پرسش 33 .براى این‏که توبه شکسته نشود چه باید کرد؟

در پاسخ به این سؤال باید عوامل گرفتارى به گناه و کستن توبه را بررسى کنیم. به نظر بعضى از عالمان اخلاق، چهار عامل در این جهت مؤثر است:
1- آشکار نبودن کیفر گناه،
2- فورى و محسوس بودن لذات گناه و مشکل بودن مخالفت با آن،
3- غلبه آرزوى دراز و امید به زنده ماندن،
4- چشم دوختن به فضل الهى و عفو پروردگار.127
راه غلبه بر امور یاد شده (که دوام توبه را تضمین کند) فکر کردن
است. کسى که بیندیشد مرگ نزدیک است و چه بسا فرصت توبه کردن را پیدا نکند و عاقبت گناه را در نظر بگیرد، از لذت آنى گناه چشم پوشى مى‏کند و دامن خود را با معصیت خدا آلوده مى‏سازد.128
بعضى از بزرگان، راهکارهاى مشخصى جهت عدم بازگشت به گناه و نشکستن توبه پیشنهاد کرده‏اند:
1- جدا شدن از محیط گناه و عدم شرکت در مجالس معصیت،
2- تجدید نظر و دوستان و معاشران،
3- یاد خدا،
4- پیش چشم قرار دادن آثار مرگبار گناه،
5- اندیشه در سرگذشت گناهکاران،
6- توجه به الطاف و عنایت پروردگار به توبه‏کاران،
7- پر کردن اوقات فراغت.129
علاوه بر نکات ذکر شده براى موفقیت در توبه و حفظ آن مطالب زیر قابل توجه است:
1- باقى ماندن بر خُلقى پسندیده نیاز به مراقبت و ریاضت دارد. شیطان با همه امکانات خود در پى شکستن توبه و بازگشت انسان به گناه است. مبارزه پیوسته و همبستگى با وسوسه‏هاى شیطانى، دوام توبه را تضمین مى‏کند.
2- براى استمرار توبه، برنامه زمان‏بندى شده براى مبارزه با گناه لازم است. این برنامه باید در ابتدا سبک و قابل اجرا و به تدریج جدى‏تر و سنگین‏تر باشد.
3- براى پایبندى به استمرار توبه، بازخواست از نفس و تعیین جریمه و اداى آن مثل دادن صدقه یا گرفتن روزه مؤثر است.
4- براى استمرار توبه، لازم است با زمینه‏ها و علل گناه به صورت ریشه‏اى برخورد کرد، مثل فراهم کردن شرایط ازدواج براى جوانان و پرهیز از برخورد با نامحرم.