عدل یعنی چه؟ منظورم اینه كه آدم عادل چه كسیه؟یعنی میار این كه می گیم فلان كس عادل چی باید باشه از نظر عقلی و شرعی؟
عدالت در لغت به معني راستي (استقامت) و در شريعت به معني راستي در راه حق و دوري از مانع و برتري دادن عقل بر هواست. در اصطلاح فقيهان عدالت عبارت است از پرهيز از گناهان بزرگ و اصرارنكردن در گناهان كوچك و راست گويي و پرهيز از دروغ و رعايت تقوا و دوري از افعال پست.
عدالت از اين جهت كه مصدر است، مترادف عدل است و عدل عبارت است از اعتدال، راستي و ميل به حق و حد وسط بين دو طرف افراط و تفريط است.
در تعریفی بیان شده: العدل وضع الشيء في موضعه؛ عدل قرار دادن هر چیز در جای خودش است.(1)
عدالت از اين جهت كه يك فضيلت است داراي دو جهت است: يك جهت فردي و يك جهت اجتماعي. اگر از جهت فردي لحاظ شود دال بر هيأت راسخي در نفس است كه افعال مطابق حق از آن صادر ميشود؛ و ماهيت آن اعتدال، توازن، پرهيز از كار زشت، و دوري از اخلال كردن در امور واجب است، و اگر از جهت اجتماعي مورد توجه واقع شود دال بر احترام به حقوق ديگران و دادن حق هر صاحب حقي است.(2)
بالاخره عدالت ميانه روي و رعايت حد اعتدال و اينكه در هر امري حد وسط آن را رعايت كند و عادل كسي است كه نسبت بمردم از روي انصاف عمل كند و با نفس خود نيز انصاف كند و عدل، نهادن هر چيز بجاي خود و اعطاء حق هر كس را آن طور كه بايد، است .
در بعض احاديث نبوي و اخبار ائمه طاهرين (ص)روايت است، قريب باين مضمون: وقتي كسي به شما خبري دهد و دروغ نگويد و عدهئي بشما دهد خلف وعده نكند، در معامله با شما ظلم نكند، باو امانتي سپرديد بشما خيانت نكند چنين كسي مروتش ظاهر و غيبتش حرام و بايست او را عادل دانست.(3)
پی نوشت ها:
1. سميح دغيم، موسوعة مصطلحات الامام فخر الدين الرازي، مكتبة لبنان ناشرون، بيروت، 2001 م، ص 442
2. جميل صليبا- منوچهر صانعي دره بيدي،فرهنگ فلسفي، انتشارات حكمت، تهران، 1366 ش،چ 1، ص 461.
3. سيد جعفر سجادي، فرهنگ معارف اسلامي، انتشارات دانشگاه تهران،1373 ش، چ 3، ج2، ص 1242
