پرسش 42 . آیا با توبه، گناهان سابق به حسنه و ثواب تبدیل مىشود؟
قرآن مجید براساس آیه « اِلاّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَاؤُلِئکَ یُبَدِّلُ اللهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اللهُ غَفُورَاً رَحِیماً169؛ مگر کسانى که توبه کرده و ایمان آورده و عمل صالح انجام دادهاند، خداوند گناهان آنان را به حسنات تبدیل مىکند و خداوند آمرزنده و مهربان است» توبه کنندگان را امیدوار مىکند و آنان را نسبت به این عمل بزرگ تشویق
مىنماید. چگونه خداوند گناهان را به حسنات تبدیل مىکند؟ در این جا چند تفسیر وجود دارد:
1- خداوند گناهان سابق ایشان را با توبه محو مىکند و اطاعتهاى بعدى ایشان را مىنویسد، در نتیجه به جاى کفر و قتل بناحق و زنا، داراى ایمان و جهاد و عفت مىشوند.170
2- مراد از سیئات و حسنات، ملکاتى است که از آن دو در نفس پدید مىآید، نه خود آنها و خدا ملکه بد آنان را مبدّل به ملکه خوب مىسازد.171
3- مراد از سیئات و حسنات، ثواب و عذاب آنها است، نه خود آنها و خدا از چنین کسانى عذاب قتل و زنا را برداشته و ثواب قتل به حق و عفت مىدهد.172
علامه طباطبایى پس از نقل این سه وجه مىگوید: « این وجوه در یک اشکال مشترکاند و آن این است که کلام خدا را از ظاهرش برگرداندهاند، آنهم بدون هیچ دلیلى که در دست داشتهباشند، زیرا ظاهر جمله این است که هر یک از گناهان ایشان خودش مبدّل به حسنه مىشود، نه عذابش و نه ملکهاش و نه اعمال آیندهاش، پس باید براى حل این قضیه گناه و ثواب را بشناسیم. تفاوت این دو در موافقت و مخالفت خدا است. مخالفت و موافقتى که در انسان اثر گذاشته و در نامه اعمالش نوشته مىشود، نه خود فعل، چون خود فعل از بین مىرود. اگر ذات کسى شقى (بدبخت) و یا آمیخته به شقاوت نباشد، هرگز مرتکب عمل زشت نمىشود، پس اعمال زشت از آثار شقاوت و خباثت ذات آدمى است. اگر ذاتى از راه توبه و ایمان و عمل صالح مبدّل به ذاتى طیّب و طاهر شد، لازمه تبدل این است که آثارى هم که در سابق داشت و ما نام گناه برآن نهاده بودیم، با مغفرت و رحمت خدا مبدّل به آثارى شود که با نفس سعید و طیّب و طاهر مناسب باشد و آن بدین طریق است که عنوان گناه از آن برداشته شود و عنوان حسنه و ثواب به خود بگیرد» .173
