پاسخ:
درست است که هجوم به خانه حضرت زهرا (سلام‌الله علیها) آن هم در مدت کوتاهی بعد از رحلت پیامبر خدا ‏(صلّی اللّه علیه و آله)، واقعاً شگفت است؛ ولی صرف شگفتی، دلیل بر عدم وقوع یک ماجرا نیست.
ماجرای هجوم به خانه حضرت زهرا و امیر مؤمنان (علیهماالسلام) در منابع متعدّد شیعه و اهل سنت نقل شده و اسناد بسیار محکم و غیرقابل انکاری دارد. یکی از اسناد این ماجرا این است که خلیفه اول در آخرین لحظات قبل از فوت، از برخی کارها و از جمله ورود قهری (تجاوز) به خانه حضرت زهرا (س) اظهار پشیمانی کرد. طبق نقل طبری، ابوبکر به عبدالرحمن بن عوف گفت: «…فَوَدَدتُ أنّى لَم أکشِف بیتَ فاطمهَ عَن شی‏ءٍ و إن کانُوا قد غَلَقوه علَى الحرب». (1) یعنی: «ای ‌کاش به زور وارد خانه فاطمه نمی‌شدم؛ هرچند در آن جا برای جنگ [با من] بست نشسته باشند». این مطلب به «حدیث پشیمانی» مشهور است و بررسی‌های دقیق تاریخی و حدیثی نشان می‌دهد که این نقل تاریخی، صحیح و مورد پذیرش و یقین است. (2) هجوم به خانه حضرت زهرا (س) اسناد حدیثی و تاریخی دیگری هم دارد (3) که در مجموع، ما را به این نتیجه می‌رساند که این قضیه در تاریخ رخ داده است.
حال ما با یک استبعاد رو به رو هستیم که بیش‏تر جنبه احساسی دارد. آیا با چنین استبعادی می‌توان خطّ بطلان بر اسناد تاریخی کشید؟ هرگز؛ اما آنچه در پاسخ به این استبعاد می‌توان گفت این است که چنین حوادثی در طول تاریخ بارها رخ داده و هجوم به خانه حضرت زهرا (س) نه اولین مورد از این نوع بوده است و نه آخرین مورد. یک نمونه شگفت، تعرّض گروهی از بنی‌اسرائیل به هارون (ع) برادر حضرت موسی (ع) بود. وقتی حضرت موسی برای مناجات با خدا به کوه طور رفت، سامری گوساله‌ای را برای پرستش، به بنی‌اسرائیل عرضه کرد و گروهی پذیرفتند. هارون به آنان اعتراض کرد؛ ولی آنان به هارون هجوم بردند و حتی می‌خواستند او را بکشند! همین باعث شد که هارون سکوت کند و تا رسیدن برادرش موسی، با آنان مدارا کند. (4) این اتفاقات در حالی رخ داد که پیش از آن، موسی (ع) بارها معجزات الهی را بر بنی‌اسرائیل عرضه کرده بود و آنان را با استفاده از شگفت‌ترین امدادهای غیبی (مانند شکافته شدن دریا، نابودی فرعون، جوشیدن دوازده چشمه از یک سنگ و…) از فرعونیان نجات داده بود. شگفتا! تنها سی روز از غیبت موسی در میان قومش گذشت و هنوز زنده بود که این حوادث رخ داد! عجیب نیست؟
آری؛ انصار (مردم مدینه) به پیامبر و خانواده او علاقه داشتند و خداوند از زحمات آنان در دفاع از اسلام، تقدیر کرده بود. (5) از این‌رو، هجوم به خانه دختر پیامبر در شهر آنان، آن هم در زمانی اندک بعد از رحلت آن حضرت، واقعاً عجیب است؛ ولی حقیقت دارد. برای درک درست فضا، باید به این نکته توجه کرد که اکثر مردم جامعه، تابع جوّ غالب‌اند. ازاین‌رو، اگر اهل ایمان و صاحبان اندیشه بتوانند جوّ جامعه را با خود همراه کنند، توده مردم نیز با آنان همراهی می‌کنند؛ ولی اگر دیگران جوّ را در دست بگیرند، توده مردم نیز در همان مسیر قرار می‌گیرند.
برای درک درست ماجرا، به یک نمونه تاریخی دیگر بنگرید: بعد از رسیدن خبر مرگ معاویه، شیعیان در کوفه به جنب ‌و جوش افتادند و جو را دست گرفتند. نتیجه‌اش ارسال هزاران نامه برای دعوت‌ امام حسین (علیه السّلام) به کوفه و سپس بیعت انبوه مردم با مسلم بن عقیل بود؛ اما همین که عبیدالله به کوفه رسید و با ترفندهای مختلف، بزرگان را با خود همراه کرد و جوّ را به نفع خود تغییر داد، ورق برگشت و مردم از یاری امام حسین (ع) کوتاهی کردند. این‏که سهل است؛ حتی برخی از افرادی که قبلاً او را به کوفه دعوت کرده بودند، در کربلا در مقابلش ایستادند!
همین نمونه‌های روشن تاریخی، کافی است تا هجوم به خانه دختر پیامبر ـ آن هم اندکی بعد از رحلت ایشان ـ باور پذیر شود. البته مهاجمان، گروهی اندک بودند؛ ولی آنان توانسته بودند در روزهای قبل، جو را به نفع خود تغییر دهند و در نتیجه، توده مردم نیز یا با آنان همکاری می‌کردند و یا سکوت. از این‌رو، کاری از دست هواداران اهل‌بیت برنیامد.
شایان توجه است که در ماجرای کربلا، قضایا به صورت تدریجی بود و امکان مداخله وجود داشت؛ ولی در ماجرای مدینه، هجوم به خانه حضرت زهرا به صورت ناگهانی رخ داد و مطمئناً بسیاری از مردم، بعد از واقعه از آن مطلع شده‌اند. شاید اصلاً کسی فکرش را نمی‌کرد که چنین جسارتی رخ دهد! بعد هم که فهمیدند، کار از کار گذشته بود و جوّ غالب نیز در دست مهاجمان بود. علاوه بر این چه ‌بسا می خواستند اقدامی و حمایتی کنند اما با اشاره امیرالمؤمنین (ع) که ناظر به مصلحت اسلام سکوت کرد، آنان نیز سکوت کردند.
نتیجه:
خلاصه این‏ که هجوم به خانه حضرت زهرا (س) هرچند عجیب است، ولی یک واقعیت تاریخی است که اسناد بسیار دارد و با استبعاد نمی‌توان آن را انکار کرد. چنین حوادث شگفتی، بارها رخ داده و رمز ماجرا نیز در این است که اکثر مردم، تابع جوّ غالب‌اند. چه بسا با آنچه رخ می‌دهد، موافق نباشند؛ ولی در برابر آن سکوت می‌کنند و چه بسا از سر اکراه، همکاری هم بکنند!

کلید واژه:
هجوم به بیت فاطمه، حدیث پشیمانی، جریان سقیفه، انصار و اهل‌بیت.
پی‌نوشت‌‏ها:
1. طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387 ق/ 1967 م، ج 3، ص 430. نیز ر.ک: طبرانی، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی عبدالمجید سلفی، ج 1، ص 62، ش 34: «…أمّا الثلاث اللائی وددت أنی لم أفعلهنّ، فوددت انّی لم أکن أکشف بیت فاطمه و ترکته».
2. ر.ک: الله اکبری، محمد، «حدیث پشیمانی»، مجله علوم حدیث، سال شانزدهم، شماره 4.
3. برای نمونه، ر.ک: اثبات الوصیه، ص 143. (نقل در: مقتل معصومان (علیهم‌السلام)، گروه حدیث پژوهشکده باقرالعلوم، قم، نشر معروف، چاپ اوّل، 1386، ج 1، ص 332).
4. این ماجرا درآیات قرآن کریم نیز بازگو شده است. ر.ک: سوره طه، آیه 83 ـ 95؛ سوره اعراف، آیه 148 ـ 154.
5. از جمله در: سوره توبه، آیه 100 و سوره انفال، آیه 72 و 74.

پاسخ:
 برای رسیدن به پاسخ این سؤال، به نکات زیر توجه فرمایید: 
1. در دنیای امروز هر کشوری که امنیت را فقط در محدوده جغرافیای خویش تعیین کند و نسبت به دنیای پیرامون خویش بی تفاوت باشد محکوم به شکست است. به همین خاطر کشورهای مختلف در دنیا نیروهای فرا سر زمینی دارند و در نقاط مختلف دنیا مأمور دفاع از منافع کشورشان هستند. 
2. داعش به شهادت گزارشات موثق و اقرار خودشان یکی از اهداف اصلی‌شان ایران بود و تا نزدیکی مرزهای ایران نیز پیشرویی کرده بودند و اگر مسئولین کشور در مبارزه با داعش تعلل می‌کردند بدون هیچ شکی باید مبارزه با داعش در داخل کشور و شهرهای خودمان انجام می‌شد که خسارت این جنگ بسیار وحشتناک و سنگین می‌بود. 
3. خشونت‌های داعش به حدی فجیع بود که هر انسان آزاداندیشی در دنیا را وادار می‌کرد که به هر صورتی شده برای نابودی آن اقدام کند. به همین خاطر مسلمانان زیادی از مناطق مختلف دنیا بخصوص پاکستان و افغانستان برای جنگ با داعش به سوریه و عراق آمدند در این شرایط ایرانیان که ادعای تمسک به امام حسین (ع) و دفاع از مظلوم را داشتند نمی‌‌ توانستند بی تفاوت باشند لذا سردار قاسم سلیمانی با دعوت رسمی کشورهای عراق و سوریه به همراه هم رزمانشان به کمک آن‌ها رفتند و موفق شدند در حالی که امریکا و برخی کشورهای مرتجع منطقه به داعش کمک می‌کردند آن‌ها را شکست دهند و همین مسئله باعث شد که امریکا از سردار سلیمانی کینه عمیقی به دل بگیرند و نقشه ترور او را بکشند. 
4. نکته آخر اینکه در کل دنیا نیروهای نظامی وظایفی به عهده دارند که باید آن‌ها را انجام دهند و اینکه بخواهیم نیروهای نظامی کار دولت و شهرداری‌ها را انجام بدهند علاوه بر اینکه توهین به نیروی نظامی است باعث جری شدن دشمنان برای حمله به کشور می‌شود. البته بیان این نکته خالی از لطف نیست که سردار سلیمانی در طول این سالیان خدمات عمومی زیادی نیز انجام داد که آخرین آن حضور در خوزستان برای کمک به سیل زدگان بود. علاوه براین، ایشان با نیروهای خویش سال‌ها در شرق کشور نیز با نیروهای متجاوز و اشرار درگیر بودند و اگر شجاعت و فداکاری آن‌ها در مرزهای شرقی کشور نمی‌‌ بود چه بسا امروز در کشورهای مختلف با جنایت‌های اشرار روبرو بودیم. 
5. شمارا به مطالعه و ملاحظه سخنان شخصیت‌ها و مردم کشورهای عراق و سوریه و منطقه کردستان عراق، توصیه می‌کنیم که ببینید خود آن‌ها چگونه به نقش سردار سلیمانی و نیروهایش در نجات این مناطق از دست داعش معترف هستند و قدردانی می‌کنند. (1)
 برای مطالعه بیشتر درباره شهید عزیزمان سردار سلیمانی توصیه می‌کنیم کتاب «حاج قاسم: جستاری در خاطرات حاج قاسم سلیمانی» که توسط انتشارات «یا زهرا (س)» در سال ۱۳۹۴ ش منتشرشده است را مطالعه کنید. 
پی نوشت:
1.https://b2n.ir/655548
 

پاسخ:

مقدمه:

در ابتدای این بخش بیان این مطلب لازم است که مولوی گرگیج از علمای اهل سنت در یک سخنرانی عمومی با بیان برخی گزارش‌های تاریخی سعی کرده است تا مشروعیت خلافت عمر بن خطاب را ثابت کند. وی در این سخنرانی مدعی شده است؛ خلافت عمر بن خطاب امری مشروع بوده است شهربانو همسر امام حسین (ع) و مادر امام زین‌العابدین (ع) در دوره عمر در جریان فتوحات اسیر شد و بعد از انتقال به مدینه و توسط خلیفه دوم به عقد امام حسین (ع) درآمد؛ نمی‌توان پذیرفت در­عین اینکه امام علی (ع) خلافت عمر را قبول نداشته است به این‌ گونه امور رضایت داده باشند علاوه بر اینکه بیان عدم رضایت امام علی (ع) نسبت به خلافت عمر مفسده بزرگ دیگری نیز به همراه خواهد داشت. وی در شرح این مفسده بیان کرده است که اگر کسی بیان کند که امام علی (ع) خلافت عمر را قبول نداشته است یعنی فتوحات در زمان عمر بن خطاب امری خلاف شرع بوده است و در نتیجه اسارت افرادی مثل شهربانو نیز توسط مسلمانان جایز نبوده است و اینکه درنهایت این امر منجر به بطلان خطبه عقد امام حسین (ع) و شهربانو که توسط عمر خوانده شده بود خواهد شد که این مسئله با توجه به شأن امام حسین (ع) و دیگر امامان به هیچ عنوان قابل ‌پذیرش نیست. لذا باید پذیرفت که امام علی (ع) و فرزندان بزرگوارشان خلافت عمر بن خطاب را مشروع می‌دانستند و آنچه در مورد عدم رضایت این بزرگواران نسبت به خلافت خلیفه دوم بیان می‌گردد سخنانی پوچ و بی مبنا است.

نقد و بررسی سخنان گرگیج:

 بعد از بیان سخنان مولوی گرگیج؛ در این بخش نقد سخنان وی بیان خواهد شد. در ابتدای امر؛ با توجه به اهمیت ادعای این فرد در مورد ازدواج امام حسین (ع) و شهربانو و تأکیدی که وی بر این موضوع برای اثبات مشروعیت خلافت عمر بن خطاب داشته است؛ جریان ازدواج امام حسین (ع) با این بانو مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت تا پوچی استدلال وی برای خواننده محترم ثابت شود و در مورد بقیه موارد خواننده محترم را به مطالعه چند کتاب ارجاع خواهیم داد.

1. نقد ادعای گرگیج در مورد غیر صحیح بودن عقد امام حسین (ع) و شهربانو در صورت عدم پذیرش مشروعیت خلافت عمر بن خطاب

قبل از نقد و بررسی گزارش‌های تاریخی مربوط به ازدواج امام حسین (ع) با شهربانو بیان این نکته الزامی است که سخنان گرگیج در مورد غیر صحیح بودن عقد امام حسین (ع) و شهربانو در صورت عدم پذیرش مشروعیت خلافت عمر بن خطاب؛ امری برخلاف تمام مذاهب اسلامی است؛ چرا که هیچ لازم و ملزومی بین این دو مطلب وجود ندارد.

 مطالعه ادوار مختلف تاریخی نشان می‌دهد که زنان زیادی توسط برخی حکومت های غیرمسلمان و ظالم به عنوان کنیز گرفتار می‌شدند و توسط دلالان برده و کنیز به بلاد اسلامی انتقال می‌یافتند، اما با این وجود تمام عالمان مذاهب اهل سنت با اینکه حکومت این افراد و جنگ‌های آن‌ها را نامشروع می‌دانستند فتوا به حرمت ازدواج با این کنیزان نداده‌اند و همه آنان ازدواج با این کنیزان را جایز شمرده‌اند، حال چگونه کسی می‌تواند ادعا کند که ازدواج با اسیران جنگی که در فتوحات دوره خلفای نخستین گرفتار شدند برای کسانی که خلافت آن‌ها را مشروع نمی‌دانستند امری حرام و باطل است.

 بر اساس فقه شیعی نیز که جهاد ابتدایی بدون اذن امام معصوم جایز نیست اگر جنگی بدون اذن معصوم (ع) شکل بگیرد غنائم حاصل از این نوع جهاد از آن خدا، رسول و امام معصوم (ع) است، لذا تصرف در این غنائم تنها بر امام و کسی که از جانب امام اجازه گرفته است جایز است. (2) حال اگر ثابت شود که فتوحات در دوره خلفا بدون اذن امام معصوم (ع) بوده است تصرف در غنائم تنها بر امام و کسانی که از جانب امام اجازه داشتند جایز بوده است و لذا بر اساس گزارشی که گرگیج در مورد ازدواج امام حسین (ع) با شهربانو نقل کرده است این ازدواج بر اساس فقه شیعی نظر به رضایت امام علی (ع) به آن صحیح بوده است.

اما اگر شهربانو به عنوان یک زن آزاد با امام حسین (ع) ازدواج کرده است، مشروع یا عدم مشروع دانستن خلافت عمر بن خطاب هیچ ضرری به این ازدواج - حتی اگر او عاقد بوده باشد، نمی‌زند. بر اساس ادعای گرگیج بین امام حسین (ع) و شهربانو توسط عمر بن خطاب خطبه عقد خوانده شده است. البته این بیان برخلاف گزارش‌هایی است که حذیفه بن یمان را عاقد این عقد به امر امام علی (ع) بیان کرده‌اند. (3) این سخن بیان کننده این است که شهربانو به عنوان یک زن آزاده و نه کنیز با امام حسین (ع) ازدواج کرده است چرا که خواندن عقد وقتی معنا پیدا می‌کند که وی آزاد بوده باشد و بر اساس تمام مذاهب اسلامی خطبه عقدی که توسط مسلمان «مؤمن یا فاسق» خوانده می‌شود صحیح است.

 2. ازدواج امام حسین (ع) با شهربانو

گزارش‌های تاریخی که جریان ازدواج دختر یزدگرد سوم به نام شهربانو با امام حسین (ع) و مادری امام سجاد (ع) را بیان کرده‌اند، دچار آشفتگی و تضاد هستند و اختلافات فراوان در روایات درباره نام، نسب، اصالت، زمان اسارت مادر امام سجاد (ع) موجبِ اختلاف دیدگاه مورخین و محققین دراین‌باره شده است. (4)

نتیجه‌:

بر اساس آنچه بیان گردید اولاً: در صورت پذیرفتن گزارشی که گرگیج در مورد ازدواج امام حسین (ع) و شهربانو نقل کرده است، هیچ تلازمی بین این ازدواج و پذیرفتن مشروعیت خلافت عمر بن خطاب وجود ندارد و بر اساس نظر تمام علمای مذاهب اسلامی این ازدواج حتی با عدم پذیرش مشروعیت عمر صحیح بوده است. ثانیاً: اختلاف  در روایات و گزارشات تاریخی مربوط به مادر امام سجاد (ع) اظهارنظر قطعی درباره نسب مادری ایشان را مشکل می‌سازد، لذا استناد غیر مرجّح گرگیج به یک گزارش از بین چندین روایت برای اثبات مشروعیت خلافت عمر بن خطاب علمی و موجّه نیست.

کلمات کلیدی:

شهربانو، ازدواج امام حسین، فتوحات، عمر بن خطاب.

 معرفی منبع جهت مطالعه بیشتر:

-«سید جعفر شهیدی» کتاب «زندگانى على بن الحسین (ع)» نشر فرهنگ اسلامی تهران برای مطالعه در زمینه ازدواج امام حسین (ع) با شهربانو.

-«حسینی میلانی» کتاب «ازدواج ام‌کلثوم با عمر» نشر حقایق اسلامی قم برای مطالعه در زمینهٔ پاسخ به شبهه ازدواج ام‌کلثوم با عمر.

-«مصطفی محسنی» کتاب «ورود اسلام به ایران و شبهات پیش رو» نشر بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات قم در زمینه پاسخ به شبهه حضور حسنین (ع) در فتوحات و دیگر شبهات مربوط به فتوحات دوره خلفا.

پی‌نوشت‌ها:

1. سخنان این فرد مورد نقد دیگر علمای محترم اهل سنت قرار گرفته است و بر این مطلب تأکید کردند که سخنان ایشان قابل دفاع نیست. https://www.dana.ir/news/171685.html/

2. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دار الحدیث، قم، ۱۴۲۹ ق، ج 5، ص 43- 44، ش 1.

3. ثقفى، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال، الغارات أوالإستنفار و الغارات (ط - الحدیثه)، 2 جلد، انجمن آثار ملى - تهران، چاپ: اول، 1395 ق، ج 2، ص 825؛ طبرى آملى صغیر، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الإمامه (ط - الحدیثه)، 1 جلد، بعثت - ایران؛ قم، چاپ: اول، 1413 ق، ص 195.

4. یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا، ج ۲، ص ۳۰۳؛ کلینی، همان، ج ۲، ص ۳۶۹؛ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، تصحیح سید مهدی حسینی لاجوردی، ناشر میرزا محمدرضا مهتدی، ۱۳۷۷ ق، ج ۲، ص ۱۲۸؛ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ ق، ص ۴۹۲؛ مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دار الهجره، چ دوم، ج ۱، ص ۳۱۴؛ محمدهادی یوسفى غروی، مقاله «حول السیده شهربانو»، مجله رساله الحسین (ع)، سال اوّل، شماره دوّم، ربیع‌الاول ۱۴۱۲.

پاسخ:

ابوجعفر، معروف به «موسي مبرقع»، از رجال عالي نسب شيعه و از بزرگان سادات رضوي، فرزند امام جواد عليه السلام و برادر امام هادي عليه السلام از طرف پدر و مادر، مادرش ام ولد (کنيز) بود و «سمانه مغربيه» نام داشت. ولادت او معلوم نيست، اما به سال 296 ه در قم وفات کرد. درباره ميزان علم و دانايي او چيزي در منابع نيامده، اما از پرسش هايي که يحيي بن اکثم، قاضي مأمون، از وي داشته است، به دست مي آيد که وي به احکام دين و فقه آشنا بوده است. بنابر گزارشي هنگامي که متوکّل سعي داشت امام هادي عليه السلام را به دربار خود بکشاند، اما موفق نشد، به پيشنهاد بعضي از درباريان، او را، که همچون برادرش امام هادي عليه السلام معروف به «ابن الرضا» بود، به دربار فراخواند. هدف متوکّل از اين کار، تخريب چهره خاندان امام رضا عليه السلام بود. امام هادي عليه السلام ، که از اين موضوع مطّلع شد، وي را از رفتن منع کرد، اما او نپذيرفت و سه سال در خدمت متوکّل بود و از نديمان وي به شمار مي آمد. پس از آن، در سال 256 ه از کوفه وارد قم شد، اما اهل قم، يعني طايفه جليل القدر «اشعريه» وي را نشناختند و او را بيرون کردند و او بناچار به کاشان منتقل شد و در آنجا مورد تکريم احمد بن عبدالعزيز بن دلف العجلي (م 280 ق) قرار گرفت. پس از چندي اهل قم قدر او را دانستند و وي را به قم بازگرداندند و از اموالشان براي او خانه خريدند و بخشي از سهم باغات و مزارع خويش را به وي اختصاص دادند. سپس خواهران او زينب (م. ح 260 ق)، ام محمّد و ميمونه (از دختران امام جواد عليه السلام) نزد وي به قم آمدند و پس درگذشت آنان، در کنار مرقد مطهّر فاطمه معصومه عليهاالسلام، دختر امام موسي کاظم عليه السلام ، مدفون شدند. وي تا آخر عمر در قم اقامت داشت تا اينکه در شب چهارشنبه هشتم ربيع الثاني سال 296 ه وفات کرد و فرماندار قم، عبّاس بن عمرو الغنوي، بر او نماز گزارد و سپس در منزل خودش و به قولي در منزل محمّد بن ابي خالد اشعري ملقّب به «شنبوله» دفن شد. پس از مرگ او، همسرش بريهيه وفات کرد و در کنار شوهرش مدفون گشت.

علاّمه نوري طبرسي (م 1320 ق) درباره احوال وي و همچنين ذريّه اش، کتاب جامعي با عنوان البدر المشعشع في احوال ذرّيّة موسي المبرقع نوشته است که شرح حال کامل او در آنجا آمده است. همچنين کتاب ديگري به زبان فارسي با نام ترجمة موسي المبرقع تأليف شيخ محمّد کجوري طهراني (م 1353 ق) نوشته که حجم آن بيش از کتاب سابق است.(1)

بنا براين مطلبي که نوشته ايد صحت ندارد ،واز وي به خوبي ونيکي ياد شده و علما در باره فرزندان او وفضل انان ،کتاب  ها نوشته ا ند..

وروايتي که نقل شده که موسي مبرقع چند سال در دربار متوکل بود براساس نظريه حديث شناس بزرگ محدث نوري سندش ضعيف است وقابل پذيرش نيست (2) در همين کتاب امده که مردم چون موسي مبرقع را نشناختند او را از قم بيرون کردند که بعدا با راهنمائي دو نفر از بزرگان، مردم قم به کاشان رفته ،اورا به قم اورده واز وي عذر خواهي کرده واورا مورد احترام وتکريم قرار دادند وهداياي زيادي به اوبخشيدند (3) که همين جريان نيز مويد ان است که موسي مبرقع ،از خط امامت و مکتب پدر وبرادر خود خارج نشده بود ،بايد توجه داشت که به مجرد نقل روايتي بر عليه  فرزند بلا فصل امام معصوم، نمي توان نظر داد ،بلکه بايد روايت را بررسي کرد که ايا معتبراست ياخير ،همچنين بايد زندگي اورا نيز مورد بررسي قرارداد .مخصوصا با توجه به اين که بزرگاني چون محدث نوري ومحدث قمي فبه عظمت از وي ياد کرده اند.

پی نوشت:

1. برگرفته از سايت حوزه نت.
2. سفينه البحار ،محدث قمي ،ج 2 ص652 واژه موسي.
3. همان ،ص 6539.

پاسخ:

بیان اوج و منزلت دفاع و جهاد، چه در قالب تشویق و تحریض به حضور و سبقت در آن و ذکر فضیلت مجاهدان و رزم آوران و زمینه سازان حرکت آنان و ترسیم درجات خاص و استثنایی برای شهیدان و چه در قالب نکوهش و ذمّ از سستی کنندگان، بهانه تراشان و فراریان از جنگ و جهاد، در کتاب و سنت و در کلام و مواضع امام (ره) آنقدر زیاد است که در این نوشتار تنها به ذکر مختصری از آن اکتفا نمودیم.

در زمینه ضرورت دفاع امام (ره) معتقدند که: «نکته مهمی که همه ما باید به آن توجه کنیم و آن را اصل و اساس سیاست خود با بیگانگان قرار دهیم این است که دشمنان ما و جهان خواران تا کی و تا کجا ما را تحمل می‌کنند و تا چه مرزی استقلال و آزادی ما را قبول دارند. به یقین آنان مرزی جز عدول از همۀ هویت‌ها و ارزش‌های معنوی الهی¬مان نمی‌‌ شناسند. به گفته قرآن کریم هرگز دست از مقابله با ستیز با شما بر نمی‌‌ دارند مگر این که شما را از دینتان برگردانند ما چه بخواهیم و چه نخواهیم صهیونیست‌ها و آمریکا و ش و روی در تعقیبمان خواهند بود تا هویت دینی و شرافت مکتبیمان را لکه دار نمایند» (1).

«پس راهی جز مبارزه نمانده است و باید چنگ و دندان ابرقدرت‌ها و خصوصاً آمریکا را شکست و الزاماً یکی از دو راه را انتخاب نمود: یا شهادت، یا پیروزی، که در مکتب ما هر دوی آنها پیروزی است که انشاءالله خداوند قدرت شکستن چارچوب سیاست‌های حاکم و ظالم جهان خواران و نیز جسارات ایجاد داربست‌هایی بر محور کرامت انسانی را به همه مسلمین عطا فرماید، و همه را از افول ذلت به صعود عزت و شکوت همراهی نماید» (2).

امام خمینی (ره) دربارۀ دفاع از اهداف اسلامی و دستاورهای نهضت اسلامی می‌فرماید: «ما الان که با قدرت‌های بزرگ دنیا مواجه هستیم، حال دفاعی داریم یعنی ما مدافع از آن چیزهایی که نهضت ما، قیام ما برای ما هدیه آورده است و از اهداف اسلامی و از کشور اسلامی خودمان و از تمام چیزهایی که مربوط به اسلام و مربوط به کشور است در حال دفاع هستیم و در حال دفاع، بسیج باید عمومی باشد . یعنی قضیه جهاد یک قضیه است، قضیه دفاع قضیه دیگر. قضیه جهاد یک شرایطی دارد ، برای اشخاص خاصی هست، برای گروه معینی هست با شرایطی، لکن قضیه دفاع، عمومی است، مرد، زن، بزرگ، کوچک، پیر و جوان همان طوری که عقل انسان هم حکم می‌کند که اگر کسی هجوم آورد برای منزل یک کسی، اهالی آن منزل، هر یک که هست دفاع می‌کنند از خودشان» (3).

حضرت امام (ره) به استقلال فرهنگی و بازگشت به اسلام ناب سفارش زیادی می‌فرمود، چرا که بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت دارد فرهنگ آن جامعه است و فرهنگ هر جامعه هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می‌دهد و با انحراف فرهنگ هر چند جامعه در ابعاد اقتصادی، سیاسی، صنعتی و نظامی قدرتمند و قوی باشد ولی پوچ و میان تهی خواهد  بود. امام (ره) بارها فرهنگ منحطی که در گذشته بر جامعه حاکم بوده را شدیداً مورد انتقاد قرار می‌داد و سعی در معرفی فرهنگ اصیل داشت. امام (ره) می‌فرمود:

«در صدد باشید که از غرب زدگی بیرون بیایید و گمشدۀ خود را پیدا کنید. شرق، فرهنگ اصیل خود را گم کرده است و شما که می‌خواهید مستقل و آزاد باشید باید مقاومت کنید و باید همه قشرها بنای این را بگذارند که خودشان باشند» (4).

بنیانگذار نهضت، همانند بازیگران سیاسی جهان امروز نبوده‌اند که به صورت ظاهری و مصلحت اندیشی و سوپاپ اطمینان به دفاع از محرومین و مستضعفین بپردازند بلکه به قدری برای این قشر ارزش قائل بوده‌اند که موفقیت و پیشرفت انبیاء و اولیای خدا را ناشی از حضور و حمایت مستضعفین از آنها در طول تاریخ یاد می‌کنند:

«تمام ادیان آسمانی از بین توده‌ها برخاسته است و با کمک مستضعفین بر مستکبرین حمله برده است. مستضعفین در همۀ طول تاریخ به کمک انبیاء برخاسته‌اند و مستکبرین را به جای خود نشانده اند. در اسلام پیغمبر اکرم از بین مستضعفین برخاست و با کمک مستضعفین، مستکبرین زمان خودش را آگاه کرد یا شکست داد. مستضعفین بر تمام ادیان حق دارند، مستضعفین به اسلام حق دارند. زیرا در طول تاریخ 1400 ساله این جمعیت بودند که کمک کردند دین اسلام را، ترویج کردند از دین اسلام... نهضت ما هم با مستضعفین پیش رفت» (5).

 سازش ناپذیری در مقابل دشمن: یکی از آفات خطرناک مبارزۀ سیاسی و پیکار نظامی، کشانده شدن جریان مبارزه به سمت خط سازش و تسلیم است. یعنی: دست کشیدن از اصول و آرمان‌ها و فدا کردن آن برای رسیدن به مسائل فرعی و کم اهمیت که معمولاً با توطئه‌های حساب شده و از قبل تعیین شدۀ دشمن، چنین خطری بر سر راه مبارزات اصولی وجود دارد . امام (ره) ضمن محکوم کردن خط سازش با دشمن، قاطعانه هشدار می‌دهند: «سازش با ظالم، ظلم بر مظلومین است، سازش با ابرقدرت‌ها ظلم بر بشر است. آنهایی که به ما می‌گویند: سازش کنید، آن‌ها یا جاهل هستند یا مزدور. سازش با ظالم، یعنی: این که دست ظالم را باز کن تا ظلم کند. این خلاف رأی تمام انبیاست» (5).

بنا براین می‌توان گفت: که مهمترین دستاورد دفاع مقدس ،همانا توانمند شدن دفاع در برابر متجاوزان است که با تجریات عملی که در صحنه جنگ به وجود آمدوبا آگاهی از نیازهای دفاعی مانند فراهم نمودن یا ساختن ادوات دفاعی ،در موقیت مناسبی قرار داریم که دشمن ،از تجاوز به ما اجتناب ورزد .روشن است که اگر ما از نظر دفاعی قوی باشیم، می‌توانیم در زمینهای مختلف به استقلال برسیم که استقلال در زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی علمی و...می تواند را ه پیشرفت ورفاه و خود کفائی را در جامعه ایجاد نماید.

 برای آگاهی بیشتر به منابع زیر مراجعه نمایید.

مرندی، مهدی، تبیان، دفتر بیست و چهارم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1378.جنگ و دفاع در اندیشه امام خمینی

شبانی، محمدرضا، اندیشه‌های دفاعی حضرت امام خمینی(ره)، ، تهران، سازمان عقیدتی سیاسی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، چاپ اول، 1376.مجموعه مقالات چهارمین گردهمایی تبیین اندیشه‌های دفاعی حضرت امام خمینی(ره)

 آیین انقلاب اسلامی، گزیده‌ای از اندیشه و آرای امام خمینی (ره)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، 1374.

پی نوشت:

1. امام خمینی، 1368،صحیفه نور، ج20: 245- 227.
2. همان، ج20: 245- 227.
3. همان، ج12: 44.
4. همان، ج11: 186.
5. امام خمینی، آیین انقلاب اسلامی، 1374: 291
6. همان،  393

مقدمه:

امامان (علیهم السلام) القاب متعدّدی داشته‌اند که هر کدام به مناسبتی برای آنان به کاررفته است. برخی القاب نیز بعد از درگذشت آنان برایشان به کار رفته است؛ مانند لقب سید الشهداء برای امام حسین (علیه السلام)؛ اما از آن میان، برخی القاب به مرورشهرت یافته، برخی شهرت کم‏تری دارد و برخی نیز فراموش شده اند.

مورّخان و محدثان برای امام دهم القاب متعدّدی نوشته اند؛ هم چون: هادی، نقی، نجیب، مرتضی، عالم، فقیه، امین، مؤتمن، طیّب، متوکل، عسکری، فقیه عسکری، ابن الرضا، ناصح، فتّاح، دلیل، رشید، موضّح، شهید، وفیّ، متّقی و خالص.(1) در برخی از روایات به جای «عسکری»، تعبیر «صاحب العسکر» برای آن حضرت به کار رفته است.(2) برای امام یازدهم نیز القابی چون عسکری، صامت، رفیق، زکیّ، سراج، هادی، مُضیء، شافی، مرضیّ، مهتدی، نقیّ و خالص به ثبت رسیده است.(3) بنابراین ، برخی از¬القاب ازجمله «هادی» و «عسکری» مشترک بوده و برای هر دو امام ثبت شده است. ولی به مرورزمان، لقب «هادی» برای امام دهم و لقب «عسکری» برای امام یازدهم شهرت یافت.

سبب اشتهار لقب «عسکری»

اشتهار یا فراموشی یک لقب، قاعده و دلیل مشخصی ندارد و معمولاً تابع استعمالات عرفی است. البته در مواردی هم ممکن است تأکید شخص امام یا امام بعدی، تأثیرگذار بوده باشد ؛ چنان‏که به نقل اربلّی، مشهورترین لقب امام هادی (علیه السلام) «متوکّل» بود؛ ولی آن حضرت به یارانش توصیه می‌فرمود که این تعبیر را برای ایشان به کار نبرند؛ چرا که برای حاکم وقت (جعفر بن معتصم عباسی که بین سال‌های 232 تا 247 بر مسند خلافت بود) به کار می‌رفت و لقب او شمرده می‌شد.(4) گاهی نیز شرایط اجتماعی و سیاسی می‌تواند تأثیر بگذارد؛ کما این‏که به نظر می‌رسد اشتهار لقب «رضا» برای امام هشتم، متأثر از ماجرای ولایت عهدی آن حضرت بوده است.

این احتمال نیز دور نیست که بگوییم: لقب عسکری بدین سبب برای امام هادی (عایه السلام) غلبه پیدا نکرد که آن حضرت سال‌ها قبل از کوچ کردن به عسکر سامرا نیز امام بود و به هادی شهرت یافته بود؛ ولی فرزندش امام حسن چنین پیشینه‌ای نداشت و در همان سال‌های آغازین زندگی همراه پدر به سامرا رفته بود و گویی از همان آغاز امامت، با لقب «عسکری» شناخته می‌شد و از این رو، همین لقب برای ایشان غلبه یافت.

 معنا و ریشه لقب «عسکری»

به هرحال، لقب «عسکری» که برای دو امام دهم و یازدهم به کاررفته، اسم منسوب به «عسکر» است. کلمه «عسکر» «معرّب» است و از کلمه فارسی «لشکر» گرفته شده است. (5) این واژه در عربی، اسم جمع است و به معانی مختلفی ازجمله «گروهی از افراد یا اسب ‏‏‏ها یا حیوانات» و نیز به معنای «پادگان یا لشکرگاه» (مُجْتَمَعُ الجیش) به کار¬رفته و حتی از آن فعل (به معنای جمع شدن در یک مکان) نیز ساخته شده است. (6) شایان توجه است که نگارش و خوانش این کلمه به صورت «عسگر» غلط است؛ (7) هرچند به دلیل مجاورت سین ساکن و کاف، در زبان محاوره فارسی، حرف «ک» معمولاً با صدایی شبیه «گ» شنیده می‌شود.(8)

 آیا عسکر همان سامرا است یا بخشی از آن بوده است؟ برخی گفته اند: «عسکر» عنوان نامشهودی برای سامرا بوده (9) (به همه شهر «عسکر» می‌گفتند)؛ ولی به کار بردن ترکیب اضافی «عسکر سامرا» در متون تاریخی و جغرافیایی، نشان می‌دهد که عسکر بخش یا محلی خاص از شهر سامرا بوده و بر همه شهر اطلاق نمی‌‌ شده است. از برخی گزارش ‏ها نیز می‌توان برداشت کرد که عسکر سامرا، محل زندگی و استقرار لشکریان بوده و این‏که محل زندگی امام هادی (علیه السّلام) «عسکر» دانسته شده، (10) اشاره به همین محل است. شیخ صدوق می‌گوید:

مشایخ (/استادان) ما می‌گویند: محلّه‌ای که امام هادی و فرزندش امام حسن در آن جا زندگی می‌کردند، «عسکر» نامیده می‌شد و به همین سبب به هر یک از آن دو، «عسکری» گفته می‌شود. (11)

آن گونه که از جمع بندی گزارش‌های مختلف تاریخی به دست می‌آید، سامرا شهری کهن و باستانی بوده است. بعد از اسلام توجه چندانی به آن نمی‌‌ شد تا این‏که در دوران خلافت عباسیان، برخی کارهای عمرانی در آن انجام شد؛ ولی از هنگامی شهرت و اعتبار یافت که نیروهای نظامی و سربازان معتصم در بغداد زیاد شدند و رفت و آمدشان باعث مزاحمت مردم بود. پس معتصم به ناچار، لشکریان را از بغداد خارج کرد و به سامرا برد. خودش نیز ساکن سامرا شد و در سال 221 ھ. آن جا را پایتخت خود قرار داد. اطرافیانش نیز هر کدام برای خود، بنایی در آن منطقه ساختند. (12) سکونت لشکریان در سامرا چهره آن را دگرگون کرد و شهر کوچک باستانی، چهره نظامی به خود گرفت. از همین زمان، نام «عسکر» به عنوان محل استقرار لشکریان معتصم، به کار رفت.

 بعد از مرگ معتصم در سال 232 ھ، فرزندش متوکل به خلافت رسید و در سال 233 ھ.(13) امام هادی را به سامرا فراخواند و در همین محل موسوم به عسکر، سکنا داد. گویا هدف معتصم از انتخاب آن محل، این بوده که بهتر بتواند رفت و آمدها و فعالیت‌های امام را زیر نظر داشته باشد . آن حضرت تا هنگام شهادتش در سال 254، بیش از بیست سال در آن محلّه سکونت داشت. فرزندش امام حسن عسکری (علیه السّلام) نیز که از کودکی همراه پدر به آن جا آمده بود، (14) در همان محل و همان خانه اقامت داشت و در همان خانه نیز بدرود حیات گفت. از این رو، به ایشان نیز لقب «عسکری» دادند و در هنگام یادکرد از هر دو امام، تعبیر «عسکریَّین» را به کاربردند؛ یعنی «دو فرد منسوب به عسکر». حضرت مهدی صاحب الزمان (عجل الله فرجه) نیز در همان محل و همان خانه به دنیا آمدند و آن خانه دقیقاً همان جایی است که امروزه حرم عسکریّین (علیهماالسلام) در سامرا شناخته می‌شود.

ناگفته نماند که کلمه «عسکر» غیر از سامرا، به عنوان اسم برای شهرها یا محلّه‌های دیگری نیز به کاررفته؛ (15) چنان که یاقوت حموی غیر از«عسکر سامرا» از هشت شهر یا محلّه دیگر به نام «عسکر» در عراق و مصر شام و ایران یاد کرده است. (16) ولی آنچه در لقب دو امام بزرگوار شیعه مدّ نظر است، همان «عسکر سامرا» است و البته غیر از این دو امام، بزرگان دیگری نیز به این محل منسوب شده اند. (17)

نتیجه:

بر اساس آنچه گذشت، «عسکر» نام محلی در سامرا بوده که از سال 233 به بعد، منزل امام دهم و یازدهم (علیهماالسلام) در آن قرار داشته است. از این رو، هر دو امام به «عسکری» شناخته می‌شدند؛ ولی به مرورزمان، لقب «عسکری» برای امام یازدهم غلبه یافت و از امام دهم بیش‏تر با عنوان «هادی» یاد شد؛ لقبی که قبل از استقرار ایشان در عسکر سامرا نیز برای آن حضرت به کار می‌رفت.

کلیدواژه:

القاب و نام‌های امام هادی، القاب و نام‌های امام عسکری، القاب اهل بیت، لقب عسکری، عسکر سامرا.

پی نوشت ‏ها:

1. جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، انتشارات انصاریان، قم، چاپ پنجم، 1381 ش، ص 500؛ مقدّسی، یدالله، باز پژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان (علیهم السلام)، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اوّل، 1391 شمسی، ص 482.

2. برای نمونه: کلینی، الکافی، تهران، دار الکتب، 1365 ھ.ش، ج 1، ص 230 (روایتی از محمد نوفلی) و 401 (روایت محمد بن احمد عن بعض اصحابنا) و ج 4، ص 577 (روایت محمد بن اورمه عن بعض اصحابنا) و … .

3. جعفریان، همان، ص 536؛ مقدّسی، همان، ص 516.

4. اربلّی، علی بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الأئمه، تحقیق: رسولی محلاتی، تبریز، مکتبه بنی هاشمی، 1381 ھ.ق، ج 2، ص 374.

5. معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، انتشارات امیرکبیر، دوره 6 جلدی، چاپ هشتم، 1371 ھ.ش، ج 2، ص 2300 (مدخل «عسکر»).

6. ر.ک: ابن منظور، لسان العرب، ج 4، صفحه 567 (ذیل مادّه «عسکر»).

7. نجفی، ابوالحسن، غلط ننویسیم؛ فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ سوم (با تجدیدنظر)، 1370 ھ.ش، ص 269 (مدخل «عسکر»).

8. ر.ک: همان، ص 27 (مدخل «اشک»).

9. جعفریان، همان، ص 536.

10. مانند گزارش ادریس بن زیاد کفرتوثائی که می‌گوید: برای دیدار با امام ابو محمد (ع) به «عسکر» رفتم... . (ابن شهرآشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب، قم، انتشارات علامه، 1379 ش، ج 4، ص 428)

11. صدوق، محمد بن علی بن بابویه، علل الشرائع، قم، مکتبه الداوری (عکس برداری شده از نسخه مکتبه الحیدریه، نجف اشرف، 1386 ھ.ق)، ج 1، ص 241.

12. ر.ک: حموی، شهاب الدین ابوعبدالله یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، ط الثانیه، 1995 م، ج 3، ص 173 ـ 176.

13. یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب بن جعفر، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر، بی تا، ج 2، ص 484 ـ 485. شیخ مفید احضار امام هادی به سامرا را در سال 243 دانسته؛ ولی این سخن اشتباه است. ر.ک: جعفریان، همان، ص 503.

14. مقدسی، یدالله، همان، ص 516.

15. ابن منظور می‌گوید: «العسکر و المعسکر: موضعان» (لسان العرب، ج 4، ص 568) همو از شهری معروف به نام «عسکر مکرّم» نیز یاد کرده که مرحوم دکتر معین آن را یکی از شهرهای قدیم خوزستان دانسته است. (فرهنگ معین، ج 5، ص 1175).

16. ر.ک: حموی، همان، ج 4، ص 123 ـ 124.

17. حموی، همان، ج 4، ص 123.

پاسخ:

طبق برخي روايات نام حضرت پيامبر اسلام(ص) در آسمان ها احمد و در زمين محمد مي باشد.

در باب نام‌هاي مبارك پيامبر از جنبه‌هاي مختلف سخن گفته شده است. برخي، چهارصد اسم براي پيامبر- با توجه به آيات - شمرده‌اند(1) كه از آن ميان دو اسم مبارك احمد و محمد(ص) است. اسم احمد در قرآن يك بار ذكر شده است، آن جا كه سخن حضرت عيسي(ع) را خطاب به بني اسرائيل مي‌خوانيم:

"و مبشّراً برسولٍ مِن بعدي اسمه أحمد؛(2) به فرستاده‌اي كه پس از من مي‌آيد و نام او احمد است بشارتگرم".

به لحاظ ادبي دليل اينكه حضرت به اسم احمد و محمد خوانده شده است "بنابرآنچه علامه مجلسي از نحوي معروف سيبويه نقل كرده است" اين است كه:

احمد بر وزن افعل و الف آن براي تفضيل است كه دلالت بر فضيلت حضرت بر ساير انبيا مي‌كند.

محمد بر وزن مفعّل و تشديد آن براي مبالغه است كه دلالت مي‌كند بر اين كه حضرت از ساير انبيا ستوده تر بوده است. اما به لحاظ روايي، در حديثي نقل شده كه وقتي از رسول خدا(ص) سبب نامگذاري او را پرسيدند، حضرت در پاسخ فرمود: "أمّا محمّد فإنّي محمود في الأرض و أمّا أحمد فإنّي محمود في السماء". (3)

از امام باقر(ع) نقل شده است: به جهت كردار پسنديده پيامبر، خداوند از او در كتاب‌هاي انبياي پيشين به احمد ياد كرده است. به جهت آن كه خدا و فرشتگان و تمام انبيا و فرستادگان و همة امت‌هاي انبيا حضرت را ستايش مي‌كنند و بر او درود مي‌فرستند، خداوند او را محمد ناميده است". (4)

سرّ نامگذاري پيامبر(ص) به احمد و محمد از ديد عرفاني امام خميني اين است كه اسم محمدي او ناظر به جنبة مُلكي و اسم احمدي او ناظر به جنبة ملكوتي ايشان است. (5)

پي‌نوشت‌ها:

1. ابن شهر آشوب، مناقب آل ابي طالب، ج 1، ص 195، نشر دار الاضواء، بيروت: 1412ق؛ خرم شاهي، دانش نامه قرآن، ذيل كلمه "احمد".

2. صف(61) آيه 6.

3. محمدباقر مجلسي، بحار الانوار، ج 9، ص 294.

4. همان، ج 16، ص 98، حديث 37.

5. محمد امين صادقي، پيامبر اعظم در نگاه عرفاني امام خميني، ص23 25، نشر مؤسسه آثار امام خميني، 1386ش. " امام خميني در تحليل سرّ نامگذاري پيامبر اسلام به احمد و محمد(ص) با رويكرد عرفاني به نكتة ژرفي اشاره كرده و گفته است:

محمد نام مُلكي(زميني) آن حضرت است. به همين سبب حروف اتصال در آن بيش‌تر به كار رفته، احمد نام ملكوتي اوست. به اين جهت در احاطة حروف انفصال قرار گرفته است. در اين كه حرف انفصال، در آخر نام ايشان به كار رفته، اسراري نهفته است.

حروف الفبا(حروف هجا) به لحاظ كتابت به دو قسم حروف انفصال و اتصال تقسيم مي‌شوند. حروف نظير: د، ذ، ر، ز و مانند آن حروف انفصال‌اند. حروف انفصال به قبل خود متصل مي‌شوند، ولي به بعد خود اتصال نمي‌يابند. به همين جهت آن ها را حروف انفصال مي‌گويند، اما حروف اتصال از دو طرف(قبل و بعد) قابل اتصال هستند، از اين رو آن ها را حروف اتصال خوانند.

وجود حضرت ختمي مرتبت چون مقام شان برزخ بين عالم كثرت و وحدت است، اسم مُلكي(زميني) او محمد

است. حروف اول و دوم و سوم آن از حروف اتصال و حروف آخر آن از حروف انفصال است. ولي اسم ملكوتي آن احمد است كه حرف اول و آخر آن از حروف انفصال است. "

پاسخ:
بر اساس عقيده شيعه، پدر و مادر و اجداد پيامبر اسلام، همگي موحد و يكتاپرست بودند. نور مقدس حضرت در صلب و رحم مشركي قرار نگرفته است. علاوه بر اجداد پيامبر اكرم، افراد ديگري بودند كه موحد و يكتاپرست بودند.
اجداد حضرت از فرزندان اسماعيل و ابراهيم بودند كه ابراهيم داراي دين حنيف و يكتاپرست بود. از هر گونه شرك پرهيز مي كرد بر اين اساس چون عبدالله و پدرش عبدالمطلب، مانند ساير اجداد پيامبر(ص) موحد و يكتاپرست بودند، عبدالمطلب اسم فرزند خود را "عبدالله" يعني بندة خدا كه از بهترين نام هاست، گذاشت.
كلمه الله براي مردم آن زمان شناخته شده بود و حتي مشركين بت ها را شريك الله كه خالق بود مي دانستند.
از پيامبر(ص) نقل شده: در روز قيامت با نام‌هاي خود و پدرتان، فراخوانده مي شويد، پس اسم هاي نيكو براي خويش انتخاب نماييد. (1)
در روايت ديگر از حضرت نقل شده: بهترين اسامي نزد خدا عبدالله و عبدالرحمن مي باشد. (2)
از امام صادق(ع) آمده: خانه‌اي كه در آن نام محمد، احمد. . . عبدالله و فاطمه باشد، فقر داخل آن نخواهد شد. (3)
بر اين اساس عبدالمطلب، بهترين اسم را براي فرزندش برگزيد. كسي كه بناست بهترين انسان يعني محمد را به وجود آورد، شايسته است كه داراي بهترين اسم باشد. ممكن است انتخاب اين اسم براي پدر پيامبر از الهامات خداوند باشد.
پي‌نوشت ها‌:
1 و2. عبدالله ناصح علوان، تربيه الاولاد في الاسلام، ج 1، ص 77 ـ 78 .
3. كليني، كافي، ج 6، ص 19.
 

پاسخ:
در اینکه حضرت خدیجه پیش از ازدواج با پیامبر ( ص ) ازدواج کرده بود یا ازدواج نکرده و باکره بوده ، میان مورخان اختلاف است . 
عده‏ای چون آیت الله جعفر آیت الله سبحانی ، دکتر سید جعفر شهیدی و . . معتقدند حضرت خدیجه پیش از ازدواج با پیامبر اسلام دو بار شوهر کرده است . اولین بار با شخصی به نام ابوهاله ازدواج کرد که از او دارای دو فرزند شد . پس از مرگ او با فرد دیگری به نام عتیق ازدواج کرد و برای او نیز فرزندی به دنیا آورد . ( 1 ) 
در اعیان الشیعه نیز آمده که : حضرت خدیجه پیش از ازدواج با پیامبر دو شوهر کرده بود که هر دو از دنیا رفته بودند . ( 2 ) 
عده‏ای هم چون جعفر مرتضی عاملی محقق تاریخنگار و . . می‌گویند : حضرت خدیجه اولین بار با پیامبر اسلام ازدواج کرد و در آن زمان دختر بود نه بیوه . احمد بلاذری ، ابوالقاسم کوفی ، سید مرتضی و شیخ طوسی روایت کرده‏اند که : خدیجه در وقت ازدواج با پیامبر دختر بود نه بیوه . 
این‌ها در مورد بچه ‏هایی که در خانه خدیجه بودند و دیگران آن بچه ‏ها را از شوهران قبلی می‏دانند ، گفته‏اند : خدیجه خواهری به نام « هاله » داشت . هاله ، شوهر داشت و از او دارای دختری شد . بعد از آن ، دوباره هاله شوهر کرد ، که از او دارای فرزندی به نام هند شد . این شوهر دو تا دختر بچه به نام‏های رقیه و زینب از همسر قبلی خود داشت همسر دوم هاله هم درگذشت . بعد از در گذشت او هند را به بستگان پدری سپر دند و خدیجه ، هاله ، و آن دو دختر بچه ‏ را به خانه خودش آورد و بچه ‌ها راتربیت کرد . لذا این دختر بچه ‏ها به خدیجه نسبت داده شدند ، زیرا که رسم عرب این بود که بچه ‏ها را به مربی آن‌ها نسبت می‏ دادند . هند ، پسر هاله را هم به خدیجه نسبت می‌ دادند ، چون خدیجه زن معروف و بزرگی بود و نسبت دادن به او به نفع بچه بود . ( 3 ) 
با توجه به مطالبی که ذکر شد ، اظهار نظر قطعی در این باره مشکل ا ست ؛ ولی آن چه معروف و مشهور است این است که : 
حضرت خدیجه پیش از پیامبر ازدواج کرده و دارای فرزندانی بوده است . 
از خود گزارشهای تاریخی درباره ازدواج حضرت محمد ( ص ) با حضرت خدیجه می‌توان فهمید که ازدواج پیامبر با خدیجه به خاطر ثروت حضرت خدیجه نبوده است ، زیرا حضرت اساسا به دلیل درک این تفاوت به دنبال ازدواج با حضرت خدیجه نبوده و به آن فکر نمی‌‌کردند ، و این خود حضرت خدیجه بود که پیش قدم شدند و از حضرت درخواست این وصلت را داشتند در حقیقت خدیجه خواستگار پیامبر اکرم بودند . چنانکه از تاریخ استفاده می‌شود : خدیجه پس از آن که محمد ( صلی الله علیه و آله ) را شخصی ایده‏آل یافت که می‏توانست در کنار او آرامش داشته باشد ، رغبت خویش را در ازدواج با او اعلام کرد و این در حالی بود که ( خدیجه ) به چهل سالگی رسیده بود و اشراف قریش به طمع ثروتش ، میل داشتند که با وی ازدواج کنند . امّا محمد بن عبد الله بر حسب اطلاعاتی که خدیجه از وی به دست آورده بود ، مردی نبود که مال دنیا او را إغوا کند ، بنابراین خدیجه او را به سوی خویش ترغیب کرد و شخصی را نزد وی فرستاد تا او را به خواستگاری‏اش از عمو یا عموزاده‏اش تشویق کند . ( 4 ) 
 اگر پیامبر اکرم دنبال مال و ثروت بودند از ثروت حضرت خدیجه به نفع خود استفاده می‌کردند در حالی که سرمایه حضرت خدیجه با خواست خود ایشان ، در راه کمک به نیازمندان و بعدها جهت توسعه اسلام هزینه شد . اگر رسول خدا دنبال ثروت و مال بودند وقتی مشرکین پیشنهاد ثروت و مال فراوان به حضرت می‌ دادند تا دست از اسلام بردارد ، می‌پذیرفت . جهت مطالعه بیشتر می‌توانید به کتاب تاریخ تحقیقی اسلام تالیف یوسفی غروی جلد اول مراجعه کنید

پی نوشت‌ها : 
1 . السیر ه النبویه ، ج 1 ، ص 224 ، پاورقی ، ابن هشام ، بیروت ، دار احیاء التراث ، 1421 ، ه ق ، تحقیق مصطفی السقا و . . ؛ زندگانی فاطمه ، ص 22 ، دکتر سید جعفر شهیدی ، فروغ ابدیت ، ج 1 ، ص 198 ، جعفر آیت الله سبحانی ، قم ، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی ، 1370ه ش ، چاپ ششم . 
2 . سید محسن امین ، اعیان الشیعة ، ج 1 ، ص 315 ، بیروت ، دار التعارف للمطبوعات ، 1418 ه ق ، چاپ پنجم ، تحقیق سید حسن امین . 
3 . ال صحیح من سیرة النبی الاعظم ، ج 2 ، ص 208 - 216 ، سید جعفر مرتضی عاملی ، قم ، دار ال حدیث للطباعه و النشر ، 1426 ه ق ، چاپ اول . 
4 . تاریخ تحقیقی اسلام ، یوسفی غروی ، ترجمه حسینعلی عربی ، ج1 ، ص277 .
 

پاسخ:
ضامن آهو نام یا لقب امام هشتم نیست ، زیرا در آموزه‌های دینی گزینش اسم و القاب برای امامان معصوم ( ع ) با معیارهای خاص صورت می‌گیرد  و " ضامن آهو " از آن القاب نیست . البته در عرف آنچه که شهرت یافته ، آن است که از حضرت به عنوان " ضامن آهو " یاد می‌شود . این شهرت از برکات قبر آن امام همام است که علامة مجلسی از آن به عنوان " برکات رضویه " یاد کرده و داستان آن بدین قرار است که علامة مجلسی از عیون اخبار الرضا نقل می‌کند : شخصی به نام حاکم رازی از طرف ابوجعفر عتبی به سوی ابومنصور بن عبدالرزاق فرستاده شد . حاکم می‌گوید : چون روز پنجشنبه اجازه گرفتم که به زیارت امام بروم ، ابی منصور گفت : از من بشنو آنچه که مربوط به مشهد است ؛ گفت : در ایام جوانی نسبت به زایران امام هشتم متعصب بودم و به اذیت آنان پرداخته و لباس و زیور آلات آنها را می‌گرفتم ، تا این که روزی به قصد صید خارج شدم و سگ شکاری را به صید آهو فرستادم . من نیز به دنبال آن رفتم تا این که آهو به دیدار مسجدی [که در حرم امام بود] پناه برد و از حرکت باز ماند . همین که آهو توقف نمود سگ شکاری نیز ایستاد . دومین بار سعی کردم سگ به آهو نزدیک شود ، ولی سگ نزدیک نمی‌‌شد . هر گاه آهو از دیوار مسجد فاصله می‌گرفت ، سگ نیز آن را تعقیب می‌کرد و هرگاه نزدیک دیوار می‌شد ، سگ آهو را تعقیب نمی‌‌کرد ، تا این که آهو وارد حجره‌ای از مشهد [رضوی ( ع ) ] شد و من نیز وارد شدم و به خادم ( ابی نصر مقریء ) گفتم : آهویی که الان وارد این مکان شد کجا است ؟ گفت : من آن را ندیدم . پس وارد آن محل شدم ، دیدم که پشکل و بول آهو وجود دارد ولی آهو نیست ؛ از آن پس نذر کردم که زوّار امام هشتم ( ع ) را اذیت نکنم و همیشه مشغول کارهای خیر باشم و از خداوند خواستم فرزند پسری به من دهد و خداوند نیز فرزند پسری به من داد و پسرم بعد از بالغ شدن کشته شد . دوباره به مشهد برگشتم و از خدا خواستم که پسری دیگر بدهد و خدا نیز داد و هر چیزی از خدا خواستم ، به من داد و این از برکات قبر امام هشتم ( ع ) است . 
سند داستان فوق در دو منبع زیر قابل دستیابی است ، که علامه مجلسی هم از شیخ صدوق روایت را نقل نموده است : 
صدوق ، عیون أخبار الرضا علیه السلام‏ ، تهران ، نشر جهان ، چه اول ، 1378ق ، ج 2 ص 285 ؛ و علامه مجلسی ، بحار الانوار ، ج49 ، ص333 . 
اما آن چه که در ذهن‌ها در مورد ضامن آهو و بین مردم مشهور هست ، که شخص امام رضا ( ع ) در زمان حیاتش ضامن آهویی شد ، تا برود و بچه ‌اش را شیر دهد و برگردد ، در منابع معتبر و قدیمی یافت نشد ، اما ضمانت آهو به همان نحو که در ذهن‌های ما است ، از معجزات حضرت محمد ( ص ) نقل شده است ، که در منتهی الآمال در باب معجزات رسول خدا ( ص ) آمده است . ( 1 ) 

پی نوشت : 
1 . شیخ عباس قمی ، منتهی الامال ، قم ، دلیل ، چه اول ، 1379ش ، ج3 ، ص1673 .