پاسخ ارائه شده به سؤالِ یک پرسشگر با مشخصات خاص است. در صورتی که سؤال یا ابهامی برای شما ایجاد شده از طریق درگاه های پاسخگویی پیگیری فرمائید.
امالة بر وزن إجاره مصدر ثلاثي مزيد از باب افعال از ماده و ريشه «ميل» است.

اين واژه از حيث لغوي به معناي ميل دادن است و در اصطلاح علم  تجويد، ميل دادن فتحه به جانب كسره و الف بطرف ياء است. البته در كتب تجويد اماله بمعاني ديگر نيز نگاشته شده از جمله ميل دادن كسره به ياء مانند بسم اللّه ولي مشهورترين آنها همانست كه گفته شد.

اماله بر دو قسم است: صغري و كبري.

1- اماله صغري: آنست كه فتحه و الف اندكي به سمت كسره و ياء ميل داده شوند يعني بين فتحه و كسره يا بين الف و ياء مانند:

 إِنَّا (بدرستيكه ما)- إِيَّاكَ (تو را)- كه فتحه ما بعد كسره در هر دو كلمه اماله مي شود.

2- اماله كبري: ميل دادن بسيار فتحه به طرف كسره و الف به جانب ياء است. وجود اين نوع إماله در قرآن و موارد آن با توجه به اختلاف قرائاتي كه وجود دارد مختلف مي شود. مثلا در خصوص كلمه مجريها در آيه 41 سوره هود طبق روايت حفض از عاصم اماله كبري صورت مي گيرد يعني فتحه راء به كسره ادا مي شود و براي اينكه اماله حاصل گردد. بايد حرف مزبور اندكي كشيده شود.

حمزه و كسائي و حفص كلمه مزبور را مصدر ميمي (بر وزن مفعل) دانسته و بشرح بالا اماله كبري نموده‏اند قراء غير كوفي بضم ميم و الف بعد از راء «مجريها و مرسيها» قرائت كرده‏اند تا هر دو كلمه مشابه باشند و ابوبكر كلمه اوّل را بفتح ميم و ترك اماله «مجريها» خوانده.

ابو رجاء عطاردي بنا بر فاعليّت از إجري و إرسي از باب افعال بضم ميم و كسر راء «مجريها و مرسيها» خوانده تا صفت نام خدا باشد.

عمر بن عبد الرحمن بن محيصن و ابو بكر آنرا اسم مكان دانسته و بفتح ميم و با الف بعد از راء و بدون اماله «مجراها و مرساها» قرائت كرده‏اند.

ابو عمرو و كسائي در تمام قرآن كلمه كافِرِينَ را اماله كبري كرده و فتحه كاف را بكسر خوانده‏اند.

بنابراين معيار إماله كبري اختلاف قرائاتي است كه وجود دارد.

اما فائده اماله: سهولت و آساني تلفظ است، زيرا كه زبان با فتح بالا مي‏رود و با اماله پايين مي‏آيد، و پايين آوردن زبان سبك تر از بالا بردن آن است، و هر كس اماله داده روي همين جهت است‏. وجه ديگر اماله اشعار باين است كه اصل الف، خود از «ي» يا «و» مكسوره مي باشد مانند زاغَ (ميل به باطل كرد)- خافَ (ترسيد) كه در اصل زيغ- خوف بوده و ياء و واو متحرك ما قبل مفتوح، قلب به الف شده است.(1)

پي نوشت ها:

1. ر.ك بيگلري، حسن، سر البيان في علم القرآن، بي جا، كتابخانه سنايي، بي تا، ص 222.