پاسخ ارائه شده به سؤالِ یک پرسشگر با مشخصات خاص است. در صورتی که سؤال یا ابهامی برای شما ایجاد شده از طریق درگاه های پاسخگویی پیگیری فرمائید.
آيا مالكيت مسلمانان برهمسران و فرزندان کشته شدگان جنگ ها مجاز است؟
كنيزان مانند غلامان از دو راه به جامعه اسلامي وارد مي شدند: ...

چه كساني در اسلام كنيز محسوب مي شوند آيا افرادي كه در جنگ كشته مي شوند زنان و دخترانشان را به عنوان كنيز معرفي مي شوند؟

آيا تصرف و مالكيت آنها در اسلام مجاز است؟

كنيزان مانند غلامان از دو راه به جامعه اسلامي وارد مي شدند:

 1- زناني كه قبلا در جامعه غير اسلامي اسير و كنيز شده بودند يا برده فروش ها آن ها را به جامعه اسلامي مي آوردند و مي فروختند و يا فرزندان كنيزان و غلامان كه از نطفه مالك آزاد نبودند.

2- زناني كه در ميدان هاي جنگ شركت مي كردند و اسير مي شدند. چون در قديم در جنگ ها  قبيله در جنگ در گير بود؛ يعني زنان و مردان و كودكان همگي اعضاي ميدان نبرد بودند و براي پيروزي بر طرف مقابل تلاش مي كردند و چه بسا سهم زنان كم تر از مردان نبود. وقتي يك طرف شكست مي خورد، تمام مردان و زنان و كودكان و اموالي كه در ميدان بود، در اختيار طرف مقابل در مي آمد.

در نتيجه در صورتي ممكن بود يك زن به عنوان كنيز محسوب شود كه در جنگ مشاركت داشته باشد و به نوعي در ميدان جنگ حاضر باشد ؛ به علاوه چنين افرادي به مجرد اسارت كنيز محسوب نمي شدند بلكه همانند همه اسيران جنگي ابتدا در معرض مبادله با اسراي مسلمان قرار مي گرفتند يا در ازاي دريافت فديه آزاد مي شدند و يا حتي در شرائط خاص و در برابر انجام برخي كارها مانند تعليم خواندن و نوشتن به مسلمانان آزاد مي شدند و اگر هيچ يك از اين موارد محقق نمي شد ، در نهايت در حكم كنيز در مي آمدند . (1)

البته كسي كه كنيز شد به عنوان ملك صاحب خود محسوب مي شود و مالك مي تواند او را در معرض فروش قرار دهد و بر اساس ضوابط تعيين شده از توانايي هاي او بهره ببرد ، همان گونه كه مي تواند او را آزاد كند يا به عقد همسري خود درآورد .

اما در مورد فلسفه كنيز شدن اين گونه افراد بايد گفت :

بر اساس تحليلي كه در مورد همه اسراي جنگي از اين دست مطرح است،نه مي توان گفت آزاد كردن آن ها و برگرداندن شان به محيط كفر و شرك به صلاح بود و نه كشتن آن ها؛ اسارت هم كه تبعات منفي و مشكلات خاص خود را داشت. در نتيجه لازم بود اين زنان هم در متن جامعه به نوعي حضور داشته باشند و در جامعه هضم شوند تا زمينه آشنايي شان با اسلام و در نتيجه اسلام آوردن آن ها فراهم گردد.

جهت مطالعه منابع تاريخي در مورد پيشينه و كيفيت برده داري قبل و بعد از اسلام مي توانيد به منابع زير مراجعه فرمائيد:

1- اسلام و مساله آزادي، بردگي، موسوي زنجاني؛

2-از بردگي روم قديم تا ماركسيسم، حجتي كرماني؛

3- نگاهي به بردگي، محمد علي گرامي؛

 

پي نوشت:

1. رك : جمعي از محققان زير نظر سيد محمود شاهرودي، فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل بيت عليهم السلام، نشر موسسه دايره المعارف فقه اسلامي برمذهب اهل بيت عليهم السلام ، 1426 هـ.ق، ج 1، ص 491.