گناه کبیره

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مركز
این سخن خدا است: «ای پیامبر! از قول من به مردم بگو: ای بندگان من! ای کسانی که (با بدی‌ها و گناهان) بر خود ستم روا داشتید، از رحمت خداوند نا امید نشوید (و بدانید که در صورت توبه کردن) خدا همه گناهان را می‌آمرزد، چه این که او بسیار آمرزنده و مهربان است». (1)
یأس و نا امیدی از لطف و رحمت بی پایان و بی کرانه حق تعالی چرا؟
در روایت است که مردی نزد رسول خدا آمد و گفت ای پیامبر خدا مرتکب گناه شده ام پیامبر فرمود : هرگاه گناه کردی از پروردگارت طلب آمرزش کن .
مرد گفت طلب آمرزش می کنم. اما دوباره مرتکب گناه می شوم.
پیامبر فرمود : دوباره گناه کردی دوباره از پروردگارت طلب آمرزش کن.
مرد گفت طلب آمرزش می کنم. ولی باز هم گناه می کنم.
پیامبر فرمود : چون گناه کردی باز هم از پروردگارت طلب آمرزش کن.
مرد بار چهارم همان جمله را گفت.
پیامبر فرمود : چون گناه کردی باز هم از پروردگارت طلب آمرزش کن. چندان که شیطان مایوس و بازنده شود.(2)
آنان که از روی عناد و لجاجت، عصیان با پروردگار هستی نکرده‌اند، یا بر آن موضع نیستند، بلکه گناه آنان از روی جهل و سهو و پیروی هوای نفس و غلبه نفس اماره و مقتضیات جوانی آنان بوده و سپس توبه حقیقی کرده‌اند، چرا مأیوس شوند؟ یأس از رحمت الهی، خود از گناهان کبیره و در ردیف کفر قرار دارد!
باز آی، باز آی، هر آن چه هستی، باز آی گر کافر و کبر و بت پرستی، باز آی
این درگه ما درگه نا امیدی نیست صدبار اگر توبه شکستی باز آی
بنابراین اگر کسی توبه واقعی نماید، خداوند توبه اش را قبول می کند. در قرآن کریم، پروردگار 91 بار به عنوان غفور (بسیار آمرزنده) و 5 بار به عنوان غفار (بسیار بخشنده) یاد شده است . بیش از 80 بار سخن از توبه و بازگشت به سوی خدا و قبولی توبه، سخن به میان آمده است. همه این‌ها حکایت از دامنه گسترده رحمت و مغفرت حق تعالی و قبولی توبه توبه کنندگان دارد.
طبق آیات قرآن‌، شیطان دشمن قسم خورده انسان است‌. نباید انتظار داشته باشیم به راحتی دست از سر ما بردارد. مهم‌ترین راه‌ دور شدن از او و در امان ماندن از چنین دشمنی‌، شناختن او است‌. شیطان‌، موجودی است که ما را می‌بیند و ما او را نمی‌بینیم‌. کار او فقط وسوسه کردن و زینت دادن به گناهان یا دشوار نشان دادن امور نیک ‌است‌. برای درامان ماندن از او باید به کسی پناه ببریم که شیطان را می‌بیند; ولی شیطان او را نمی‌بیند که خداوند قاهر بیناست‌. قرآن می‌فرماید:
"وَإِمَّا یَنزَغَنَّکَ مِن‌َ الشَّیْطَـَن‌ِ نَزْغ‌ٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّه‌ِ إِنَّه‌ُو سَمِیع‌ٌ عَلِیم‌; (3) اگر از شیطان وسوسه‌ای به تو رسد، به خدا پناه بر. زیرا او شنوای داناست"‌.
خداوند می‌فرماید: پناه ببر، نه اینکه بگو پناه می‌برم‌. مثل اینکه وقتی آژیر خطر می‌زنند ، فوراً باید به پناهگاه رفت . اگر با زبان بگوید :خدایا! به تو پناه می‌برم‌، ولی عملاً کاری انجام ندهد ، فایده‌ای ندارد. چطور وقتی شیپور خطر را به صدا در می‌آورند ، انسان می‌لرزد و مضطرب می‌شود؛ وقتی شیطان وسوسه می‌کند ، نیز انسان باید ‌بترسد و به پناهگاه برود. شیطان اول وسوسه می‌کند. بعد به دام می‌اندازد. بعد سواری می‌گیرد . بهترین راه برای محفوظ ماندن این است که از مرحله اول به خداوند پناه ببریم‌ و سپس از قدم نهادن در راهی که او مقابل ما نهاده خودداری نماییم . خداوند می‌فرماید:
"...وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَ َت‌ِ الشَّیْطَـَن‌ِ إِنَّه‌ُ لَکُم‌ْ عَدُوُّ مُّبِین‌; (4) از پی گام‌های شیطان نروید که برای شما دشمن آشکار است‌".
برای رویارویی با وسوسه‌های شیطانی، ابتدا باید دشمن و راه‌های نفوذ او را شناخت و وی را مهار کرد . سپس وی را به عقب راند . در این جهت راه های مبارزه با وساوس شیطانی عبارتند از:
1- نگهبانی و مراقبت:
شیطان با جان ما سر و کار دارد. از این رو باید از آن حراست کنیم. راه‌های مراقبت عبارتند از:
أ) تقوا پیشگی:
قرآن مجید تقوا را لباسی بر اندام جان آدمی می‌داند که آن را به خوبی می‌پوشاند و حفظ می‌کند:
«لباس التّقوی ذلک خیر؛ (5) بهترین جامه، تقوا است». از جمله مصادیق مهم در تقوا پیشگی،کنترل اعضا و جوارح نظیر: زبان، چشم، گوش، فکر است. اعضا و جوارح، درهای ورودی به قلب‌اند. پس باید این ها را کنترل کرد.
ب) محاسبه:
بعد از کنترل نوبت به محاسبه می‌رسد، یعنی برای جبران ضعف‏ها و برنامه‌ریزی برای آینده ارزیابی لازم است.
2- واکنش مناسب:
در برابر هر وسوسه‏ای باید واکنش مناسب صورت گیرد.
پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید:
«أَمَّا أَعْدَاؤُكَ مِنَ الْجِنِّ فَإِبْلِيسُ وَ جُنُودُهُ فَإِذَا أَتَاكَ فَقَالَ مَاتَ ابْنُكَ فَقُلْ إِنَّمَا خُلِقَ الْأَحْيَاءُ لِيَمُوتُوا وَ تَدْخُلُ بَضْعَةٌ مِنِّي الْجَنَّةَ إِنَّهُ لَيَسْرِي [لَيُسْرِي، لَيُسْرَى، لَيَسُرُّنِي‏] فَإِذَا أَتَاكَ وَ قَالَ قَدْ ذَهَبَ مَالُكَ فَقُلْ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَعْطَى وَ أَخَذَ وَ أَذْهَبَ عَنِّي الزَّكَاةَ فَلَا زَكَاةَ عَلَيَّ وَ إِذَا أَتَاكَ وَ قَالَ لَكَ النَّاسُ يَظْلِمُونَكَ وَ أَنْتَ لَا تَظْلِمُ فَقُلْ إِنَّمَا السَّبِيلُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَ ما عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَ إِذَا أَتَاكَ وَ قَالَ لَكَ مَا أَكْثَرَ إِحْسَانَكَ يُرِيدُ أَنْ يُدْخِلَكَ الْعُجْبَ فَقُلْ إِسَاءَتِي أَكْثَرُ مِنْ إِحْسَانِي وَ إِذَا أَتَاكَ فَقَالَ لَكَ مَا أَكْثَرَ صَلَاتَكَ فَقُلْ غَفْلَتِي أَكْثَرُ مِنْ صَلَاتِي وَ إِذَا قَالَ لَكَ كَمْ تُعْطِي النَّاسَ فَقُلْ مَا آخُذُ أَكْثَرُ مِمَّا أُعْطِي وَ إِذَا قَالَ لَكَ مَا أَكْثَرَ مَنْ يَظْلِمُكَ فَقُلْ مَنْ ظَلَمْتُهُ أَكْثَرُ وَ إِذَا أَتَاكَ فَقَالَ لَكَ كَمْ تَعْمَل فَقُلْ طَالَ مَا عَصَيْتُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى؛ (6) دشمنان تو از جن، ابلیس و سپاهیان او است. پس :
اگر نزد تو آمد و گفت: فرزندت مُرد! به خود بگو: زندگان برای مردن آفریده شده‏اند.
اگر آمد و گفت: مال تو از دست رفت! بگو: ستایش خدای را که می‌دهد و می‌گیرد و زکات را از من برد.
اگر آمد و گفت: مردم به تو ستم می‌کنند! ولی تو ستم نمی‌کنی بگو: روز قیامت آنان که ستم کردند گرفتارند.
اگر آمد و گفت: چه قدر نیکی می‌کنی! بگو: گناهان من بیش از نیکی‏های من است.
اگر آمد و گفت: چه قدر نماز می‌گزاری! بگو: غفلت من از نمازهایم بیش تر است.
اگر آمد و گفت: چه قدر بخشش می‌کنی! بگو آن قدر که می‌گیرم، از آن چه می‌بخشم، زیادتر است.
اگر گفت: چه قدر به تو ستم می‌کنند! بگو: من بیش تر ستم کرده‏ام.
اگر گفت: چه قدر برای خدا کار می‌کنی! بگو: چه بسیار معصیت‏ها کرده‏ام».
3- استعاذه:
در برابر هجوم وسوسه‏های شیطان، لازم است به پناهگاهی مطمئن پناه ببرید و آن توجه به خدا و یاد او است. قرآن مجید می‌فرماید: «اگر از شیطان وسوسه‏ای به تو رسد، به خدا پناه ببر که او شنوای دانا است». (7)
4- مجهز شدن به تجهیزات:
در برابر تهاجم وسیع شیطان، باید در میدان کارزار، همواره مسلح باشیم. برخی از تجهیزات در حدیث پیامبر اکرم(ص) مطرح شده است. حضرت می‌فرماید:
« أَ لَا أُخْبِرُكُمْ بِشَيْ‏ءٍ إِنْ أَنْتُمْ فَعَلْتُمُوهُ تَبَاعَدَ الشَّيْطَانُ مِنْكُمْ كَمَا تَبَاعَدَ الْمَشْرِقُ مِنَ الْمَغْرِبِ قَالُوا بَلَى قَالَ الصَّوْمُ يُسَوِّدُ وَجْهَهُ وَ الصَّدَقَةُ تَكْسِرُ ظَهْرَه ؛(8) آیا شما را آگاه کنم بر کاری که اگر انجام دادید، شیطان از شما فاصله می‌گیرد، به اندازه فاصله مشرق تا مغرب؟ گفتند: آری. فرمود: روزه صورت شیطان را سیاه می‌کند . صدقه، کمرش را می‌شکند. دوستی برای خدا و کمک برای عمل صالح، پشت او را می‌بُرد . استغفار، بند دلش را می‌برد».

پی‌نوشت‌ها:
1. زمر (39) آیه 53.
2. محمدی ری شهری، نهج الذکر، انتشارات دارالحدیث، ج 4، ص29 .
3.اعراف (7) آیه 200 .
4. بقره (2) آیه 168.
5. اعراف ، آیه 26.
6. علامه مجلسی ، بحارالانوار، مؤسسه الوفا ، بیروت ، 1404 ه ق ، ج 1، ص 120.
7. اعراف ، آیه 200.
8. عبدالواحد بن محمد تميمى آمدى، غرر الحكم و درر الكلم،انتشارات دفتر تبليغات اسلامى قم، 1366 هجرى شمسى، ص 138.