O پرسش 29 . مقصود از توبه نصوح چیست؟

واژه نصوح در لغت به معناى خلوص است.104
این کلمه در آیه‏اى از قرآن مجید آمده که در آن مؤمنان دعوت به توبه نصوح شده‏اند: « یا أَیُّها الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا اِلىَ الله تُوْبًَْ نَصُوحاً؛ اى افراد با ایمان، به سوى خدا توبه نصوح کنید» .105 توسط مفسران، در معناى نصوح، نظریات مختلفى ارائه شده که بعضى افزون بربیست و سه تفسیر دانسته‏اند.106
شیخ بهایى در معناى توبه نصوح چند برداشت را ذکر کرده است:
1- توبه‏اى است که مردم را نصیحت کند، یعنى مردم را دعوت کند که مثل آن را براى ظاهر شدن آثار جمیله آن در صاحبش بیاورند یا آن که صاحبش را نصیحت کند تا دیگر به سوى آن‏ها برنگردد.
2- نصوح توبه‏اى است که براى خداوند، خالص باشد چنان که عسل خالص از شمع را عسل نصوح گویند. خلوص آن است که از گناهان براى زشتى آن‏ها پشیمان شود یا براى آن که خلاف رضاى خداى تعالى هستند، نه براى ترس از آتش.
3- نصوح از نصاحْ است و آن خیاطت است، زیرا آنچه از دین را گناهان پاره (هتک حرمت) کرده‏است، توبه مى‏دوزد یا آن که میانه تائب و اولیاى خدا و احبّاى او را جمع مى‏کند چنان که خیاطت بین پارچه‏هاى لباس جمع مى‏کند.107
در این‏جا احتمال دیگرى نیز بیان شده‏است: نصح در لغت عرب به معنى سیراب کردن به کار مى‏رود، چنان‏که گفته مى‏شود: « نصح الغیث البلد؛ باران منطقه را سیراب کرد» . در این صورت، مى‏تواند مقصود از توبه نصوح، توبه‏اى باشد که قلب مرده به وسیله معاصى، باردیگر زنده گردد و از تیرگى‏هاى گناه پاک شود، در نتیجه مقصود این است که توبه او حقیقى باشد.108
در ذیل آیه شریفه، احادیثى از معصومین: نقل شده‏است؛ رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم مى‏فرماید: « توبه نصوح آن است که توبه کننده به هیچ وجه به گناه برنگردد، همچنان‏که شیر به پستان برنمى‏گردد» .109 از امام صادق علیه السلام روایت شده که توبه نصوح آن است که باطن مرد مثل ظاهر و حتى بهتر از آن باشد.110
از مجموع مى‏توان چنین نتیجه‏گیرى کرد که در توبه نصوح دو معناى خالص و محکم بودن باید جمع باشد.111 در عین حال باید توجه داشت توبه مراتبى دارد که یکى از آن مراتب توبه نصوح است.