پرسش 18 . توبه افرادى که سبب گمراهى دیگران شده‏اند چگونه است؟

آیا توبه انسان‏هایى که موجب گمراهى و فساد مى‏شوند، با توبه انسان‏هاى دیگر تفاوت دارد؟ توبه آنان چگونه است؟
توبه تحریف کنندگان آیات الهى و بدعت‏گذاران و تمام کسانى که مایه گمراهى مردم مى‏شوند، بسیار سخت و سنگین است. کسى که از طریق وسایل ارتباط جمعى مثل نوشتن کتاب و مقاله، مردم را به گمراهى کشانده‏است، اگر در خانه خلوت بنشیند و از پیشگاه خدا تقاضاى عفو کند، توبه‏اش پذیرفته نمى‏شود، بلکه باید تمام افرادى را که به خاطر عمل او به انحراف کشیده شده‏اند، تا آن‏جا که در توان و قدرت دارد، بازگرداند.
در حدیثى مى‏خوانیم: « خداوند به یکى از پیامبران وحى فرستاد که به فلان شخص خواستار توبه بگو: به عزتم سوگند! اگر آن قدر مرا بخوانى که بندهاى بدن تو از هم جدا شود، دعاى تو را اجابت نمى‏کنم تا کسانى را که به خاطر دعوت تو منحرف شده و از دنیا رفته‏اند، زنده کنى و از راه خطا باز گردند»82. این حدیث ضرورت اصلاح و جبران گذشته را به‏خوبى بیان مى‏کند.