حرام بودن شراب

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با مركز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
ما معتقدیم احکامى که از طرف خداوند براى بشر تعیین شده ، براى سعادت و خوشبختى انسان وضع شده، اما
معیار در تبیین سود و زیان تنها امور جسمانی و ظاهری و دنیایی نیستند و یکی از مهمترین معیارها در این خصوص امور معنوی و روحانی هستند که علوم تجربی مجالی برای تبیین و بررسی در خصوص آن ندارد .
خداوند در قرآن فرمود:
"انما الخمر و المیسر... رجسٌ مِن عمل الشیطان فاجتنبوه؛(1) شراب و قمار و... پلید و عمل شیطانى است، از آن اجتناب کنید".
سپس خداوند در سبب حرمت مى‏فرماید: انّما یرید الشیطان أن یوقع بینکم العداوة و البغضاءَ فى الخمر والمیسر؛(2) شیطان مى‏خواهد با شراب و قمار بین شما دشمنى و کینه ایجاد کند.
در این آیات، نوشیدن شراب عمل شیطانى و پلید دانسته شده که آثار روحى و روانى نامطلوب در انسان بر جاى مى‏گذارد که از جمله آن‏ها کینه و دشمنى است.
در آیه دیگر خداوند مى‏فرماید: "از تو در مورد شراب و قمار مى‏پرسند، بگو در آن دو گناهى بزرگ است."(3)
در روایات حرمت شراب به صورت مفصل و با ذکر آثار نامطلوب آن بیان شده است. از مولاى متقیان سؤال شد: آیا فرمودی که شراب از دزدى و زنا بدتر است، فرمود: "بلى، زنا کننده شاید گناه دیگرى نکند، ولى شرابخوار چون شراب بخورد، زنا مى‏کند، آدم مى‏کشد، نماز را ترک مى‏کند."(4)
از امام باقر سؤال شد که بزرگ‏ترین گناه کبیره کدام است؟ فرمود: "شرابخواری، خداوند به چیزى چون میخوارى نافرمانى نشده! ممکن است شخص نماز واجب خود را ترک کند و با مادر و دختر و خواهر خود زنا کند، در حالى که مست و لایعقل باشد."(5)
در این قبیل دستورات به روشنی به برخی تبعات منفی فردی و اجتماعی شراب در کنار مفاسد جسمی و روحی ناشناخته اشاره شده است که نشان می دهد تنها معیار و مبنا در تعیین سود و زیان در این امور مساله سلامت جسمی نیست .
به علاوه نکته دقیقی که در این خصوص از آن غفلت نموده اید نگاه کلان و مبنایی قانون گزارانه است که با معیارهای شخصی و فردی تبیین نمی گردد ؛ مثلا قانون گزار می داند برخی امور در موارد خاص می تواند برای انسان سودمند باشد ، اما جواز علنی بهره برداری از آن ها به مراتب تبعات و مضرات سخت تری را به دنبال خواهد داشت در نتیجه در یک نگاه کلان و همه جانبه هر گونه استفاده از آن را منع نموده با آن برخوردی سخت می نماید .
نمونه این امر در خصوص حمل و نگهداری سلاح گرم در اکثر کشورهای جهان است که علی رغم فوائد و نتایج مثبت این حمل و نگهداری برای حفظ امنیت فردی و اجتماعی ، تبعات و مضرات فردی و اجتماعی آن باعث شده که قانون گزار به شدت و سختی با این امر برخورد نماید و منع شدید و جرائم سنگین را در خصوص آن اعمال نماید .
مصرف مشروبات الکلی هم بر فرض که به خودی خود و در اندازه های محدود ضرری برای فرد نداشته باشد - که تردید جدی در این امر وجود دارد - اما به هیچ وجه قابل کنترل و محافظت نبوده و تجویز این مصرف به عدم رعایت محدوده های مشخص و افراط و اعتیاد در این مساله و آثار زیان بار فردی و اجتماعی آن می گردد ؛ در نتیجه برخورد مبنایی و منع مطلق در خصوص این پدیده خطرناک امری کاملا طبیعی و منطقی است و چنان که می دانید در مورد قوانین مطلق بودن و عدم تبصره و استثنا ضامن بقا و اثر گذاری است و حرمت نوشیدن حتی یک قطره هم از همین جا به خوبی روشن می گردد .
دانشمندان مشهور غربی معتقدند که هر گاه از جوانان 21 تا 23 ساله معتاد به مشروبات الکلی 51 نفر بمیرند، در مقابل از جوان های غیر معتاد ده نفر هم تلف نمی شوند. دانشمند دیگری ثابت کرده است که جوان های 20 ساله که انتظار می رود پنجاه سال عمر کنند، در اثر نوشیدن الکل بیش تر از 35 سال عمر نمی کنند.
طبق آماری که پزشک قانونی شهر "لیون" در 1961 تهیه نموده، جرائم اجتماعی الکلیست ها از این قرار است: مرتکبان قتل های عمومی 50 درصد، ضرب و جرح 8/77 درصد، سرقت 5/88 درصد، جرائم جنسی، 8/88 درصد. این آمار نشان می دهد که بیش تر جنایات و جرائم بزرگ در حال مستی روی می دهد.(6)
آنچه در آمارها آمده ،تنها گوشه ای از آثار و مضرات شراب، آن هم از نظر فردی و اجتماعی آن هم در محدوده امور مادی است امّا آثار مخرب و زیان بار روحی و معنوی آن که برای ما ناشناخته است می تواند بسیار بسیار بزرگ تر باشد .
به علاوه توجه به این نکته هم سودمند است که چه بسا بسیاری از آثار مثبت جسمی شراب که توسط پزشکان کشف شده منحصر در این ماده نبوده و در نوشیدنی های دیگر مانند سرکه و مانند آن قابل دستیابی است و ضرورتی بر مصرف این مایع خطرناک و فساد انگیز وجود ندارد .

پی نوشت ها:
1. مائده(5) آیه 190.
2. همان، آیه 291.
3. بقره (2) آیه 219.
4. شهید عبدالحسین دستغیب، گناهان کبیره،نشر جامعه مدرسین، قم. 1376 ش، ج 1، ص 234.
5. همان، ص 233.
6. سید هاشم رسولى محلاتى، کیفر گناه،نشر کتابخانه صدر ، تهران، بی تا، ص 80.