با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
آفرينش تمام موجودات و از جمله فرشتگان داراي يك فلسفه معين است و آن اينكه هر چيزي كه امكان وجود داشته باشد، از فيض هستي خداوند برخوردار مي شود و اين به اقتضاي صفت رحمت و فياضيت الهي است.يعني فيّاضت و بخشندگي خدا كه سبب آفرينش همه موجودات شده، خلقت فرشتگان را نيز رقم زده است و از اين رو كه چنين موجوداتي لياقت و امكان خلقت را داشتند خداوند ايشان را از اين امر محروم نساخت .
اما در مورد ماهيت عملكرد فرشتگان بايد گفت از آيه اوّل سوره فاطر به دست مي آيد كه خداوند، فرشتگان را واسطه ميان خود و عالم مشهود قرار داده است. با تعبير "رسل" همه ملائكه را وسايطي ميان خود و مخلوقاتش در اجراي اوامر تكويني و تشريعي دانسته، با اين بيان مشخص مي شود كه حكمت آفرينش آن‏ها تنها عبادت نيست.
فرشتگان كارگزاران الهي و مأمور اجراي امور عالم تكويني هستند و وظايف سنگيني بر عهده آن‏ها است كه در ذيل به برخي از آن‏ها اشاره مي كنيم:
أ) حامل و رساننده وحي به پيامبران مي باشند.(1)
ب) نزول امر الهي به دست فرشتگان است، يعني در تدبير جهان كه به امر الهي انجام مي گيرد، اينان عامل اجرايي اند و آن را پياده مي كنند.(2)
ج) دسته‏اي از فرشتگان حاملان عرش خدا و آنان يا دسته‏اي ديگر شفاعت كنندگان مؤمنان هستند.(3)
د) لعن بر كفّار نيز از كارهاي فرشتگان است.(4)
ه') بشارت دادن به مؤمنان هم از كارهاي اينان است. طبق قرائن اين بشارت به هنگام احتضار داده مي‏شود.(5)
و) نوشتن كردار بندگان خدا از كارهاي ديگر فرشتگان است.(6)
ز) امداد مؤمنان از ديگر كارهاي آنان است.(7)
اما چرا خداوند در انجام امور خود از اين واسطه ها بهره مي برد ؟
ما مي دانيم كه خدا بي‌نياز و غني مطلق است،‌ همان طور كه از هر گونه نياز نسبت به هر چيز پيراسته است، از نياز به فرشتگان نيز منزّه است، اما همه آنچه به عنوان كارهاي فرشتگان براي ما تعريف شده، نوعي ساختار كامل ارتباط موجودات با يكديگر و نظام مندي در هستي است كه در اوج و قله خويش به قدرت و اراده و علم خداوند منتهي مي گردد و اين بالاترين جلوه از شكوهمندي نظام آفرينش است.
خداوند در عين بي نيازي، سنت ها و قوانيني را در عالم مقرر نموده است. يكي از سنت هاي الهي آن است كه نظام عالم را طبق اسباب و علل مقرر نموده و فرشتگان جزئي از مجموعه اسباب و علل هستند، همان گونه كه تأثير علت ها در عالم طبيعت، جزئي از نظام اسباب و عللي است كه خداوند مقرر نموده است، مانند اثر دارو در شفا بخشي. وجود عوامل طبيعي، موجب نيازمندي خداوند نمي شود، پس وجود علل غير طبيعي (از جمله فرشتگان) نشان نيازمندي خداوند نيست .
وجود سلسله مراتب، نشانه نظام‌ مندي و روشمندي هندسه آفرينش است. وجود وسايط فيض هم وسايط را داراي كمال و فيض مي‌سازد و هم موجودات فروتر را در مسير رشد و كمال قرار مي‌دهد . نيز زيبايي نظام آفرينش و بارور شدن استعدادها و قابليت موجودات در سيكل گردشي موجودات به نمايش در مي‌آيد.
اگر چه خداوند به طور مستقيم مي‌تواند درخت خشكيده اي را سرسبز كند، چنان كه گاهي پيامبران و امامان(ع) به اذن خدا چنين كاري را مي‌كردند، اما شكل‌گيري نظام و چرخه آفرينش به آن است كه آب از طريق ريشه‌ها جذب ساقه درخت شود و به برگ‌ها برسد. براي اين منظور نزول باران و هدايت آب‌ها و كار باغبان‌ها معنا و مفهوم پيدا مي‌كند . نشاط و فعاليت و گردش كار جهان را فرا مي‌گيرد. اما در غير اين صورت سستي و ركود و جدايي ميان موجودات حاكم مي‌شد.
هرچند خداوند بدون واسطه هيچ فرشته اي هم امكان انجام اموري چون ثبت و انتقال فيوضات ، ضبط اعمال و ... را دارد ، اما بر اساس ساختار خاصي كه در نظام خلقت تعريف نموده و بر اساس جريان يافتن فيض گسترده الهي به موجود محدود و ناقص، فرشتگاني را در انجام اين امور به عنوان واسطه قرار داده است ؛ در عين حال چون قدرت و امكان انجام اين وظايف توسط آن ها از جانب خود اوست، مي توان به طور قطع انجام همه اين امور را مستقيما به خداوند هم استناد داد (8).
پي نوشت‏ها:
1. نمل (27) آيه 102؛ بقره (2) آيه 97؛ عبس (80) آيه 16 و نمل (16) آيه
2. سجده (32) آيه 5 و معارج (70) آيه 4.
3. مؤمن (40) آيه 7 و نجم (53) آيه 26.
4. بقره (2) آيه 161 و آل عمران (3) آيه 87.
5. فصّلت (41) آيه 30.
6. انفطار (82) آيه 11؛ يونس (10) آيه 21؛ زخرف (43) آيه 80 و ق (50) آيه 18.
7. آل عمران، آيه 124 و تحريم (66) آيه 4.
8. علامه طباطبايي، تفسير الميزان‏، ترجمه موسوى همدانى، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسين حوزه علميه قم‏، قم‏ 1374 ش، ج 20، ص 298.

موفق باشید.