ترتیب قرآن چگونه شكل گرفته بطور مثال اولین سوره ای كه بر پیامبر نازل شد سوره علق بود ولی چرا در جزء سی ام آمده و همچنین ترتیب آیه ها. آیا این ترتیب بر چه اساسی بوده؟
ترتیب آیات غالبا همان ترتیب نزول است جز تعداد محدودی آیه كه وقتی نازل شدند، رسول خدا دستور داد آنها را در فلان جایگاه قرار دهید(1) از این رو قریب به اتفاق عالمان شیعه و سنی ترتیب همه آیات را طبق دستور رسول الله می دانند و فقط بعضی از عالمان شیعه ترتیب بعضی از آیات ( تعداد بسیار محدودی) را مطابق اجتهاد صحابه می شمارند.(2)
در مورد ترتیب سوره ها هم غالب عالمان بر این نظرند كه این ترتیب هم طبق دستور شخص پیامبر است (3).
قرآن به صورت مكتوب نازل نشده بلكه آیات بر قلب پیامبر نازل شده و رسول خدا آنها را بر مردم تلاوت كرده و جایگاه آیات و سوره ها را شخصا معین نموده و به همین اعتبار در خود قرآن و در كلام پیامبر از آن به عنوان "كتاب" یاد شده و سوره حمد "فاتحه الكتاب" خوانده شده است.
بنا بر این قرآن در زمان خود پیامبر این شكل كلی را یافت. البته این نظم و نظام در بیانات پیامبر بود. ولی تا آخر عمر پیامبر قرآن به صورت یك كتاب بین دو جلد ارائه نشد. زیرا تا اواخر عمر ایشان باب وحی باز بود و به همین جهت پیامبر به امام علی دستور داد قرآن را طبق دستورات ایشان تنظیم كند و با شرح و تفسیر و بیان، ارائه كند كه حاصل زحمات امام قبول نشد و مدت كمی بعد افرادی برای انجام این كار تعیین شدند و قرآن را طبق دستور ها و رهنمود های پیامبر تنظیم و ارائه كردند و زمان عثمان همین قرآن در چند نسخه تكثیر شد و مصحف های شخصی جمع آوری و معدوم شد تا اختلاف حاصل نشود.
پی نوشت ها:
1. تاریخ جمع قرآن كریم، جلالی نائینی، ص124؛ پژوهشی در تاریخ قرآن، حجتی كرمانی، ص66.
2.پژوهشی در تاریخ قرآن، ص69.
3. پژوهشی در تاریخ قرآن، ص87؛ تاریخ جمع قرآن كریم، ص153.
