توسل

پاسخ در چند محور بیان می شود:
الف_ در باره فراز اول پرسش باید گفت اولا بر اساس همان آیات که در پرسش اشاره شده ائمه (ع) گرچه حسب ظاهر بر اثر شهادت از دنیا رفته اند. ولی در واقع زنده اند و در نزد خدواند روزی می خورند و آثار زند گان بر آنها مترتب است. (1) که یکی از آنها خبر دار شدن از حاجت متوسلین است. چون از لازمه حیات علم و آگاهی است و از آنجا که آنها دارا ی حیات برتری برزخی واخروی اند پس آثار آن که از جمله علم به حاجت متوسلین است را دارا خواهند بود.
ثانیا ، در مسأله توسل باید توجه داشت: حاجت های انسان های متو سل را خداوند برآورده می سازد . اهل بیت(ع) واسطه فیض خداوند است . مؤمنان در پی توسل به ارواح مطهر اهل بیت حاجات و نیازهای گوناگون خود را از خداوند دریافت می کنند.
خداوند به تمام اسرار ظاهری و قلبی بندگان خود آگاه است . حاجت های آن ها را می داند. ولی بر اساس حکمت خود مقرر داشته که برخی حاجات بندگان خود را در پی دعا و توسل با اولیای پاک به آنان بدهد.
بنابر این همان طور که در دعا خواندن و خواستن از خدا شرط و مقدمه اجابت الهی است،‌ در توسل نیز چنین است با این که خداوند حاجت رواست و همه اسرار بندگان خود را می داند. ولی در عین حال مشیت و حکمت او ایجاب فرموده که برای گرفتن برخی حاجات باید به اهل بیت (ع) متوسل شد و گرفتن حاجت از خدا بستگی دارد به توسل به آنان.(2)
ثالثا ، ائمه (ع) ، همان‌طور که در زمان حیات ، وجودشان برای مردم نافع و پر خیر برکت بودند، بعد از مرگ نیز همان آثار و برکات را دارند چون آنها با شهادت‌ از دنیا رفته اند و روح و قبر شریف شهدا همانند زمان حیات دنیایی آنها برای مؤمنان اثربخش است . و همان طور که پیراهن یوسف وقتی بر دیدگان یعقوب رسید او در همان دم بینایی خود را باز یافت،(3) روح وقبر ائمه ع به طریق اولی آثار وبرکاتی فراوان داشته وتوسل به آنها مفید واثر گذار است بخصوص آنکه به گفته ی قرآن شهید زنده است (4) و آثر روح وقبر او بشتر از یک پیراهن خواهد بود، تفصیل این مطلب را در منع ذیل جویا شوید. (5)
ب_ در باره فراز دوم پرسش باید گفت: آنچه در آیه مورد اشاره در پرسش آمده که برای مومنین وشهدا حزن واندوهی نیست . ناظر به اعمال خود آنها است یعنی آنها نسبت به خود و عمل کرد خود محز و ن نیستند. چون معصومین (ع) بدلیل این که دارای مقام عصمت اند و از هر گونه گناه منزهند طبیعی است که حزن واندوهی نبست به عمل کرد خود چون خلافی از آنها سر نزده است تا از خوشف داشته واندوهگین شوند. چه این که سایر مومنین که با شهادت از دنیا رفته و یا بر اثر تهذیب وتقوا به مقام قلب مطمئنه رسیده اند آنها نیز اندوهی ندارد. لذا در قران کریم فرمود :((الا ا نَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَلَا هُمْ یحْزَنُو ن )) (6) آگاه باشيد (دوستان و) اولياى خدا، نه ترسى دارند و نه غمگين مى‏شوند! ولی باید توجه داشت که این عدم حزن وخوف آنان منافاتی ندارد که آنها از درد ورنج های دیگران محزون شوند. بخصوص این که مومنین در برزخ برای برخی امور اندوهگین می شوند از این رو در روایات آمده که وقتی مومنین از بازماندگان شان در دنیا سر می زنند اگر آنها را سرگرم کارهای نا شایست بیبنند محزون واندوهگین می شوند. (7)
ج_ در باره فراز سوم پرسش باید گفت: فاصله مکانی ومانند آن برای اهل دنیا مانع سرعت عمل و امداد می شود. ولی برای ارواح معصومین ع که مجرد و فوق ماده اند مشکلی ایجاد نمی کند؛ زیرا وقتي حقيقت هر انساني را همان روح و نفس انساني او بدانيم و معتقد باشيم كه بعد از مرگ يك فرد، تنها انتقالي در روح او حاصل مي شود و اين روح از كالبد مادي به كالبدي مثالي در عالم برزخ منتقل مي گردد، پس دليلي وجود ندارد كه توانايي ها و قدرت هاي اين روح هم از او سلب شود.
همه ما معتقديم كه انسان داراي توانايي هاي گوناگوني در طول زندگي است. به طور قطع اين كارها با مديريت روح انسان محقق مي شود ؛ پس در واقع همه كارها و توانايي هاي انسان منتسب به روح اوست؛ مثلا اين روح انسان است كه مي بيند و مي شنود و فعاليت انجام مي دهد ، گرچه این گونه امور در دنیا با ابزار جسمانی مثلا گوش انجام می شود. ولی بعد مرگ ضرورت برای وجود چنین ابزاری نیست وروح بدون آن ابزار می تواند بشنود، چه این که
برخي از اعمال هم هستند كه در انجام آن روح حتی در دنیا هم مستقل از جسم عمل مي كند و در آن موارد از جسم كمك نمي گيرد مانند ادراكات حضوري در انسان هاي عادي يا كرامات و تصرفات خاص در اولياء الهي كه مثلا يك امام معصوم با اراده الهي خود بيماري را شفا مي دهد. يعني واسطه حصول شفاي اين بيمار از درگاه خداوند متعال مي گردد و در اين امر فعاليتي بدني انجام نمي شود.(8)
د_ در باره فراز اخر پرسش باید گفت که بی تردید در توسل شرایط و مقدمات خاصی برای فرد متوسل لازم است که تفصیل آن را در منبع ذیل (9) جویا شوید ، ولی برای متوسل الیه(يعني امامان عليهم السلام ) چنین نیست. چون آنها در افق بالاتر از ماده ودر محل قدسی به سر می برند وبه اذن الهی به متوسلین اگر شرایط ومصلحت الهی ایجاب کند کمک می رسانند. و مؤمنان از طریق توسل به روح معصومین ع می‌تواند توجه و عنایت آنان را برای خود به دست بیاورد، چون روح آنها به اذن خداوند اشراف بر عالم دارد و می‌‌تواند به اذن خداوند عنایاتی و کرامتی از ناحیة آنان نصیب‌انسان بشود. از همین باب است که در زیارت جامعه کبیره آمده:
«و بکم یُنزّل الغیث و بکم یُمسک السماء أن تقع على الأرض، و بکم ینفّس الهمّ ویکشف الضرّ؛(10)به خاطر شما باران می‌بارد. به خاطر شما آسمان از ریزش باران بر زمین باز می‌ماند. به خاطر شما گرفتاری برطرف و ناراحتی‌ها رفع می‌شود».
این بیان نورانی ناظر به ارواح ائمه(ع) است و تصریح نموده، رحمت خداوند به عالم و آدم ،همه به برکت وجود اهل بیت(ع) است. پس معلوم می‌شود که فیض وجود آنان همواره نصیب انسان می‌شود و آنها واسطة فیض خداوند هستند.
پی‌نوشت‌ها:
1. بقره (2) آیه 154. آل عمران (3) آیه 169.
2. محسن قرائتی ، اصول عقاید نشر مؤسسه فرهنگی درس های از قرآن، 1384ش، ص 100.
3. یوسف (12) آیه 92.
4. آل عمران (3) آیه 169.
5. قرائتی، اصول عقاید نشر موسسه فرهنگی درسهای از قران 1384 ش ص104.
6. یونس(10) آیه 62.
7. کلینی، فروع کافی، نشر دار الکتب الاسلامیه تهران 1380 ق، ج 1، ص 62.
8. صدرا، اسفار اربعه، نشر دار الاحیا التراث العربی بیروت، بی تا ،ج8، ص347 و نیز: امام خمینی تقریرات درس فلسفه، نشر موسسه آثار امام ، 1387 ش ، ج3، ص 198.
9. سید کاظم روحانی شفاعت و توسل، نشر دفتر تلیغات اسلامی قم 1385 ش، ص 49 ـ 50.
10. مفاتیح الجنان، ص 909، نشر بلاغت، قم 1377ش.