متولد مي شود و بر اين اساس قرآن مي فرمايد: اگر از آنان بپرسي چه كسي زمين و آسمان ها را آفريده؟ گويند: خدا.

كل مولود يولد علي الفطرة فأبواه يهود انه وينصر انه أو يمجسانه(3)

هر فرزندي بر فطرت توحيد و اسلام (تسليم در برابر خدا و وحي و دين حق) متولد مي شود و اين پدر و مادرش هستند كه او را يهودي، مسيحي يا مجوسي مي كنند.

امام علي (ع) هم بر اين فطرت متولد شد و پدر و مادر و اجدادش موحد و بر فطرت توحيدي و دين جدشان ابراهيم بودند و از همان دوران خردسالي در دامن پيامبر رشد كرد و توسط ايشان كه برترين موحد بود، تربيت شد و فطرتش شكوفا گرديد و به برترين درجه انساني بعد از پيامبر رسيد.

امام علي اولين كسي بود كه نبوت پيامبر را تصديق كرد در حالي كه هنوز به سن بلوغ ظاهري نرسيده بود.(4) از اين رو اهل سنت با همه ارادتي كه به خليفه اول و دوم دارند، حساب امام علي را از اين حيث جدا كرده و فقط در باره او از عبارت "كرّم الله وجهه" استفاده مي كنند تا اعلام كرده باشند ديگران با همه ارزش و احترامي كه دارند، ولي در برهه اي از عمر به شرك آلوده شده اند. ولي امام علي حتي قبل از نبوت هم به شرك آلوده نشده و بر فطرت پاكي كه تولد يافت رشد كرد تا به سن تميز رسيد و قبل از رسيدن به بلوغ ظاهري به نبوت پيامبر هم ايمان آورد.

اين كه امام علي هنگام بعثت 10 (يا 11)ساله بوده(5) و در واقعه دعوت خويشاوندان در سال سوم بعثت سيزده ساله بوده، از مسلمات تاريخ است و همه عالمان و مورخان بر آن اقرار دارند از اين رو در بحث اولين مسلمان، عالمان اهل سنت براي اين كه مثلا ابوبكر را به عنوان اولين مسلمان معرفي كنند، امام علي و حضرت خديجه را به عنوان افراد خانواده پيامبر جدا كرده و امام علي (ع) را چون هنوز به سن بلوغ ظاهري نرسيده بود، كنار مي گذارند و مطرح مي كنند كه ايشان گر چه ايمان آورد، ولي چون هنوز به سن تكليف نرسيده بود از اين رو ايمان آوردنش را به ايمان كساني كه به اين سن رسيده بودند، قياس نمي كنيم.

از ابوحنيفه نقل شده:

إن أول من آمن من النساء خديجة و أول من أسلم من الرجال أبو بكر و أول من أسلم من الغلمان علي بن أبي طالب رضي الله عنهم .(6)

اولين زني كه ايمان آورد، خديجه و اولين مرد، ابوبكر و اولين نوجوان، علي بود.

و اين استدلال در كلام عالمان ديگر اهل سنت هم ديده مي شود.(7)

براي اطلاعات بيشتر به سايت وليعصر زير نظر آيت الله حسيني قزويني و سايت و كتابهاي آيت الله ميلاني كه بيش از صد جلد كتاب در مورد شبهات اهل تسنن نوشته اند مراجعه بفرماييد.

پي نوشت ها:

1. لقمان(31) آيه25.

2. كليني، كافي، تهران، اسلاميه، 1363ش، ج2، ص13.

3. احمد بن حنبل، مسند، بيروت، دار صادر، ج2، ص233.

4. حاكم نيشابوري، مستدرك الصحيحين، ج3، ص133.

5. بيهقي در سنن خود امام را هنگام اسلام آوردن 10 يا 11 ساله شمرده است. (بيهقي، السنن الكبري، بيروت، دار الفكر، ج6، ص206.

6. مجمد بن احمد الدولابي، الذريه الطاهره النبويه، كويت، دار السلفيه، 1407ق، ص63.

7. طبراني، كتاب الاوائل، بيروت، مؤسسه الرساله، 1403ق.

پرسشگر محترم در كتاب مذكور دو ختم يا علي آمده است كه هيچ كدام مستند ندارد.

گر چه بدون شك توسل به امام علي و بردن نام ايشان و تكرار آن، عبادت است و به خواست خدا نتيجه بخش بوده و رواشدن حاجت را در پي دارد، ولي اين ختم ها به اين صورت مشخص و معين سند روايي ندارند و تجربي هستند يعني شخصي چنين ختمي از روي ذوق خود انجام داده و نتيجه گرفته و بعد آن را سفارش كرده است.

ما ضمن دعوت شما به توسل به امام علي و نام مبارك ايشان، به چنين ختم معيني نه توصيه مي كنيم و نه نهي مي نماييم.

اگر خواستيد به نام مبارك امام متوسل شويد، همان گفتن "يا علي" و تكرار آن كافي است و گفتن "عليه السلام" در هر بار و تكرار آن لازم نيست.

در روايات به اين كه پيامبر(ص) كدام دست امام (ع)را بالا برد، تصريح نشده يا ما نيافتيم. در روايات آمده كه پيامبر(ص) علي(ع) را به كنار خويش فراخواند و دست (و بازوي) او را گرفت و بالا برد به گونه اي كه  سفيدي زير كتف رسول خدا (ص)ديده شد. (1)

با توجه به اين كه پيامبر(ص) هميشه به طرف راست علاقه بيشتر داشته (2) و وقتي هم اهل بيت خدمت ايشان مي رسيدند، امام علي(ع) را در جانب راست خود مي نشاند (3) و معمول هم اين است كه وقتي مي خواهند كسي را معرفي كنند او را در طرف راست خود مي گيرند و با دست راست خود بازوي چپ او را گرفته و بلند كرده و به مردم معرفي اش مي كنند، احتمال قوي اين است كه رسول خدا (ص)امام(ع) را در طرف راست خود نگه داشته و با دست راست خود با زوي چپ امام (ع)را گرفته و بلند كرده و او را معرفي نموده است.

البته به نظر تفاوتي نمي رسد و مهم نيست كه با كدام دست، بازوي امام(ع) را گرفته و بالا برده باشد و اگر تفاوتي داشت، در روايات و نقل ها اين كه كدام دست بوده، معلوم مي شد.

پي نوشت ها:

1. كليني، كافي، تهران، اسلاميه، 1363 ش، ج 8، ص 27.

2. علامه حلي، نهاية الإحكام، قم، اسماعيليان، 1410 ق، ج 1، ص 53.

3. ابن نما، مثير الاحزان، نجف، حيدريه، 1369 ق، ص 12.

سقيفه كودتا بود و كودتاگران سقيفه جاهل نبودند تا امام آنان را آگاه نمايد و بر اشتباه و سوء برداشت هم نبودند تا امام با احتجاج و استناد به قرآن و حديث آنان را به راه صواب آرد. آنان خود شاهد شأن نزول اين آيات بودند و بارها و بارها از زبان پيامبر بيان اين آيات را شنيده بودند و تصريح هاي پيامبر در مورد امام علي و ... را مي دانستند و خود در غدير شاهد و بيعت كننده با امام بودند و ...
آنها اصلا از امام نظر نخواستند و سؤال نكردند و توضيحي نطلبيدند و اجازه سخن به امام ندادند تا امام به آيه و روايت استناد كند. اصلا در سقيفه و بعد از سقيفه (تا زمان شوراي شش نفره) امام فرصت و مجال سخن گفتن نيافت تا بخواهد دليل و برهان بياورد.
امام و ياران با وفايش بر بالاي جنازه مقدس رسول خدا به تجهيز ايشان مشغول بودند كه آنان در سقيفه جمع شدند و با استدلال هاي خود انصار را كنار زدند و با ابوبكر به عنوان خليفه بيعت كردند و بعد هم با زور از همه از جمله امام خواستند كه بدون چون وچرا بيعت كند.
بله اگر مجلس شور و بحث و اعلام نظر تشكيل شده بود و به امام هم آگاهي داده بودند و امام حاضر نشده بود يا دليل و برهان نياورده بود، اشكال شما وارد بود ولي اصلا اجازه اين كارها را ندادند.
بله امام بعدها در شوراي شش نفره اي كه عمر براي تعيين خليفه تشكيل داد و در دوران خلافت خود به كرات ادله قرآني و برهاني و روايي سزاوارتر بودن خود را بيان كرد تا در تاريخ ثبت شود و حجت بر مردم آن زمان و آيندگان تمام گردد.
بله حضرت زهرا به خاطر اين كه زن بود و دختر پيامبر و مورد احترام در جامعه اسلامي، از فرصتي كه برايش پيش آمد استفاده كرد و به مسجد رفت و سخنان خود را گفت و خليفه هم گمان نمي كرد امر به آنجا برسد و گر نه به ايشان هم اجازه سخن نمي دادند.
وقتي خلافت از شوهرش و فدك از خودش به زور گرفته شد، ايشان به مسجد رفت و احتجاج كرد. خليفه بر اين گمان بود كه ايشان سخني عليه خلافت نخواهد گفت و اگر هم بخواهد سخن بگويد ، سخناني آتشين و انقلاب خيز نتواند گفت و لازم نمي ديد بيش از آن حرمت او را بشكند و زمينه هاي اعتراض عليه خود را فراهم آورد از اين رو وقتي ايشان به مسجد تشريف آوردند او را با احترام پذيرفت و دلجويي كرد و وعده ها داد. ولي وقتي با سخنان آتشين و برهان هاي محكم او مواجه شد و به قول معروف پاي چراغ را تاريك ديد، حرمت گذاري را وانهاد با توهين صريح به او و شوهرش، ايشان و ديگران را خاموش كرد. (1)
پي نوشت ها:
1. جوهري، سقيفه، بيروتف شركه الكتبي، 1413ق، ص104. 

مسجد خانه خدا در زمین، (1) مرکز وحی، (2) منبع فیوضات معنوی و برکات گوناگون برای نمازگزاران و جامعه اسلامی است . بی گمان مکانی که چنین جایگاهی نزد خداوند دارد، حضور در آن، آثار فراوانی را خواهد داشت و بدون تردید شامل حال مکلفان و حاضران در مسجد اعم از زن و مرد نیز خواهد بود .

آثار حضور در مسجد چنان متنوع است که به سختی می توان پیرامون تمامی آنها سخن گفت; چنانکه در یکی از احادیث امام علی علیه السلام، برای حضور در مسجد هشت اثر برشمرده شده است:

«من اختلف الی المسجد اصاب احدی الثمان; اخا مستفادا فی الله، او علما مستطرفا او آیة محکمة او یسمع کلمة تدل علی هدی، او رحمة منتظرة، او کلمة ترده عن ردی، او یترک ذنبا خشیة او حیاء; (3) کسی که به مسجد رفت و آمد می کند، یکی از منافع هشتگانه نصیب او می شود: برادری مفید و با ارزش در راه خدا، یا علم و دانش نو، یا دلیل و برهان محکم [برای تثبیت عقاید]، یا کلماتی که موجب هدایت شود [می شنود]، یا رحمت مورد انتظاری [شامل حال او می شود]، یا مواعظی که او را از فساد و گناه باز دارد، [می شنود،] یا به خاطر ترس یا حیا و آبروی خود گناهی راترک می کند .»

برخی از آثار حضور در مسجد را می توان به شرح زیر مورد مطالعه قرارداد:

1 . آثار عبادی

از مساجد به عنوان خانه های خدا در زمین (4) و نیز خانه های متقیان (5) و مؤمنان (6) یاد شده است . این عنوان به خوبی ماهیت عبادی مسجد را نشان می دهد; اینکه مسجدها، اولا و اساسا برای ایجاد ارتباط بین بنده و معبود او واعلام بندگی و عبودیت برای آفریدگار بنا می شوند . بر این اساس نیز اصلی ترین اثر حضور در آن در بعد عبادی خواهد بود: «واقیموا وجوهکم عند کل مسجد وادعوه مخلصین له الدین کما بداکم تعودون » ; (7) «[هنگام عبادت و] در هر مسجدی به سوی او توجه کنید و او را بخوانید و دین [خود] را برای او خالص کنید . همچنان که در آغاز شما راآفرید، بار دیگر در رستاخیز باز می گردید .»

2 . آثار علمی

کارکرد علمی مسجد در عصر رسول خدا صلی الله علیه و آله و توصیه های ائمه علیهم السلام در این باره، ما را با یکی دیگر از آثار حضور در مسجد آشنا می سازد . رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «کل جلوس فی المسجد لغو الا ثلاثة: قرائة مصل او ذکر الله او سائل عن علم; (8) هر نشستنی در مسجد بیهوده است، مگر اینکه برای سه کار باشد; خواندن قرآن، ذکر خدا، پرسش از علم .»

3 . آثار اجتماعی

مسجد به عنوان یک مرکز دینی برای عموم، نقش اساسی در شکل گیری اجتماعات مسلمین دارد . از این جهت بطور طبیعی مسجد می تواند کارکرد اجتماعی نیز داشته باشد . حضور زنان و مردان و تبادل اخبار و اطلاعات اجتماعی، جویا شدن از احوال هم و احوال مسلمین، تنها بخشی از این ظرفیت بزرگی است که مساجد دارند . در این مکانها مؤمنان فرصت می یابند با جمعی آشنا شوند که از نظر دین و عبودیت با آنان همرنگ هستند و توان ایجاد گروههای اجتماعی هماهنگ را دارند . بنابراین آنان می توانند از بین اهل مسجد برادران یا خواهران مناسبی، از حیث دینی، برای خود بیابند که طبعا آثار آن در ابعاد اجتماعی بروز خواهد کرد .

امام صادق علیه السلام فرمود: «لا یرجع صاحب المسجد باقل من احدی ثلاث خصال: . . . واما اخ یستفیده فی الله; (9) اهل مسجد به کمتر از یکی از سه چیز از مسجد بر نمی گردد [که یکی از آنها] دوستی است که از او در مسیر خدا استفاده می کند .»

زنان و مردان با حضور در مساجد، می توانند از یک اجتماع سالم دینی بهره مند شوند .

طبق روایتی که از امام علی علیه السلام نقل شد، تاثیرات رفتاری که حضور در مسجد برجای می گذارد، می تواند جامعه دینی را از فساد و گناه پاک کرده و مسلمین را به سمت یک جامعه سالم هدایت کند:

«او کلمة ترده عن ردی او یترک ذنبا خشیة او حیاء; یا کلماتی می شنود که او را از فساد و گناه باز می دارد . و یا به خاطر ترس [از خدا] یا حیا و آبرو، گناهی را ترک می کند .»

بر این اساس حضور در مسجد، می تواند نقش بازدارنده در ارتکاب جرایم و گناهان نیز داشته باشد .

4 . آثار سیاسی

مسجد همواره در کنار کارکرد اجتماعی، عبادی و معنوی خود، کانون سیاسی در جامعه مذهبی نیز بوده است . این موضوع چه در زمان پیامبر و چه در زمان خلفاء و امام علی علیه السلام و دیگران قابل پیگیری است و نمونه های فراوانی درباره آن می توان ذکر کرد .

در این دوران نه تنها آثار سیاسی حضور مردان در مسجد بلکه آثار سیاسی حضور زنان در مسجد نیز مشهود است . که حضور حضرت فاطمه علیها السلام در مسجد و دفاع وی از حق ولایت علی علیه السلام، یکی از آنهاست . همچنین سخنرانی حضرت زینب در مسجد که از مسلمات تاریخی است . (10) این اثر را در انقلاب اسلامی نیز می توان به خوبی مشاهده کرد .

تربیت سیاسی که در مسجد ارائه می شود، به دلیل ماهیت مذهبی آن می تواند نسلی را پدید آورد که پشتوانه جامعه دینی باشند و در برابر حوادث سیاسی هوشیاری لازم را داشته باشند . از این رو حضور زنان در کنار مردان در مسجد ضروری می باشد، چرا که اگر زنان از حضور در این مکان محروم شوند، در واقع این تربیت بطور ناقص انجام خواهد شد . در حالی که بانوان به دلیل تاثیر عمیق تر بر فرزندان و نقش تربیتی خود، در صورت برخورداری از تربیت سیاسی مسجد، بلوغ سیاسی را بطور شگفت انگیزی افزایش خواهند داد .

5 . آثار روحی و اخلاقی

فضای مسجد، نورانی و الهی است . چنانچه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز در حدیثی به آن اشاره فرموده است: «ما جلس قوم فی مسجد من مساجد الله تعالی یتلون کتاب الله [و] یتدارسونه بینهم الا تنزلت علیهم السکینة وغشیتهم الرحمة وذکرهم الله فیمن عنده; (11) قومی [با یکدیگر] در مسجدی از مساجد خداوند متعال برای تلاوت و آموختن قرآن ننشینند; مگر آن که آرامش برایشان نازل و رحمت الهی شامل حال آنها شود . و خداوند از آنها در میان کسانی که نزد او هستند یاد می کند .»

در حدیث دیگری از آن حضرت می خوانیم که فرمود: «من کانت المساجد بیته ضمن الله له بالروح والراحة والجواز علی الصراط; (12) هر کس که مسجدها خانه اش باشد، خداوند آسایش و آرامش و عبور از صراط را برای او ضمانت می کند .» و این گونه است که مؤمن در مسجد، به مانند ماهی در دریا می ماند .

اطمینان و آسایش حاصل از حضور در مسجد، توانایی انجام صحیح وظایف و تکالیف شرعی دیگر را نیز بدست خواهد داد .

در این زمینه این نکته را نیز یادآور می شویم که به دلیل لطافتهای روحی و تاثیر پذیری عاطفی شدید در بانوان، نیاز به حضور برای کسب آرامش الهی و قلبی، درباره آنان بیشتر احساس می شود .

از نظر اخلاقی نیز وضع به همین ترتیب است; زیرا زنان به دلیل اینکه بیشتر عمر خود را در خانه ها صرف خانه داری و تربیت فرزندان می کنند و بارها در مشکلات مختلف در تنگنا قرار می گیرند، بیشتر از مردان نیازمند آرامش و یافتن محلی برای کسب راحتی روانی هستند . و البته در فضایی به نام مسجد که اساس آن بر نورانیت، عبودیت و ارتباط خالق و مخلوق است، امکان فراهم شدن آن بیشتر است . ویژگیهایی که در جماعت هست، در غیر آن نیست .

امام صادق علیه السلام فرمود: «کان ابی اذا حزنه امر جمع النساء والصبیان ثم دعا وامنوا; هرگاه پدرم از چیزی غمگین می شد، زنها و بچه ها را فرا می خواند و دعا می کرد و آنها آمین می گفتند .»

6 . آثار معنوی و اخروی

در روایات از ثوابها و اجرهای متعدد برای حاضران در مساجد، فراوان یاد شده است از جمله:

1 . «ان فی التوراة مکتوبا: ان بیوتی فی الارض المساجد فطوبی لمن تطهر فی بیته ثم زارنی فی بیتی وحق علی المزور ان یکرم الزائر; (13) در تورات نوشته شده است که [خداوند می فرماید:] مسجدها خانه های من در زمین هستند . خوشا به حال کسی که خود را در خانه اش تمیز کند و در خانه من به زیارتم بیاید و حق زائر این است که میزبان او را محترم شمارد .»

2 . قال رسول الله صلی الله علیه و آله: «المساجد سوق من اسواق الآخرة قراها المغفرة وتحفتها الجنة; (14) مساجد بازاری از بازارهای آخرتند . آمرزش [و بخشش] از وسایل پذیرایی آنها است و هدیه آنها بهشت است .»

3 . قال رسول الله صلی الله علیه و آله: «سبعة یظلهم الله فی ظله یوم لا ظل الا ظله: . . . رجل قلبه متعلق بالمسجد اذا خرج منه حتی یعود الیه; (15) هفت گروه در قیامت مورد توجه خدا قرار می گیرند . . . [که از جمله آنهاست،] شخصی که وقتی از مسجد خارج می شود تا زمان برگشت، توجه اش به مسجد باشد .»

4 . قال الصادق علیه السلام: «لا یرجع صاحب المسجد باقل من احدی ثلاث خصال: اما دعاء یدعو به یدخله الله به الجنة واما دعاء یدعوا به فیصرف الله عنه به بلاء الدنیا . . . ; اهل مسجد به کمتر از یکی از سه ویژگی باز نمی گردد: یا دعایی می کند که خداوند به برکت آن، او را به بهشت می برد، یا دعایی می کند که به سبب آن بلای دنیا را از او دور می کند و یا . . .»

این همه نشان می دهد، حضور در مسجد، علاوه بر آثار دنیوی، از جنبه اخروی و کمالات معنوی نیز - به عنوان عاملی تاثیرگذار - مورد توجه است . نقل است که شیخ الرئیس ابوعلی سینا برای ابو سعید ابوالخیر نوشت: چه لزومی دارد، مردم همه در مسجد اجتماع کنند، با اینکه خداوند از رگ گردن به انسان نزدیکتر است . هرجا که باشی اگر رابطه ات با خدا برقرار باشد، نتیجه خواهی گرفت . وی در پاسخ نوشت: اگر چند چراغ در یک جا روشن باشد، اگر یکی از آنها خاموش شد، چراغهای دیگر روشن است، ولی اگر همان چراغها هر کدام در یک اطاق باشد، اگر یکی از آنها خاموش شد، آن اتاق در تاریکی فرو خواهد رفت . انسانها نیز این گونه اند; بعضی گناهکارند، اگر تنها باشند، شاید موفق به کسب فیوضات الهی نشوند، ولی اگر در جمع باشند، شاید خداوند به برکت افراد دیگر، آنها را هم مشمول برکات خود سازد . (16)

نکته:

هرچند در تمام ثمرات حضور در مسجد، زنان و مردان مشترک اند و تبعیض بین آنها به چشم نمی خورد، اما نکته ای وجود دارد که اطلاع از آن، موجب درک مطلوب بودن حضور بانوان است . حقیقت این است که بانوان فرصت بیشتری در اختیار دارند بر خلاف مردان که اغلب عمر آنان را موضوع تامین معاش اشغال می کند . همچنین، همبستگی و دلبستگی بین زنان بیشتر از مردان است و آنان قدرت انتقال و سرعت انتقال بیشتری نسبت به مردان دارند و در تبادل اطلاعات دینی، سیاسی، اخلاقی و اجتماعی موفقتر هستند . و نیز به دلیل لطافت روحی و صافی قلب و عاطفه مادری و همسری توان تاثیرگذاری بیشتری در خانواده دارند . از این جهت است که حضور آنان در مسجد، می تواند کل فضای خانواده و به دنبال آن جامعه را دگرگون کند . از سوی دیگر، ویژگیهای اخلاقی و سلیقه ای بانوان به گونه ای است که آنان می توانند خدمات بیشتر و بهتری برای مسجد ارائه کنند .

پی نوشت:

1) مستدرک الوسایل، ج 3، ص 213 و 359 .

2) کنزالعمال، ج 7، ص 448 .

3) وسایل الشیعه، ج 3، ص 480 .

4) مستدرک الوسایل، ج 3، ص 313 .

5) همان، ص 359 .

6) کنز العمال، ج 7، ص 650 .

7) اعراف/29 .

8) بحارالانوار، ج 77، ص 86; وسایل الشیعه، ج 3، ص 86 .

9) وسایل الشیعه، ج 3، ص 477 .

10) برای مطالعه بیشتر پیرامون حضور سیاسی زنان در مساجد رجوع کنید به بلاغات النساء، بانوانی مثل سوده همدان و . . . .

11) مستدرک الوسایل، ج 3، ص 363 .

12) همان، ج 3، ص 554 .

13) وسایل الشیعة، ج 3، ص 482 .

14) مستدرک، ج 3، ص 361; بحارالانوار، ج 81، ص 4; امالی طوسی، ص 139 .

15) وسایل الشیعة، ج 3، ص 481 .

16) داستانها و پندها، ج 9، ص 58 .

چرا مسلمین بعد از رحلت پیامبر (ص) با حضرت علی (ع) بیعت نکردند؟

قبل از پرداختن به علل و ریشه یابی عدم اطاعت مسلمانان صدر اسلام نسبت به موضوع خلافت علی ـ علیه السّلام ـ تذكر این نكته لازم است كه: بر اساس شواهد قطعی تاریخی، آنچه مسلم است این است كه كوتاهی و قصور مسلمانان صدر اسلام و حداقل مسلمانان ساكن مدینه، در رابطه با موضوع خلافت امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ از باب جهل و بی خبری نبوده است بلكه این بی تفاوتی، سكوت و عدم اطاعت - بنابراین به عواملی كه ذیلاً اشاره می شود - از روی توجه و آگاهی بوده است.

زیرا شخصیت ممتاز امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ برای مسلمانان صدر اسلام، یك چهره ای شناخته شده و كاملاً آشنا بود و برتری و درخشش حضرت در میان اصحاب پیامبر ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ و لیاقت و شایستگی حضرت برای امر خلافت و زعامت امت بعد از پیامبر، بر همگان آشكار بود.

از سوی دیگر با توجه شایستگی های منحصر به فرد امیر المؤمنین و بنابراین به دستور وحی، پیامبر اكرم ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ مكرراً مسأله خلافت و جانشینی علی ـ علیه السّلام ـ را در موارد متعددی مطرح و اعلام نموده بود كه مهم ترین آن، صحنة با شكوه غدیر است كه پیامبر ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ علی ـ علیه السّلام ـ را در حضور جمعیت انبوه حاضر به خلافت بعد از خود معرفی نمود و از حاضران نیز بیعت گرفت. این جریان در منابع شیعه و سنی از طرق صحابه به طور متواتر منعكس شده است.

با اینكه انتظار می رفت - با توجه به زمینه سازی پیامبر ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ بلافاصله بعد از رحلت حضرت پیامبر ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ زمام امور را در درست گیرد و رهبری امت و مقام خلافت را بر عهده بگیرد. اما عملاً چنین نشد و مسیر خلافت به انحراف كشانده شد و علی ـ علیه السّلام ـ از صحنة سیاسی و مركز تصمیم گیری به كنار گذاشته شد!؟

بررسی و ریشه یابی عوامل این رخداد مهم تاریخی نیاز به تبیین و تحلیل گسترده دارد كه در اینجا به اختصار به چند چیز به عنوان عوامل اساسی و كلیدی این رخداد تلخ، اشاره می گردد:

۱. دنیا طلبی و عافیت خواهی

روحیة دنیا طلبی و عافیت خواهی اكثر مردم، مخصوصاً گروه خواص و نخبگان جامعه آن روز، یكی از مهم ترین علل بی تفاوتی و رویكرد محافظه كارانة آنان نسبت به این رخداد تلخ، محسوب می شود. این امر باعث گردید كه مردمان آن روز كه حماسه های بی نظیر امیر المؤمنین را در صحنه های جهاد به چشم سر مشاهده كرده بودند و سخنان پیامبر ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ را در مورد شخصیت بی همانند علی ـ علیه السّلام ـ مخصوصاً موضوع وصایت حضرت را، شنیده بودند - با این حال در موقعیت حساس هنگامه رحلت پیامبر ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ علی ـ علیه السّلام ـ را تنها بگذارند و در مقابل توطئه گروه كودتاچیان كه به سركردگی خلیفه دوم و اول در سقیفه طرح تصاحب قدرت و غصب خلافت را در انداختند، از حضرت علی ـ علیه السّلام ـ حمایت ننمایند و انحراف آشكار مسیر خلافت را نظاره گر باشند.

از این جهت دنیا طلبی و حفظ جان و مال و موقعیت مانع از عكس العمل آنان در این خصوص گردید و از موضع گیری در برابر مجموعة سقیفه را كه با خطرات احتمالی مواجه بود. خود را كنار نگهداشتند و سكوت و بی تفاوتی را برای خود ترجیح دادند كه این روحیه البته معلول ضعف ایمان آن بود كه بدان اشاره می شود.

۲. قوم محوری و قبیله گرائی

عمدة مسلمانان و كسانی را كه در كنار پیامبر حضور داشتند، با توجه به ظهور اسلام در جزیرة العرب - مجموعة اعراب مسلمان مكه و مدینه (مهاجرین و انصار) تشكیل می دادند. آنان علی رغم گرویدن به اسلام، علقه های قومی و فرهنگ قبیله محوری هنوز در تصمیم گیری های آنان دخیل بود.

در اولین لحظات بعد از رحلت پیامبر ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ گروه مهاجرین مكه و در رأس آنان ابوبكر و همفكرانش در برابر قبایل انصار به صف آرای پرداختند و با اكثریت گروه انصار به پیشوای "سعد بن عباده"[۱] رئیس خزرجیان، ‌ به مقابله بر خواستند و سرانجام نیز با حیله های حساب شده و تهدید خلیفه دوم، در این رقابت پیروز گردیدند و قدرت را تصاحب نمودند.

در چنین اوضاع و احوالی كه رگه های جاهلیت قوم گرائی گل كرده بود و دو طایفة مهاجر و انصار بر سر خلافت پیامبر ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ به جنگ و ستیز برخواسته بودند، فقط عده اندكی از پیروان راستین پیامبر ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ و رجال بنی هاشم به علی ـ علیه السّلام ـ وفادار ماندند كه این تعداد نیز بسیار كم و انگشت شمار بودند و در حدی نبودند كه بتوانند حركت جامعه را از وضعیت به وجود آمده تغییر دهند زیرا رنگ نفاق در چهره اكثر مدعیان تقرب پیامبر ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ مشهود بود همان هایی كه بعداً جریان هایی مثل ناكثین و مارقین و ... در برابر حضرت علی ـ علیه السّلام ـ پدید آورند.

۳. قریب العهد بودن به اسلام

بسیاری از مسلمانان، به تازگی به اسلام گرویده بودند و آگاهی عمیق و ایمان راسخ نسبت به آموزه های دینی و قرآنی نداشتند، طبیعی بود كه از سوی این عده نیز انتظار حركت اصلاحی و حمایت از حضرت در آن شرایط وجود نداشت بلكه حتی خطر تفرقه و ارتداد در میان آنان نیز وجود داشت. خود امیر المؤمنین در این رابطه می فرماید:

«به خدا سوگند اگر خطر ایجاد اختلاف و شكاف در میان مسلمانان نبود و بیم آن نمی رفت كه بار دیگر كفر و بت پرستی به سرزمین اسلام باز گردد و اسلام محو و نابود شود. من موضع دیگری در برابر آنان می گرفتم، لكنا علی غیر ماكنا لهم علیه».[۲] بدیهی است كه از چنین مجموعة كه خطر ارتداد بسیار از آنان موجب سكوت حضرت گردید، توقعی حمایت و دفاع و ایثار نخواهد بود. [۳]

۴. كینه و عقده نسبت به حضرت

بسیاری از قبایلی كه در مكه و در مدینه و اطراف آن زندگی می كردند نسبت به علی ـ علیه السّلام ـ بی مهر بودند و كینه او را در دل داشتند زیرا علی بود كه پرچم كفر این قبایل را سرنگون كرد و قهرمانان آنان را به خاك ذلت افكند. این افراد هر چند بعدها پیوند خود را به اسلام اعلام نمودند ولی در باطن - علی رغم تظاهر به اسلام - بغض و عداوت علی ـ علیه السّلام ـ را در دل داشتند. [۴]

بنابراین با توجه به عقده ها و كینه های دیرینة جمعی، تازگی و نوآموزی بسیار دیگر، گرایش طایفه ای و قومی جمعی دیگر، و مهم تر از همه قدرت طلبی عناصر مطرح و در میان اصحاب پیامبر و محافظه كاری و نفاق نخبگان همه و همه عواملی بودند كه زمینة حمایت مردمی از حضرت علی ـ علیه السّلام ـ را به حداقل رسانده و امام ـ علیه السّلام ـ را مجبور به انتخاب به سكوت تلخ نمایند.

پی نوشت ها:
[۱] . پژوهشی عمیق پیرامون زندگی علی ـ علیه السّلام ـ، جعفر سبحانی، ص ۲۰۱ - ۲۰۹، چاپ سوم، ۱۳۶۶، انتشارات جهان آراء.
[۲] . شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج۱، ص ۳۰۷، چاپ اول قاهره، دارالاحیاء الكتب العربیه، ۱۳۷۸ هجری قمری.
[۳] . سیرة پیشوایان، مهدی پیشوائی، ص ۶۳ - ۷۲. چاپ دوم، مؤسسه امام صادق ـ علیه السّلام ـ، ۱۳۷۴ هجری قمری، قم.
[۴] . پژوهشی عمیق پیرامون زندگی علی ـ علیه السّلام ـ، جعفر سبحانی، ص ۲۱۹.

می خواستم لطف کنید دو کتاب در مورد نحوه حکومت امام علی (علیه السلام) ذکر کنید. یکی برطبق روایات شیعیان و یک کتاب از اهل تسنن.

گفته می شود که برخی ازحیوانات مانند سوسک، کلاغ و گنجشک ولایت حضرت علی (علیه السلام) را قبول نکرده اند. به این ترتیب هریک درجایگاه های پست حیوانات قرار دارند. آیا این مطلب صحیح بوده و درصورت صحت این مطلب، منبع آن را معرفی نمایید.

سلام حضرت علی (علیه السلام) چند روز پس از شهادت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) ازدواج کردند؟